Hin árlega busavígsla - til hvers? Cilia Marianne Úlfsdóttir skrifar 26. ágúst 2012 19:28 Tæplega 4.300 nýnemar settust á skólabekk í framhaldsskólum landsins í vikunni. Busavígslur með mismunandi yfirbragði hafa verið órjúfanlegur hluti inngöngu nema í framhaldsskóla. Busavígslur í framhaldsskólum eiga sér langa sögu og hafa lengi fallið í misjafnan jarðveg jafnt skjólastjórnenda sem nema. Til dæmis reyndu biskupar í Skálholti á 18. öld að gera slíka siði að brottrekstrarsök úr skóla. Eldri nemar héldu engu að síður vígslusiðum sínum áfram. Á síðustu árum hefur verið meiri pressa á skólastjórnendur að vinna gegn niðurlægingunni sem oft hefur einkennt busainnvígslurnar. Ein ástæða þess er að þeir sem nú hefja nám í framhaldsskólum eru enn börn í skilningi laga. Skólameisturum og rektorum í framhaldsskólum landsins barst þannig árið 2008 bréf frá Margréti Maríu Sigurðardóttur, umboðsmanni barna, þar sem þeir voru beðnir um að gæta hófs í busavígslum. Þetta bréf var sent í kjölfar þess að foreldrar eins busa höfðu sent kvörtun vegna þess hversu langt var gengið í busavígslu. Þrátt fyrir góðan vilja þá ganga busavígslur stundum of langt en skólastjórnendur eru þá yfirleitt fljótir að grípa í taumana. Til dæmis ætlaði höfundur greinarinnar að fylgjast með slíkri innvígslu í Menntaskólann við Hamrahlíð haustið 2011 en þá hafði verið gengið of langt og búið var að ljúka athöfninni þegar höfundur mætti á svæðið um tíuleytið að morgni. Skemmtun í stað busavígslu Í kjölfar bréfsins frá umboðsmanni barna gerðu margir skólar grundvallarbreytingar á vígslunum. Til dæmis hafa sumir bannað orðið "böðull" yfir þá sem sjá um vígsluna og kallast þeir í staðinn hópstjórar í Borgarholtsskóla, svo dæmi sé tekið. Annars staðar hefur verið tekið fyrir notkun háværrar tónlistar í busavígslunum. Þar sem lengst hefur verið gengið er búið að taka fyrir allt sem kallast busavígslur og í staðinn farin sú leið að busunum eða nýnemunum er boðið á skemmtun sem snýst öðru fremur um að hrista hópinn saman. Skemmst er að minnast tilkynningar skólameistara Fjölbrautarskóla Suðurlands, Olgu Lísu Garðarsdóttur, nú í vikunni um að busavígsla hefði verið lögð af í skólanum og þess í stað yrði nemendum boðið á tónleika eða einhvers konar skemmtun. Slíkar breytingar hafa valdið deilum á milli skólastjórnenda og eldri nemenda skólanna. Að mati þeirra er verið að eyðileggja hefð, vígslu sem allir eldri nemendur hafa þurft að ganga í gegnum og eiga því sameiginlega. Með því að "neita" busum um slíka vígslu séu skólastjórnendur í raun að taka frá þeim mikilvæga reynslu sem bindur nemendahópinn saman. Af viðhorfi nemenda má greina mikilvægi busavígslna fyrir það samfélag sem er til staðar innan skólanna. Busavígsla er eitthvað sem allir nýir nemendur þurfi að ganga í gegnum og þegar þeir hafi gengið í gegnum hana þá séu þeir sannarlega orðnir hluti af lokuðum hópi. Innvígslur raktar til iðnnema Innvígslur eru ekki nýtt fyrirbæri. Á miðöldum voru iðnnemar látnir ganga í gegnum ýmsar þrautir þegar þeir hófu nám sitt. Enn í dag þekkist að senda nýja starfsmenn í byggingarvinnu í erindisleysu, eins og að skjótast að ná í plankastrekkjara. Þetta er gert til þess að sýna fram á að sá nýi sé á einhvern hátt ekki jafn klár og hinir á vinnustaðnum sem geta svo hlegið að þeim nýja þar sem ekkert áhald er til sem heitir plankastrekkjari. Þannig eru slík verkefni leið til að sýna fram á vankunnáttu þess sem kemur nýr inn á vinnustaðinn. Um leið er þetta leið til sýna honum hvar hann stendur í goggunarröð. Það er líka næsta víst að þegar næsti nýi starfsmaður mætir á svæðið er sá sem síðast var sendur eftir plankastrekkjaranum fljótur að senda þann nýja af stað í sama erindi. Óskráðar hegðunarreglur nema Þegar nýir nemendur byrja í nýjum skóla þurfa þeir að læra þær reglur sem þar gilda. Þeim eru kenndar opinberu reglurnar í gegnum kynningar og einnig í lífsleikni sem er hluti af námskrá skólanna. En opinberu reglurnar eru ekki þær einu sem gilda innan skólanna. Þar eru aðrar reglur sem segja til dæmis til um rétta hegðun utan kennslustundanna. Þessar óopinberu reglur læra nýnemar í samskiptum við eldri nemendur. Á haustin er alltaf spenna í samskiptum innan skólanna, nýju nemendurnir vita ekki hvernig á að hegða sér, að mati eldri nema, og þess vegna eru þeir litnir hornauga í fyrstu. Helsta leið sem framhaldsskólanemendur hafa til að kynna busunum óopinberu reglurnar sem gilda innan skólans eru busavígslurnar. Þegar fylgst er með busavígslum virðast þær helst einkennast af mikilli niðurlægingu busanna. Oft mega busar bara nota ákveðna innganga og ákveðin salerni. Algengt er að busum sé gert skiljanlegt að þeir séu börnin innan skólanna, busastelpur mega stundum ekki mála sig og eiga að vera með tíkarspena á meðan busastrákunum er bannað að nota hárgel. Í mörgum skólum eru nemendur skírðir eða látnir skríða í gegnum göng sem má túlka sem tákn um einhvers konar endurfæðingu. Einnig eru til dæmi um það að busar hafi verið látnir kyssa svínshöfuð í lok busavígslunnar og með því séu þeir að kveðja sitt dýrslega eðli og í raun sitt fyrra líf, til þess að verða hluti af hópnum. Þegar vígslunni er lokið er yfirleitt litið á busana sem hluta af hópnum og algengur endir á busavígslum er að allir nemendur borði saman. Í Borgarholtsskóla er til dæmis boðið upp á grillaðar pylsur og drykk að lokinni busavígslu og þá eru nýnemarnir orðnir fullgildir Borghyltingar. Busavígslurnar eru þannig leið eldri nemenda til að sýna þeim yngri hvar þeir standa innan stéttakerfisins í skólunum. Áður en busavígslan fer fram eru þeir neðstir eða jafnvel ekki hluti af því en að vígslunni lokinni hafa þeir verið teknir inn í samfélagið. Greinilegt er að nemendum finnst mikilvægt að vígslunum sé breytt sem minnst. Þeir vilja að það sem busarnir í ár séu látnir ganga í gegnum sé sambærilegt við það sem nemendur þurftu að ganga í gegnum í fyrra. Með því að allir árgangar gangi í gegnum "það sama" ár eftir ár þá eiga þeir þessa reynslu sameiginlega. Þessi sameiginlega reynsla verður til þess að samkennd verður til innan hópsins. Busavígslur eru þess vegna mikilvægur hluti af því að vera hluti af hópnum innan hvers skóla fyrir sig. Mest lesið „Hann tók algjörlega völdin yfir lífi mínu“ Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Þiggja milljónir í húsnæðisstyrk þótt þau búi nálægt Alþingi Innlent Tveir á slysadeild í kjölfar bruna á Stuðlum Innlent Þórdís svarar gagnrýni vegna húsnæðisstyrks Innlent Nokkrir foreldrar sóttu börn á lögreglustöð Innlent Vistmaður og starfsmaður Stuðla fluttir á bráðamóttöku Innlent Snorri