Stórhættulegir og baneitraðir bóksölulistar

Bókabúð Máls og menningar, Eymundsson og Iða neita að vera með í bóksölulista útgefenda sem sendur er út vikulega. Þeir segja listann beinlínis skaðlegan. Ekki þarf að hafa mörg orð um það; höfundar rýna sig rauðeyga við að skoða þennan lista og umræðan um bækur hverfist að miklu leyti um þessa sölulista.

Skrípaleikur

Kristján Freyr Halldórsson, verslunarstjóri í Bókabúð Máls og Menningar, segir þetta horfa þannig við bóksölum að þetta sé skrípaleikur og gefi alls ekki rétta mynd. Morgunblaðið var með ítarlega umfjöllun um þennan bóksölulista í morgun og þar kemur jafnframt fram að Eymundsson, Griffill Skeifunni og bókabúð Máls og menningar Laugavegi hafi neitað að vera með í verðlagseftirliti ASÍ. Þetta er önnur hlið á þessu sama máli. En, ef sjónum er beint einkum og sérílagi að bóksölulistunum þá óttast bóksalar skakka mynd og einsleitnina sem þessir listar boða og sýna.

„Fólk skoðar þessa sölulista mjög mikið, mikil metsölulistavæðing hjá okkur. En, þetta er þessi fábreytni sem er í bóksölunni hjá þessum stórmörkuðum síðan þeir hófu að selja bækur, það hafa þeir gert síðustu 15 til 20 árin. Okkur finnst ekki hægt að bera okkur, okkur bóksalana við matvörumarkaði, með fullri virðingu þá er þetta ekki sambærilegt. Og það þjónar heldur engum tilgangi.“

Ávísun á einsleitni

Bóksölum finnst sitthvað bogið við það að matvörumarkaðir eingöngu með vinsælustu bækurnar og það bara fyrir jól.

„Við sem erum að fást við bóksölu, erum að selja og versla með bækur allan ársins hring, okkur finnst sorglegt þegar verið er að fleyta rjómann með þessum hætti. Þetta þrengir markaðinn að öllu leyti og menningarleg fjölbreytni sem hefur verið í bókaútgáfu er í mikilli hættu með þessari þróun. Sem er mjög hættuleg,“ segir Kristján.

Bóksalinn bendir jafnframt á annað atriði sem er að þetta fyrirkomulag styttir líftíma bókanna. „Þeim er hent uppá bretti, blessuðum bókunum, hjá okkur bókaþjóðinni, rétt fyrir jólin. Svo er þessu ýtt út aftur. Það er engin virðing fyrir bókunum með þessum hætti. Þetta er bara köld verslunarvara í þessum matvöruverslunum. Meðan við bóksalar, þó ég vilji ekki hljóma eins og einhver rómantíker, þá er það nú bara þannig að við lítum ekki á bókina sem kalda verslunarvöru. Hún skiptir okkur miklu meira máli heldur en hjá þessum verslunum. Þar eru þær á niðursettu verði, stundum undir kostnaðarverði – bækurnar skipta engu máli fyrir þá nema bara að fá fólk inn. Svo leggja þeir söluálag á aðra vöru og það er ekki tekið inn í dæmið.“

Saga greinina undan sjálfum sér

Þetta er gömul umræða, og var um þetta tekist á sínum tíma þegar stórmarkaðir fóru að selja bækur og jafnvel gefa út bækur, svo sem uppskriftabók Hagkaupa, sem ávallt trónir á toppi lista. En svo virðist sem hún hafi aldrei verið útkljáð af hálfu bókaútgefenda, rithöfunda og bóksala.

„Nei, ég held því miður að ég og mínir kollegar höfum ekki sýnt útgefendum mikið aðhald. Við eigum í góðu samstarfi við útgefendur en þetta eru undarleg haltu-mér-slepptu-mér samskipti við stórmarkaðina. Þeir sjá sig knúna til að vera með til að missa ekki af einhverri „bölk-sölu“ en mér finnst þeir, því miður með þessum hætti, vera að saga þá grein í sundur sem þeir sitja á. Þessi þróun er uggvænleg, finnst okkur bóksölum. Ég vil taka það fram að ég er hef ekkert á móti því að bækur séu seldar í öðrum og annars konar verslunum en í bókabúðum. Það er gott að bækur séu fyrir augum fólks. En, fólk verður að sitja við sama borð.“

Gefur rétta mynd

Bryndís Loftsdóttir starfar nú fyrir bókaútgefendur en hún var áður verslunarstjóri hjá Eymundsson. Hún segir það vissulega rétt að þrjár bókaverslanir neiti nú þátttöku í Bóksölulistanum. „En, hann er eftir sem áður marktækur og mjög viðamikill.  Þátttakendur sem senda okkur sölutölur eru allar verslanir í eftirfarandi verslunarkeðjum; A4, Bónus, Hagkaup, Krónunni, Nóatúni, Samkaup, Strax, Nettó og svo Bóksala Stúdenta með tvær búðir og Forlagsverslunin á Fiskislóð með eina búð.  Það er skýr vilji Félags íslenskra bókaútgefenda að fá tölur frá sem flestum til að gera Bóksölulistann og allir sem selja bækur frá helstu útgefendum geta sent okkur sölutölur. 

„Bryndís bendir jafnframt á að Bóksölulistinn sé viðamesta samantekt sem unnin er út frá sölu bóka í landinu: „Honum er skipt í 7 flokka; íslensk skáldverk, þýdd skáldverk, íslenskar barnabækur, þýddar barnabækur, ævisögur, ljóðabækur og fræðibækur auk þess sem sérstakur kiljulisti er gefinn út.  Vikulega birtast því þeir 70 titlar sem mest seljast í sínum flokki í ofangreinum verslunum sem skipta mörgum tugum samtals.  Það má segja að þetta sé topp 10% listinn því í Bókatíðindum eru um 700 bækur.“