Kynferðisofbeldi er kynbundið ofbeldi Anna Bentína Hermansen og Þóra Björt Sveinsdóttir skrifar 5. desember 2012 06:00 Í yfirlýsingu Sameinuðu þjóðanna er kynbundið ofbeldi skilgreint sem ofbeldi á grundvelli kynferðis sem leiðir til, eða gæti leitt til, líkamlegs, kynferðislegs eða sálræns skaða eða þjáninga kvenna, einnig hótun um slíkt, þvingun eða handahófskennda sviptingu frelsis, bæði í einkalífi og á opinberum vettvangi. Kynferðislegt ofbeldi er einhver sú erfiðasta reynsla sem ein manneskja getur upplifað. Lagalega er ekki til þyngri refsing við nokkrum brotaflokki, ef morð er undanskilið. Kynferðisofbeldi er kynbundið ofbeldi. Það eru oftast karlar sem nauðga konum, börnum og öðrum körlum. Oftast verður brotaþoli fyrir kynferðisofbeldinu á heimili sínu af einhverjum sem konan þekkir. Af þeim sem leituðu til Stígamóta 2011 voru aðeins 16,8% ofbeldismannanna ókunnugir. Flestir eru sammála um að kynferðislegt ofbeldi sé eitt grófasta form mannréttindabrota sem ekkert siðmenntað samfélag á að líða, enda er alvarleiki ofbeldisins flestum ljós. Barátta gegn slíku ofbeldi er hins vegar ekki ofarlega á baugi í samfélagi okkar og almennt sinnuleysi virðist ríkja á meðal þeirra sem eru í lykilstöðum til þess að hafa áhrif á þessi mál. Sextán daga alþjóðlegt átak gegn kynbundnu ofbeldi er hins vegar liður í að hvetja til opinnar og hispurslausrar umræðu jafnframt því að vera leið til vitundarvakningar meðal almennings og frekari aðgerða í kjölfarið.Falinn veruleiki Erfitt er að gera rannsóknir á kynferðislegu ofbeldi vegna þess hversu falinn veruleiki þess er. Erlend tölfræði sýnir að kynferðislegt ofbeldi er algengt og að konur eru mun oftar þolendur þess en karlmenn. Þannig sýna bandarískar rannsóknir að um 18% kvenna verða fyrir nauðgun eða tilraun til nauðgunar á lífsleiðinni á móti 3% karla. Lítið er vitað um raunverulega tíðni kynferðisofbeldis hér á landi, þar sem mörg málanna koma ekki til kasta lögreglu. Fáar rannsóknir hafa verið gerðar en þær sem til eru gefa þó vísbendingar. Stærsta rannsókn af þessu tagi er samnorræn rannsókn þar sem tíðni andlegs, líkamlegs og kynferðislegs ofbeldis var metin hjá konum sem leituðu til kvensjúkdómalækna á árunum 1999 til 2001. Á Íslandi tóku 649 konur 18 ára og eldri þátt í rannsókninni og þar kom í ljós að 33% höfðu orðið fyrir kynferðislegu ofbeldi á lífsleiðinni. Rúmlega 22% kvennanna höfðu verið beittar alvarlegu kynferðislegu ofbeldi, þar af 10% fyrir 18 ára aldur. Meðaltíðni kynferðisofbeldis hjá hinum norrænu ríkjunum í þessari samnorrænu rannsókn var 16,6% til 26,9%. Stígamót hafa safnað tölfræðilegum upplýsingum í 22 ár til að lýsa þeim hliðum íslensks samfélags sem birtist í starfsemi þeirra. Í nýjustu ársskýrslu Stígamóta frá 2011 kemur fram að 593 einstaklingar leituðu til Stígamóta eftir aðstoð, þar af 278 einstaklingar sem leituðu aðstoðar í fyrsta skipti. Á þeim 22 árum sem liðin eru frá stofnun Stígamóta til ársloka 2011 hafa 5.946 einstaklingar leitað til samtakanna vegna kynferðisofbeldis. Við teljum að hér birtist aðeins toppurinn á ísjakanum. Margir brotaþolar leita sér aldrei aðstoðar.30.000 undir 18 ára Ef skoðuð er fyrsta tíðnikönnun hérlendis á umfangi kynferðisofbeldis á börnum koma hærri tölur í ljós. Í viðtali við Hrefnu Ólafsdóttur félagsráðgjafa, sem gerði könnunina, kemur fram að rúmlega fimmta hver stúlka og tæplega tíundi hver drengur höfðu verið beitt kynferðisofbeldi fyrir 18 ára aldur. 17% svarenda í rannsókn Hrefnu höfðu verið misnotuð, 23% kvenna og 8% karla. Ofbeldið taldist hafa verið gróft eða mjög gróft í 67% tilvika, þ.e. kynmök eða snerting kynfæra barnsins. Aðeins var kært í fjórum tilvikum af 122 en enginn gerenda var dæmdur fyrir brot sín né fengu þolendur bætur. Segjum að skekkjumörkin séu í rúmum 12%. Það þýðir að rúmlega 30.000 einstaklingar verða fyrir kynferðisofbeldi fyrir 18 ára aldur. Eru þetta mun hærri tölur en veruleiki Stígamóta sýnir okkur enda sýnir tölfræði okkar aðeins heimsóknir þeirra sem leita til samtakanna en þær heimsóknir mæla auðvitað ekki tíðni kynferðisofbeldis í samfélaginu. Það er jafnframt athyglisvert að ofangreind tíðnikönnun sýnir aðeins þá sem hafa orðið fyrir kynferðisofbeldi fyrir 18 ára aldur, ekki þá sem verða fyrir því sem fullorðnir einstaklingar. Það sem er enn þá meira sláandi er að á bak við hverja tölu og prósentu er manneskja, reynsla hennar og líf. Í janúar 2011 var íbúafjöldi Kópavogs 30.779 einstaklingar. Getur hugur okkar rúmað það að jafn margir einstaklingar lendi í kynferðisofbeldi fyrir 18 ára aldur og allur íbúafjöldi Kópavogs? Við verðum oft ónæm fyrir einhverjum tölum og prósentum því slík tölfræði virðist gefa okkur takmarkaða og oft firrta mynd af veruleikanum. Hvað værum við t.d. lengi að lesa upp fullt nafn allra þeirra þrjátíu þúsund einstaklinga sem hafa lent í kynferðisofbeldi? Hvað þá að skyggnast á bak við persónurnar sem bera þessi nöfn? Baráttan gegn kynferðisofbeldi er því alls ekki léttvæg. Við virðumst hafa fullan skilning á ýmsum verðugum baráttumálum samtaka eins og umferðarráðs, krabbameinsfélaga og fleiri góðra samtaka. Þegar kemur að kynferðisofbeldi fara hins vegar margir í vörn og segja þetta einkamál hvers og eins. Við myndum aldrei líta undan þeirri samfélagslegu ábyrgð ef allir Kópavogsbúar ættu hættu á að örkumlast í umferðarslysi eða verða krabbameini að bráð. Það sama ætti að vera uppi á teningnum með baráttuna gegn kynferðisofbeldi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 27.07.2024 Halldór Baldursson Halldór Glútenlaust nesti - djöfulsins lúxus! Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun ÉG ÞORI! Inga Sæland Skoðun Færeyingar vissulega til fyrirmyndar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Hæstvirtur forsætisráðherra Opið bréf til Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar Kári Stefánsson Skoðun Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir Skoðun Pawel og bronsið Ragnar Þór Pétursson Skoðun Stýrivextir verða að lækka Fjóla Einarsdóttir Skoðun Hvar endar þetta? Reynir Böðvarsson Skoðun Heilbrigð skynsemi Einar Scheving Skoðun Skoðun Skoðun Færeyingar vissulega til fyrirmyndar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Glútenlaust nesti - djöfulsins lúxus! Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun ÉG ÞORI! Inga Sæland skrifar Skoðun Hver er hún þessi drusla? Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Börn eða bissness Bryndís Jónsdóttir skrifar Skoðun Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Pawel og bronsið Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Stýrivextir verða að lækka Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigð skynsemi Einar Scheving skrifar Skoðun Hvar endar þetta? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Höfðu algerlega rétt fyrir sér Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskar getraunir og ólögleg veðmálafyrirtæki Pétur Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Hættustig Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Minnkandi ábati stýrivaxta á verðbólgu Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Hún var kölluð drusla Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Til fyrirmyndar? Sverrir Björnsson skrifar Skoðun Tölum endilega íslensku, takk Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Les(mis)skilningur Miðflokksmanna Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Kennarinn sem breytti lífi þínu Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Tímabært að stokka spilin og gefa upp á nýtt Maarten Haijer skrifar Skoðun Cut The Crap! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvað finnst þér? Bryndís Víglundsdóttir skrifar Skoðun Víðátta og margbreytni hins sjötta skilningarvits Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þegar kennarinn verður dómari Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Tíminn vinnur ekki með þeim Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Frestun á afgreiðslu Samgönguáætlunar er fagnaðarefni Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Tvíeggja tækni: Hvernig má nýta stafræna tækni í kennslu? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Blekking goðsagna Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Í sambandi við Suðurnesin Steinunn Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Fyrirhyggja er besta vörnin - vegna CrowdStrike atviksins 19. júlí 2024 Arnar Freyr Guðmundsson skrifar Sjá meira
Í yfirlýsingu Sameinuðu þjóðanna er kynbundið ofbeldi skilgreint sem ofbeldi á grundvelli kynferðis sem leiðir til, eða gæti leitt til, líkamlegs, kynferðislegs eða sálræns skaða eða þjáninga kvenna, einnig hótun um slíkt, þvingun eða handahófskennda sviptingu frelsis, bæði í einkalífi og á opinberum vettvangi. Kynferðislegt ofbeldi er einhver sú erfiðasta reynsla sem ein manneskja getur upplifað. Lagalega er ekki til þyngri refsing við nokkrum brotaflokki, ef morð er undanskilið. Kynferðisofbeldi er kynbundið ofbeldi. Það eru oftast karlar sem nauðga konum, börnum og öðrum körlum. Oftast verður brotaþoli fyrir kynferðisofbeldinu á heimili sínu af einhverjum sem konan þekkir. Af þeim sem leituðu til Stígamóta 2011 voru aðeins 16,8% ofbeldismannanna ókunnugir. Flestir eru sammála um að kynferðislegt ofbeldi sé eitt grófasta form mannréttindabrota sem ekkert siðmenntað samfélag á að líða, enda er alvarleiki ofbeldisins flestum ljós. Barátta gegn slíku ofbeldi er hins vegar ekki ofarlega á baugi í samfélagi okkar og almennt sinnuleysi virðist ríkja á meðal þeirra sem eru í lykilstöðum til þess að hafa áhrif á þessi mál. Sextán daga alþjóðlegt átak gegn kynbundnu ofbeldi er hins vegar liður í að hvetja til opinnar og hispurslausrar umræðu jafnframt því að vera leið til vitundarvakningar meðal almennings og frekari aðgerða í kjölfarið.Falinn veruleiki Erfitt er að gera rannsóknir á kynferðislegu ofbeldi vegna þess hversu falinn veruleiki þess er. Erlend tölfræði sýnir að kynferðislegt ofbeldi er algengt og að konur eru mun oftar þolendur þess en karlmenn. Þannig sýna bandarískar rannsóknir að um 18% kvenna verða fyrir nauðgun eða tilraun til nauðgunar á lífsleiðinni á móti 3% karla. Lítið er vitað um raunverulega tíðni kynferðisofbeldis hér á landi, þar sem mörg málanna koma ekki til kasta lögreglu. Fáar rannsóknir hafa verið gerðar en þær sem til eru gefa þó vísbendingar. Stærsta rannsókn af þessu tagi er samnorræn rannsókn þar sem tíðni andlegs, líkamlegs og kynferðislegs ofbeldis var metin hjá konum sem leituðu til kvensjúkdómalækna á árunum 1999 til 2001. Á Íslandi tóku 649 konur 18 ára og eldri þátt í rannsókninni og þar kom í ljós að 33% höfðu orðið fyrir kynferðislegu ofbeldi á lífsleiðinni. Rúmlega 22% kvennanna höfðu verið beittar alvarlegu kynferðislegu ofbeldi, þar af 10% fyrir 18 ára aldur. Meðaltíðni kynferðisofbeldis hjá hinum norrænu ríkjunum í þessari samnorrænu rannsókn var 16,6% til 26,9%. Stígamót hafa safnað tölfræðilegum upplýsingum í 22 ár til að lýsa þeim hliðum íslensks samfélags sem birtist í starfsemi þeirra. Í nýjustu ársskýrslu Stígamóta frá 2011 kemur fram að 593 einstaklingar leituðu til Stígamóta eftir aðstoð, þar af 278 einstaklingar sem leituðu aðstoðar í fyrsta skipti. Á þeim 22 árum sem liðin eru frá stofnun Stígamóta til ársloka 2011 hafa 5.946 einstaklingar leitað til samtakanna vegna kynferðisofbeldis. Við teljum að hér birtist aðeins toppurinn á ísjakanum. Margir brotaþolar leita sér aldrei aðstoðar.30.000 undir 18 ára Ef skoðuð er fyrsta tíðnikönnun hérlendis á umfangi kynferðisofbeldis á börnum koma hærri tölur í ljós. Í viðtali við Hrefnu Ólafsdóttur félagsráðgjafa, sem gerði könnunina, kemur fram að rúmlega fimmta hver stúlka og tæplega tíundi hver drengur höfðu verið beitt kynferðisofbeldi fyrir 18 ára aldur. 17% svarenda í rannsókn Hrefnu höfðu verið misnotuð, 23% kvenna og 8% karla. Ofbeldið taldist hafa verið gróft eða mjög gróft í 67% tilvika, þ.e. kynmök eða snerting kynfæra barnsins. Aðeins var kært í fjórum tilvikum af 122 en enginn gerenda var dæmdur fyrir brot sín né fengu þolendur bætur. Segjum að skekkjumörkin séu í rúmum 12%. Það þýðir að rúmlega 30.000 einstaklingar verða fyrir kynferðisofbeldi fyrir 18 ára aldur. Eru þetta mun hærri tölur en veruleiki Stígamóta sýnir okkur enda sýnir tölfræði okkar aðeins heimsóknir þeirra sem leita til samtakanna en þær heimsóknir mæla auðvitað ekki tíðni kynferðisofbeldis í samfélaginu. Það er jafnframt athyglisvert að ofangreind tíðnikönnun sýnir aðeins þá sem hafa orðið fyrir kynferðisofbeldi fyrir 18 ára aldur, ekki þá sem verða fyrir því sem fullorðnir einstaklingar. Það sem er enn þá meira sláandi er að á bak við hverja tölu og prósentu er manneskja, reynsla hennar og líf. Í janúar 2011 var íbúafjöldi Kópavogs 30.779 einstaklingar. Getur hugur okkar rúmað það að jafn margir einstaklingar lendi í kynferðisofbeldi fyrir 18 ára aldur og allur íbúafjöldi Kópavogs? Við verðum oft ónæm fyrir einhverjum tölum og prósentum því slík tölfræði virðist gefa okkur takmarkaða og oft firrta mynd af veruleikanum. Hvað værum við t.d. lengi að lesa upp fullt nafn allra þeirra þrjátíu þúsund einstaklinga sem hafa lent í kynferðisofbeldi? Hvað þá að skyggnast á bak við persónurnar sem bera þessi nöfn? Baráttan gegn kynferðisofbeldi er því alls ekki léttvæg. Við virðumst hafa fullan skilning á ýmsum verðugum baráttumálum samtaka eins og umferðarráðs, krabbameinsfélaga og fleiri góðra samtaka. Þegar kemur að kynferðisofbeldi fara hins vegar margir í vörn og segja þetta einkamál hvers og eins. Við myndum aldrei líta undan þeirri samfélagslegu ábyrgð ef allir Kópavogsbúar ættu hættu á að örkumlast í umferðarslysi eða verða krabbameini að bráð. Það sama ætti að vera uppi á teningnum með baráttuna gegn kynferðisofbeldi.
Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Tvíeggja tækni: Hvernig má nýta stafræna tækni í kennslu? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar
Skoðun Fyrirhyggja er besta vörnin - vegna CrowdStrike atviksins 19. júlí 2024 Arnar Freyr Guðmundsson skrifar
Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir Skoðun