Af salsaballi, bílabíó og klámvæðingu íslenskra ungmenna Bjartur Steingrímsson skrifar 7. nóvember 2012 06:00 Klámvæðingin, það margumrædda og umdeilda hugtak, birtist okkur í ýmsum dapurlegum myndum í okkar daglega lífi. Hún á sinn þátt í kynbundnum staðalímyndum fólks sem við sjáum allt í kringum okkur og er skilgetið afkvæmi hins karllæga samfélags. Klámmarkaðurinn er risastór, einn sá stærsti á internetinu, og ratar inn á tölvuskjái langflestra unglingsdrengja á Íslandi. Klám þar sem meginþemu eru lítillækkun, niðurlæging og barngerving kvenmannslíkamans. Burt séð frá því þá eru áhrif þess, klámvæðingin sjálf, alls staðar í kringum okkur. Hún er til staðar í öllum okkar helstu upplýsingamiðlum, frá tónlistarmyndböndum í sjónvarpi til auglýsingaskilta á Breiðholtsbrautinni, hún kemur fyrir í blautbolakeppnum á Suðurnesjum og nú nýlega í auglýsingaherferðum fyrir nemendafélög íslenskra menntaskóla. Því er fásinna að halda því fram að klámvæðingin hafi ekki áhrif og eigi ekki sinn þátt í að móta skoðanir okkar og viðhorf. Síðasta vetur var vinsæll rithöfundur, einkaþjálfari og sjónvarpsstjarna kærður fyrir að nauðga 16 ára stúlku. Í kjölfarið vaknaði umræða um niðrandi athugasemdir og almenna kvenfyrirlitningu sem umræddur maður hafði í áraraðir látið hafa eftir sér á opinberum vettvangi. Athyglisvert hlýtur að þykja að þessi umræða vaknaði ekki almennilega fyrr en fyrst þá, eftir að maðurinn var búinn að gefa út margar bækur og sjónvarpsseríu við miklar undirtektir og hafði fengið ómæld önnur tækifæri til þess að hafa áhrif á hug og heill þjóðarinnar. Kæran á hendur manninum var að lokum felld niður og ekki tekin til málsmeðferðar (sem er svo sem ekkert óalgengt í réttarfarskerfi þar sem minna en 3% kynferðisbrotamála enda með sakfellingu). Það er annað mál að aðilar sem birta og vekja athygli á opinberum ummælum manna eins og umræddrar sjónvarpstjörnu og vilja almennt stofna til umræðu um kvenfyrirlitningu þurfa sjálfir að sæta ofsóknum, persónulegum árásum og jafnvel hótunum. Nýlega birtu menntaskólanemar í umboði Nemendafélags Menntaskólans við Sund myndband á vefsíðunni Youtube.com þar sem ungur maður sem hluti af einhverju grínatriði ýtir höfði jafnöldru sinnar í átt að klofi sínu og neyðir hana til munnmaka. Þetta var auglýsing fyrir 80‘s þemaviku skólans og þessi umrædda sena átti að eiga sér stað í tilvonandi bílabíó MSinga (umrætt myndband var svo fjarlægt af vefnum stuttu eftir birtingu þess). Nemendafélag Fjölbrautaskólans í Garðabæ ábyrgðist hins vegar að allir myndu fara sáttir heim af Salsaballi á vegum þess og gerði það með því að hengja upp veggspjald af sælum, sólbrúnum strák með sombrero-hatt að þiggja munnmök frá stelpu sem krýpur fyrir framan hann. Hann brosir himinlifandi framan í áhorfendur og stingur tveimur þumalputtum upp í loftið til að leggja blessun sína yfir ástandið. Veggspjald þetta var seinna tekið niður af veggjum skólans fyrir tilstilli skólastjórnar en ekki var þó komið í veg fyrir að það læki á netið. Þessi tvö fyrrnefndu dæmi eru vissulega ekki glæpir í bókstaflegum skilningi heldur einfaldlega illa heppnaðir brandarar. En fyrst að svona húmor nær að ganga jafn langt og raun ber vitni, án þess að nokkur viðkomandi aðila hugsi tvisvar um hin raunverulegu skilaboð sem hann sendir, þá hlýtur einfaldlega að liggja ákveðið hugarfarslegt vandamál á bak við. Vandamál sem er nátengt þeim atriðum sem ég minntist á hér áðan. Það sem mér þykir hvað dapurlegast við þessi mál er hve fátt ungt fólk virðist reiðubúið eða yfirhöfuð fært um að líta á hluti eins og þessa „brandara“ og spyrja sig hvaðan þeir raunverulega spretta og hvað þeir raunverulega segja okkur. Spyrja sig af hverju lítillækkun og kvenfyrirlitning þyki sjálfsagður húmor, af hverju gerðar séu hærri útlitslegar kröfur til ungrar konu en karlmanns og af hverju sú hin sama sætir meiri þrýstingi um að gefa eftir í kynlífi burtséð frá hennar eigin vilja. Mér finnst ég þekkja allt of margt gott, ungt fólk sem er ekki reiðubúið til þess að gagnrýna þetta hugarfar. Því ætla ég að beina eftirfarandi spurningu til ungs fólks almennt; haldið þið virkilega að það sé ekkert bogið við þetta? Ég er sannfærður um að svo sé og geri þá einföldu kröfu að fá að búa í samfélagi þar sem fólki eru veitt jöfn tækifæri, laun og virðing óháð kyni, annað get ég einfaldlega ekki sætt mig við. Ég vil samfélag án kvenfyrirlitningar, karlrembu, kynbundinna staðalímynda, kynferðisafbrota, útlitsdýrkunar og misréttis. Ég vil jafnrétti. Hvað með þig? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið „Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson Skoðun Er eitt næturgaman þess virði? Reynir Böðvarsson Skoðun 10 staðreyndir um verðbólgu og ríkisfjármál Konráð S. Guðjónsson Skoðun Læknar, heilbrigðisstarfsfólk og lykill að lausninni Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Krossinn er fallegur Skoðun Þetta reddast eða hvað? Marinó G. Njálsson Skoðun Veðjað á rétta skólann Pawel Bartoszek Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Break á ólympíuleikunum og önnur gildi í dansi Brynja Pétursdóttir Skoðun Opið bréf til stjórnarformanns Haga Björn Sævar Einarsson Skoðun Skoðun Skoðun Innviðir og orkuskipti Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Veðjað á rétta skólann Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Er eitt næturgaman þess virði? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Læknar, heilbrigðisstarfsfólk og lykill að lausninni Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun 10 staðreyndir um verðbólgu og ríkisfjármál Konráð S. Guðjónsson skrifar Skoðun „Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Krossinn er fallegur skrifar Skoðun Þetta reddast eða hvað? Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Að gráta í rigningunni - og dansa Jón Þór Ólafsson skrifar Skoðun „Smækkunar“gler Viðskiptaráðs Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ekki henda! Eyjólfur Pálsson skrifar Skoðun Break á ólympíuleikunum og önnur gildi í dansi Brynja Pétursdóttir skrifar Skoðun Frigg nemendagrunnur – bylting í íslensku skólastarfi Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnarformanns Haga Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Alvarlegar afleiðingar kynferðislegrar áreitni á vinnustöðum Dagný Aradóttir Pind skrifar Skoðun Er Helguvík ein af stærstu ruslakistum Íslands? Margrét S. Þórólfsdóttir,Ragnhildur L. Guðmundsdóttir,Þórólfur J. Dagsson skrifar Skoðun Manstu þegar Messenger var ekki til? Aldís Stefánsdóttir skrifar Skoðun „Flestum í Noregi er illa við EES“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Óheillaþróun á íslenskum vinnumarkaði Gunnar Sigvaldason,Árni B. Björnsson skrifar Skoðun Að virkja upp í loft Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkurinn, the party of hungry children Ian McDonald skrifar Skoðun Talsmenn tolla gefa engan afslátt Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Samstaða kennara skiptir máli Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hvað er fram undan í íslenskum stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Leiðin til að elska mig Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Nauðsynlegt að sameina verndun og nýtingu orku með stuðningi staðla Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Hamstrar barnið þitt blýanta? Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun Ég má það fyrst ég kemst upp með það Eva Hauksdóttir skrifar Skoðun Ætlar Akureyrarbær að snuða íbúa? Sunna Hlín Jóhannesdóttir,Hilda Jana Gísladóttir skrifar Skoðun Miðaldra á hjúkrunarheimili! Jóhanna Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Klámvæðingin, það margumrædda og umdeilda hugtak, birtist okkur í ýmsum dapurlegum myndum í okkar daglega lífi. Hún á sinn þátt í kynbundnum staðalímyndum fólks sem við sjáum allt í kringum okkur og er skilgetið afkvæmi hins karllæga samfélags. Klámmarkaðurinn er risastór, einn sá stærsti á internetinu, og ratar inn á tölvuskjái langflestra unglingsdrengja á Íslandi. Klám þar sem meginþemu eru lítillækkun, niðurlæging og barngerving kvenmannslíkamans. Burt séð frá því þá eru áhrif þess, klámvæðingin sjálf, alls staðar í kringum okkur. Hún er til staðar í öllum okkar helstu upplýsingamiðlum, frá tónlistarmyndböndum í sjónvarpi til auglýsingaskilta á Breiðholtsbrautinni, hún kemur fyrir í blautbolakeppnum á Suðurnesjum og