Innlent

Ódýr matur er dýrkeypt blekking

Erla Hlynsdóttir skrifar
"Mergur málsins er að við öll; þjóðfélagið, neytendur, stjórnmálamenn og fleiri, berum töluverða óbeina ábyrgð á því hvernig komið er fyrir velferð búfjár í ýmsum greinum landbúnaðar," segir Ólafur Dýrmundsson
"Mergur málsins er að við öll; þjóðfélagið, neytendur, stjórnmálamenn og fleiri, berum töluverða óbeina ábyrgð á því hvernig komið er fyrir velferð búfjár í ýmsum greinum landbúnaðar," segir Ólafur Dýrmundsson
Mikils tvískinnungs gætir í umræðum um velferð búfjár og matvælaverðs. „Þannig gerir jafnvel sama fólkið kröfu um að búin stækki og matarverð lækki, en hins vegar að dýrin fái að njóta eðlislægs atferlis við sem náttúrulegastar aðstæður líkt og í lífrænum búskap," segir Ólafur R. Dýrmundsson, landsráðunautur Bændasamtaka Íslands í lífrænum búskap og landnýtingu. Ólafur hélt erindi á málþingi um aðbúnað dýra í íslenskum landbúnaði sem haldinn var í Norræna húsinu á þriðjudag.

„Ódýr matur er ein af dýrkeyptustu blekkingum 20. aldar," segir Ólafur. „Við verðum að gera okkur raunverulegum kostnaði við framleiðsluna og taka meira tillit til gæða og hollustu matvara." Í raun sé þannig hægt að segja að afurðir af lífrænt öldum dýrum sé á „réttu" verði á meðan ódýri maturinn sé einfaldlega ódýr þar sem kostnaðurinn hefur verið færður yfir á illa meðferð búfjár, slæma meðferð lands, mengun frá stórbúum og aukna notkun lyfja í búfjárhaldi.



Við berum öll ábyrgð

Það er einföld staðreynd að afurðir af dýrum sem alin eru lífrænt eru dýrari en afurðir af dýrum sem alin í svonefndum verksmiðjubúskap. Ólafur, sem einnig er formaður Dýraverndarsambands Íslands, segir að meðferð búfjár hafi versnað með árunum í því skyni að auka hagræði og lækka vöruverð.

„Umfram allt verðum við að átta okkur á að ekki er við bændur eina að sakast. Mergur málsins er að við öll; þjóðfélagið, neytendur, stjórnmálamenn og fleiri, berum töluverða óbeina ábyrgð á því hvernig komið er fyrir velferð búfjár í ýmsum greinum landbúnaðar," segir Ólafur.

Eitt af því sem Ólafur telur mikilvægast til að bæta velferð dýra í íslenskum landbúnaði er að auka meðvitund neytenda þannig að þeir taki sínar ákvarðanir með veskinu. „Við þurfum að upplýsa neytendur betur um framleiðsluhætti í landbúnaði og endurvekja tengsl milli sveita og þéttbýlis," segir hann.


Tengdar fréttir

Kúabú sektað fyrir brot á dýraverndarlögum

Kúabú á Norðurlandi hefur verið sektað um 50 þúsund krónur að vanrækja að tryggja kúnum á búinu lögbundna átta vikna útiveru yfir árið. Matvælastofnun Íslands kærði níu kúabú til lögreglunnar fyrir brot á reglum um nautgripahald og lög um dýravernd. Kærurnar voru lagðar fram til lögregluembætta víðs vegar um landið í lok nóvember þar sem rökstuddur grunur var um að níu kúabú hefðu vanrækt að tryggja kúnum lögbundna útiveru. Rannsókn stendur enn yfir í sex málanna en rannsókn er ekki hafin í einu þeirra.

Kýr lokaðar inni árið um kring - bíta aldrei ferskt gras

Mjólkurkýr eiga samkvæmt reglugerð að fá átta vikna útivist á ári. Því er leyfilegt að þeim sé haldið inni samfellt tíu mánuði á ári. Þó er misbrestur á því að þær fái þessa tveggja mánaða útivist sem þeim ber, eins og Vísir greindi frá fyrr í dag en Matvælastofnun hefur kært níu kúabú til lögreglunnar fyrir að brjóta þessar reglur.

Vill ákvæði um dýravernd í stjórnarskrá Íslands

Dýravernd er fyrir borð borin og setja þarf ákvæði í stjórnarskrá til að tryggja velferð dýra á Íslandi. Þetta er mat Árna Stefáns Árnasonar sem er að ljúka við meistararitgerð sína um íslensku dýraverndarlögin, við lagadeild Háskólans í Reykjavík.

Matvælastofnun kærir níu kúabú fyrir brot á lögum um dýravernd

Matvælastofnun Íslands hefur kært níu kúabú til lögreglunnar fyrir brot á reglugerð um nautgripahald og lögum um dýravernd. Kærurnar koma til vegna þess að búin hafa vanrækt að tryggja kúnum átta vikna útivist á ári. Þetta er í fyrsta sinn sem kærur af þessu tagi eru lagðar fram hér á landi. Ekki fæst uppgefið um hvaða kúabú er að ræða en þau eru öll enn með fulla starfsemi og selja afurðir sínar til íslenskra neytenda. Kærurnar voru lagðar fram í gær.

Grísir geltir á sársaukafullan hátt án deyfingar

Á Íslandi eru karlkyns grísir geltir án deyfingar eða verkjastillingar. Starfsmaður svínabúsins sker þá í punginn og slítur eistun út. Aðgerðin er gríðarlega sársaukafull fyrir grísina. Kjöt geltra grísa er án sérstaks bragð og lyktar sem getur komið af ógeltum grísum og er það megin ástæðan fyrir geldingunni.

Halinn klipptur af stressuðum grísum

Þegar þröngt er um grísi og þeir hafa lítið fyrir stafni eiga þeir til að fara að naga halann hver á öðrum sér til dægrastyttingar. Þetta getur leitt til sýkinga og aukins kostnaðar fyrir svínabú. Vegna þessa tíðkast víða að starfsfólk svínabúa klippir halann af grísunum og styttir tennur þeirra.

Neytendasamtökin fordæma slæma meðferð á dýrum

„Neytendasamtökin telja með öllu óeðlilegt að svín séu gelt án deyfingar og kýr látnar vera inni allan sólarhringinn allan ársins hring svo dæmi séu tekin. Jafnframt er ástæða til að minna á að við státum okkur af því að hér á landi sé stundaður landbúnaður sem sé til fyrirmyndar og sem við getum verið stolt af. Þau dæmi sem fram hafa komið í fjölmiðlum benda þó síður en svo til þess.“

Íslenskir neytendur fá ekki að velja: Skortur á lífrænu kjöti

Hvorki er hægt að kaupa lífrænt kjúklingakjöt né lífrænt svínakjöt af á Íslandi. Sáralítið framboð er af eggjum úr lífrænni framleiðslu en um 85% eggja sem seld eru á Íslandi koma frá verksmiðjum sem hafa hænur í búrum. Þetta kom fram í erindi Oddnýjar Önnu Björnsdóttur, sem situr í framkvæmdanefnd Samtaka lífrænna neytenda, á málþingi um aðbúnað dýra í íslenskum landbúnað sem haldið var í Norræna húsinu í gær. Oddný segir íslenska neytendur nánast ekki hafa neitt val þegar kemur að lífrænum búfjárafurðum. Framboðið er einna mest af lambakjöti sem fæst í lífrænum sérverslunum, á bændamörkuðum og hefur einstaka sinnum sést í stórmörkuðum. Mikið hefur verið fjallað um aðbúnað búfjár á Íslandi að undanförnu og virðist sem einskonar vakning sé að eiga sér stað meðal neytenda sem vilja í auknum mæli kaupa vörur af dýrum sem ekki eru alin í verksmiðjubúskap. Framboðið er hins vegar afar lítið enn sem komið er. Aðeins tvö sláturhús á landinu eru vottuð til móttöku á lífrænu sláturfé, á Blönduósi og á Hvammstanga. Þegar staðan í heild sinni er metin hér á landi hvað varðar lífræna framleiðslu er úrvalið afar takmarkað, fáir framleiðendur eru á markaðnum og lítil nýliðun. Oddný segir að ef neytendur tækju við sér og færu í auknum mæli að kaupa lífrænar vörur yrði strax skortur á þeim í landinu, vegna þess hve lítið af þeim er á boðstólnum. Ein af ástæðum þessa er, að mati Oddnýjar, sú að Íslendingar hafa í gegn um tíðina gert litlar kröfur til framleiðenda þegar kemur að velferð dýra. Hún segist ítrekað hafa orðið var við að fólk lifi í þeirri blekkingu að hér á landi gangi búfénaður almennt frjáls og tekur hún ímynd íslenska fjallalambsins vera blekkingarmynd sem verksmiðjubúin lifi á. Vegna þessa hefur nánast enginn þrýstingur myndast á að bjóða lífrænt vottaðar afurðir. Erfitt hefur verið að finna upplýsingar um hvar hægt er að kaupa lífrænar búvörur. Oddný birti því í gær samantekt á búum og fyrirtækjum sem bjóða upp á þær. VALKOSTIR NEYTENDA – LÍFRÆNAR AFURÐIR: Lambakjöt Mælifellsá í Skagafirði, Árdal í Kelduhverfi, Brekkulæk í Miðfirði, Miðhrauni II á Snæfellsnesi og Skaftholti í Gnúpverjahreppi. Sauðfjárbýlið Selvogsgata er í lífrænni aðlögun. Þess er að vænta að minnst þrjú önnur býli hefji lífræna aðlögun sauðfjár í sumar. Nautakjöt Finnastaðir í Eyjafjarðasveit, Búland í Rangárvallasýslu, Skaftholt og Neðri-Háls Mjög takmarkað magn sem eingöngu fæst í lífrænum sérverslunum og á bændamörkuðum / "beint frá bónda” Svínakjöt Neytendur verða að kaupa "beint frá bónda“ ef þeir vilja ekki verksmiðjuframleitt svínakjöt Kjúklingakjöt Hægt er að fá svokallaðan vistvænan kjúkling frá Brúneggjum sem býr við betri skilyrði en verksmiðjualinn kjúklingur, en uppfyllir þó ekki skilyrði um lífræna ræktun Egg Sáralítið framboð er af lífrænum eggjum. Þau bú sem þau framleiða eru Sólheimar í Grímsnesi og Skaftholt í Gnjúpverjahreppi Örlítið magn kemur frá svokölluðum landnámshænum sem búa við mjög góðan aðbúnað Tæp 15 prósent koma frá "frjálsum” hænum en aðferðafræðin tilheyrir verksmiðjubúskap. Þau egg sem þar um ræðir eru Brúnegg, Hamingjuegg (Nesbú), Omega 3 egg (Stjörnuegg) og egg frá Gerði ehf. Mjólk og mjólkurafurðir Hægt er að kaupa lífræna gerilsneydda, ófitusprengda mjólk í lítra umbúðum frá MS í sérverslunum og flestum stórmörkuðum. Mjólkin kemur frá Neðri-Hálsi í Kjós. BioBú framleiðir lífræna jógúrt, skyr, rjóma, smjör og ís úr mjólk frá Neðri-Hálsi, Búlandi í Austur Landeyjum og Finnastöðum í Eyjafjarðasveit. Skaftholt framleiðir einnig lífræna mjólk, gerilsneyðir hana og framleiðir eigin ost. Heimild: Oddný Anna Björnsdóttir– "Aðgangur að lífrænum dýraafurðum“ - erindi á málþingi um aðbúnað dýra í íslenskum landbúnaði

Ill meðferð dýra til að mæta kröfum neytenda

Kröfur neytenda og aukin eftirspurn er ástæðan fyrir því að dýrum sem slátrað er til matvælaframleiðslu er haldið innilokuðum við þröngan kost, jafnvel án þess að nokkurn tíman komast undir bert loft. Þetta er mat Árna Stefáns Árnasonar sem er að ljúka við meistararitgerð sína um íslensku dýraverndarlögin, við lagadeild Háskólans í Reykjavík.

Starfshópur fer yfir málefni svínaræktar

Afskipti fjármálastofnana af svínabúum á landinu hafa verið hroðaleg og haft mjög slæm áhrif á greinina. Þetta segir Jón Bjarnason landbúnaðarráðherra. Hann hefur skipað starfshóp sem á að fara yfir málefni svínaræktar svo sem út frá dýravernd.

Mest lesið


Fleiri fréttir

Sjá meira


×

Mest lesið