vill leiða Miðflokkinn í Reykjavík Innlent Átti samtal við Höllu Hrund fyrir stjórnarslitin Innlent Guðmundur Árni hættur við og styður Ölmu Innlent Fleiri fréttir Alma vill leiða Samfylkinguna í Kraganum Nektarmyndir gerðar óskýrar sjálfkrafa á Instagram Grunaður um alvarlega líkamsárás gegn fyrrverandi sambýliskonu Hannes snýr baki við Sjálfstæðisflokknum og fer fram fyrir Samfylkingu Átti samtal við Höllu Hrund fyrir stjórnarslitin Vendingar í pólitíkinni og áhrif frestunar bankasölu á markaðinn Guðmundur Árni hættur við og styður Ölmu Vistmaður og starfsmaður Stuðla fluttir á bráðamóttöku Bilun í brunaboða á Keflavíkurflugvelli Snorri vill leiða Miðflokkinn í Reykjavík Þórdís svarar gagnrýni vegna húsnæðisstyrks Slagurinn harðnar í Suðvestur hjá Sjálfstæðisflokki „Hann tók algjörlega völdin yfir lífi mínu“ Formaður Framsóknar segir ríkisstjórnina hafa talað sjálfa sig niður Tveir á slysadeild í kjölfar bruna á Stuðlum Nokkrir foreldrar sóttu börn á lögreglustöð „Það þarf að nýta auðlindir landsins, það er alveg ljóst“ Þiggja milljónir í húsnæðisstyrk þótt þau búi nálægt Alþingi Fleiri þvottavélar en pólitíkusar á skjánum vikuna fyrir kosningar Hefur sett saman um 100 módelbíla í Hveragerði Dæmi um að menntaðir kennarar nái ekki endum saman Óvænt og taktískt útspil Sigurðar Inga Páll Valur vill forystusæti fyrir Samfylkinguna í Suðurkjördæmi Fyrstu skoðanakannanir eftir stjórnarslit og öll auglýsingapláss uppbókuð Lætur af störfum sem bæjarstjóri Voga Vill leiða Viðreisn í Suðurkjördæmi Eldur kviknaði í bílskúr Helgi hættur á Heimildinni Halla Hrund gengin til liðs við Framsókn og tekur sæti formannsins Ásmundur Einar skipar tvo skrifstofustjóra Sjá meira
Tæplega 4.300 nýnemar settust á skólabekk í framhaldsskólum landsins í vikunni. Busavígslur með mismunandi yfirbragði hafa verið órjúfanlegur hluti inngöngu nema í framhaldsskóla. Busavígslur í framhaldsskólum eiga sér langa sögu og hafa lengi fallið í misjafnan jarðveg jafnt skjólastjórnenda sem nema. Til dæmis reyndu biskupar í Skálholti á 18. öld að gera slíka siði að brottrekstrarsök úr skóla. Eldri nemar héldu engu að síður vígslusiðum sínum áfram. Á síðustu árum hefur verið meiri pressa á skólastjórnendur að vinna gegn niðurlægingunni sem oft hefur einkennt busainnvígslurnar. Ein ástæða þess er að þeir sem nú hefja nám í framhaldsskólum eru enn börn í skilningi laga. Skólameisturum og rektorum í framhaldsskólum landsins barst þannig árið 2008 bréf frá Margréti Maríu Sigurðardóttur, umboðsmanni barna, þar sem þeir voru beðnir um að gæta hófs í busavígslum. Þetta bréf var sent í kjölfar þess að foreldrar eins busa höfðu sent kvörtun vegna þess hversu langt var gengið í busavígslu. Þrátt fyrir góðan vilja þá ganga busavígslur stundum of langt en skólastjórnendur eru þá yfirleitt fljótir að grípa í taumana. Til dæmis ætlaði höfundur greinarinnar að fylgjast með slíkri innvígslu í Menntaskólann við Hamrahlíð haustið 2011 en þá hafði verið gengið of langt og búið var að ljúka athöfninni þegar höfundur mætti á svæðið um tíuleytið að morgni. Skemmtun í stað busavígslu Í kjölfar bréfsins frá umboðsmanni barna gerðu margir skólar grundvallarbreytingar á vígslunum. Til dæmis hafa sumir bannað orðið "böðull" yfir þá sem sjá um vígsluna og kallast þeir í staðinn hópstjórar í Borgarholtsskóla, svo dæmi sé tekið. Annars staðar hefur verið tekið fyrir notkun háværrar tónlistar í busavígslunum. Þar sem lengst hefur verið gengið er búið að taka fyrir allt sem kallast busavígslur og í staðinn farin sú leið að busunum eða nýnemunum er boðið á skemmtun sem snýst öðru fremur um að hrista hópinn saman. Skemmst er að minnast tilkynningar skólameistara Fjölbrautarskóla Suðurlands, Olgu Lísu Garðarsdóttur, nú í vikunni um að busavígsla hefði verið lögð af í skólanum og þess í stað yrði nemendum boðið á tónleika eða einhvers konar skemmtun. Slíkar breytingar hafa valdið deilum á milli skólastjórnenda og eldri nemenda skólanna. Að mati þeirra er verið að eyðileggja hefð, vígslu sem allir eldri nemendur hafa þurft að ganga í gegnum og eiga því sameiginlega. Með því að "neita" busum um slíka vígslu séu skólastjórnendur í raun að taka frá þeim mikilvæga reynslu sem bindur nemendahópinn saman. Af viðhorfi nemenda má greina mikilvægi busavígslna fyrir það samfélag sem er til staðar innan skólanna. Busavígsla er eitthvað sem allir nýir nemendur þurfi að ganga í gegnum og þegar þeir hafi gengið í gegnum hana þá séu þeir sannarlega orðnir hluti af lokuðum hópi. Innvígslur raktar til iðnnema Innvígslur eru ekki nýtt fyrirbæri. Á miðöldum voru iðnnemar látnir ganga í gegnum ýmsar þrautir þegar þeir hófu nám sitt. Enn í dag þekkist að senda nýja starfsmenn í byggingarvinnu í erindisleysu, eins og að skjótast að ná í plankastrekkjara. Þetta er gert til þess að sýna fram á að sá nýi sé á einhvern hátt ekki jafn klár og hinir á vinnustaðnum sem geta svo hlegið að þeim nýja þar sem ekkert áhald er til sem heitir plankastrekkjari. Þannig eru slík verkefni leið til að sýna fram á vankunnáttu þess sem kemur nýr inn á vinnustaðinn. Um leið er þetta leið til sýna honum hvar hann stendur í goggunarröð. Það er líka næsta víst að þegar næsti nýi starfsmaður mætir á svæðið er sá sem síðast var sendur eftir plankastrekkjaranum fljótur að senda þann nýja af stað í sama erindi. Óskráðar hegðunarreglur nema Þegar nýir nemendur byrja í nýjum skóla þurfa þeir að læra þær reglur sem þar gilda. Þeim eru kenndar opinberu reglurnar í gegnum kynningar og einnig í lífsleikni sem er hluti af námskrá skólanna. En opinberu reglurnar eru ekki þær einu sem gilda innan skólanna. Þar eru aðrar reglur sem segja til dæmis til um rétta hegðun utan kennslustundanna. Þessar óopinberu reglur læra nýnemar í samskiptum við eldri nemendur. Á haustin er alltaf spenna í samskiptum innan skólanna, nýju nemendurnir vita ekki hvernig á að hegða sér, að mati eldri nema, og þess vegna eru þeir litnir hornauga í fyrstu. Helsta leið sem framhaldsskólanemendur hafa til að kynna busunum óopinberu reglurnar sem gilda innan skólans eru busavígslurnar. Þegar fylgst er með busavígslum virðast þær helst einkennast af mikilli niðurlægingu busanna. Oft mega busar bara nota ákveðna innganga og ákveðin salerni. Algengt er að busum sé gert skiljanlegt að þeir séu börnin innan skólanna, busastelpur mega stundum ekki mála sig og eiga að vera með tíkarspena á meðan busastrákunum er bannað að nota hárgel. Í mörgum skólum eru nemendur skírðir eða látnir skríða í gegnum göng sem má túlka sem tákn um einhvers konar endurfæðingu. Einnig eru til dæmi um það að busar hafi verið látnir kyssa svínshöfuð í lok busavígslunnar og með því séu þeir að kveðja sitt dýrslega eðli og í raun sitt fyrra líf, til þess að verða hluti af hópnum. Þegar vígslunni er lokið er yfirleitt litið á busana sem hluta af hópnum og algengur endir á busavígslum er að allir nemendur borði saman. Í Borgarholtsskóla er til dæmis boðið upp á grillaðar pylsur og drykk að lokinni busavígslu og þá eru nýnemarnir orðnir fullgildir Borghyltingar. Busavígslurnar eru þannig leið eldri nemenda til að sýna þeim yngri hvar þeir standa innan stéttakerfisins í skólunum. Áður en busavígslan fer fram eru þeir neðstir eða jafnvel ekki hluti af því en að vígslunni lokinni hafa þeir verið teknir inn í samfélagið. Greinilegt er að nemendum finnst mikilvægt að vígslunum sé breytt sem minnst. Þeir vilja að það sem busarnir í ár séu látnir ganga í gegnum sé sambærilegt við það sem nemendur þurftu að ganga í gegnum í fyrra. Með því að allir árgangar gangi í gegnum "það sama" ár eftir ár þá eiga þeir þessa reynslu sameiginlega. Þessi sameiginlega reynsla verður til þess að samkennd verður til innan hópsins. Busavígslur eru þess vegna mikilvægur hluti af því að vera hluti af hópnum innan hvers skóla fyrir sig.
Mest lesið „Hann tók algjörlega völdin yfir lífi mínu“ Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Þiggja milljónir í húsnæðisstyrk þótt þau búi nálægt Alþingi Innlent Tveir á slysadeild í kjölfar bruna á Stuðlum Innlent Þórdís svarar gagnrýni vegna húsnæðisstyrks Innlent Nokkrir foreldrar sóttu börn á lögreglustöð Innlent Vistmaður og starfsmaður Stuðla fluttir á bráðamóttöku Innlent Snorri vill leiða Miðflokkinn í Reykjavík Innlent Átti samtal við Höllu Hrund fyrir stjórnarslitin Innlent Guðmundur Árni hættur við og styður Ölmu Innlent Fleiri fréttir Alma vill leiða Samfylkinguna í Kraganum Nektarmyndir gerðar óskýrar sjálfkrafa á Instagram Grunaður um alvarlega líkamsárás gegn fyrrverandi sambýliskonu Hannes snýr baki við Sjálfstæðisflokknum og fer fram fyrir Samfylkingu Átti samtal við Höllu Hrund fyrir stjórnarslitin Vendingar í pólitíkinni og áhrif frestunar bankasölu á markaðinn Guðmundur Árni hættur við og styður Ölmu Vistmaður og starfsmaður Stuðla fluttir á bráðamóttöku Bilun í brunaboða á Keflavíkurflugvelli Snorri vill leiða Miðflokkinn í Reykjavík Þórdís svarar gagnrýni vegna húsnæðisstyrks Slagurinn harðnar í Suðvestur hjá Sjálfstæðisflokki „Hann tók algjörlega völdin yfir lífi mínu“ Formaður Framsóknar segir ríkisstjórnina hafa talað sjálfa sig niður Tveir á slysadeild í kjölfar bruna á Stuðlum Nokkrir foreldrar sóttu börn á lögreglustöð „Það þarf að nýta auðlindir landsins, það er alveg ljóst“ Þiggja milljónir í húsnæðisstyrk þótt þau búi nálægt Alþingi Fleiri þvottavélar en pólitíkusar á skjánum vikuna fyrir kosningar Hefur sett saman um 100 módelbíla í Hveragerði Dæmi um að menntaðir kennarar nái ekki endum saman Óvænt og taktískt útspil Sigurðar Inga Páll Valur vill forystusæti fyrir Samfylkinguna í Suðurkjördæmi Fyrstu skoðanakannanir eftir stjórnarslit og öll auglýsingapláss uppbókuð Lætur af störfum sem bæjarstjóri Voga Vill leiða Viðreisn í Suðurkjördæmi Eldur kviknaði í bílskúr Helgi hættur á Heimildinni Halla Hrund gengin til liðs við Framsókn og tekur sæti formannsins Ásmundur Einar skipar tvo skrifstofustjóra Sjá meira