nú nýlega í auglýsingaherferðum fyrir nemendafélög íslenskra menntaskóla. Því er fásinna að halda því fram að klámvæðingin hafi ekki áhrif og eigi ekki sinn þátt í að móta skoðanir okkar og viðhorf. Síðasta vetur var vinsæll rithöfundur, einkaþjálfari og sjónvarpsstjarna kærður fyrir að nauðga 16 ára stúlku. Í kjölfarið vaknaði umræða um niðrandi athugasemdir og almenna kvenfyrirlitningu sem umræddur maður hafði í áraraðir látið hafa eftir sér á opinberum vettvangi. Athyglisvert hlýtur að þykja að þessi umræða vaknaði ekki almennilega fyrr en fyrst þá, eftir að maðurinn var búinn að gefa út margar bækur og sjónvarpsseríu við miklar undirtektir og hafði fengið ómæld önnur tækifæri til þess að hafa áhrif á hug og heill þjóðarinnar. Kæran á hendur manninum var að lokum felld niður og ekki tekin til málsmeðferðar (sem er svo sem ekkert óalgengt í réttarfarskerfi þar sem minna en 3% kynferðisbrotamála enda með sakfellingu). Það er annað mál að aðilar sem birta og vekja athygli á opinberum ummælum manna eins og umræddrar sjónvarpstjörnu og vilja almennt stofna til umræðu um kvenfyrirlitningu þurfa sjálfir að sæta ofsóknum, persónulegum árásum og jafnvel hótunum. Nýlega birtu menntaskólanemar í umboði Nemendafélags Menntaskólans við Sund myndband á vefsíðunni Youtube.com þar sem ungur maður sem hluti af einhverju grínatriði ýtir höfði jafnöldru sinnar í átt að klofi sínu og neyðir hana til munnmaka. Þetta var auglýsing fyrir 80‘s þemaviku skólans og þessi umrædda sena átti að eiga sér stað í tilvonandi bílabíó MSinga (umrætt myndband var svo fjarlægt af vefnum stuttu eftir birtingu þess). Nemendafélag Fjölbrautaskólans í Garðabæ ábyrgðist hins vegar að allir myndu fara sáttir heim af Salsaballi á vegum þess og gerði það með því að hengja upp veggspjald af sælum, sólbrúnum strák með sombrero-hatt að þiggja munnmök frá stelpu sem krýpur fyrir framan hann. Hann brosir himinlifandi framan í áhorfendur og stingur tveimur þumalputtum upp í loftið til að leggja blessun sína yfir ástandið. Veggspjald þetta var seinna tekið niður af veggjum skólans fyrir tilstilli skólastjórnar en ekki var þó komið í veg fyrir að það læki á netið. Þessi tvö fyrrnefndu dæmi eru vissulega ekki glæpir í bókstaflegum skilningi heldur einfaldlega illa heppnaðir brandarar. En fyrst að svona húmor nær að ganga jafn langt og raun ber vitni, án þess að nokkur viðkomandi aðila hugsi tvisvar um hin raunverulegu skilaboð sem hann sendir, þá hlýtur einfaldlega að liggja ákveðið hugarfarslegt vandamál á bak við. Vandamál sem er nátengt þeim atriðum sem ég minntist á hér áðan. Það sem mér þykir hvað dapurlegast við þessi mál er hve fátt ungt fólk virðist reiðubúið eða yfirhöfuð fært um að líta á hluti eins og þessa „brandara“ og spyrja sig hvaðan þeir raunverulega spretta og hvað þeir raunverulega segja okkur. Spyrja sig af hverju lítillækkun og kvenfyrirlitning þyki sjálfsagður húmor, af hverju gerðar séu hærri útlitslegar kröfur til ungrar konu en karlmanns og af hverju sú hin sama sætir meiri þrýstingi um að gefa eftir í kynlífi burtséð frá hennar eigin vilja. Mér finnst ég þekkja allt of margt gott, ungt fólk sem er ekki reiðubúið til þess að gagnrýna þetta hugarfar. Því ætla ég að beina eftirfarandi spurningu til ungs fólks almennt; haldið þið virkilega að það sé ekkert bogið við þetta? Ég er sannfærður um að svo sé og geri þá einföldu kröfu að fá að búa í samfélagi þar sem fólki eru veitt jöfn tækifæri, laun og virðing óháð kyni, annað get ég einfaldlega ekki sætt mig við. Ég vil samfélag án kvenfyrirlitningar, karlrembu, kynbundinna staðalímynda, kynferðisafbrota, útlitsdýrkunar og misréttis. Ég vil jafnrétti. Hvað með þig?
„Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun „Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson skrifar
Skoðun Alvarlegar afleiðingar kynferðislegrar áreitni á vinnustöðum Dagný Aradóttir Pind skrifar
Skoðun Er Helguvík ein af stærstu ruslakistum Íslands? Margrét S. Þórólfsdóttir,Ragnhildur L. Guðmundsdóttir,Þórólfur J. Dagsson skrifar
Skoðun Nauðsynlegt að sameina verndun og nýtingu orku með stuðningi staðla Haukur Logi Jóhannsson skrifar
„Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun