Ríkið á ekki að vasast í samkeppni Ólafur Þ. Stephensen skrifar 21. apríl 2015 07:30 Í sérstakri umræðu um málefni ríkisfyrirtækisins Íslandspósts á Alþingi í síðustu viku kom ýmislegt áhugavert fram. Ólöf Nordal innanríkisráðherra, sem hefur póstmál á sinni könnu, lýsti því þar yfir að hún teldi að afnema ætti einkarétt ríkisins, þ.e. Íslandspósts, á bréfasendingum. Jafnframt ætti að stefna að því að selja fyrirtækið. Þá lýsti ráðherra því afdráttarlaust yfir í tvígang að hún teldi að ríkið ætti ekki að vera að „vasast í samkeppnisrekstri“. Hún svaraði hins vegar ekki skýrt þeirri spurningu Guðmundar Steingrímssonar, málshefjanda umræðunnar, hvort hún teldi ekki að aðgreina þyrfti betur í rekstri fyrirtækisins annars vegar samkeppnisreksturinn og tryggja að hann væri í samræmi við samkeppnislög og heilbrigt rekstrarumhverfi og hins vegar einkaleyfis- og alþjónusturekstur Íslandspósts. Ráðherra vísaði til þess að ákvarðanir um skipulag Íslandspósts væru á hendi fjármálaráðherra. Staðreyndin er hins vegar sú að Íslandspóstur hefur á undanförnum árum troðið sér inn á ýmsa markaði sem eru misjafnlega lítið skyldir grunnhlutverki fyrirtækisins, að veita almenningi póstþjónustu. Karl Garðarsson alþingismaður rakti í umræðunni að Íslandspóstur ætti prentsmiðjuna Samskipti ehf. að öllu leyti, enn fremur Gagnageymsluna ehf., ePóst og fasteignafélagið Trönur. Þá ætti fyrirtækið tvo þriðjuhluta í flutningsmiðluninni Frakt ehf. og minni hluti í öðrum fyrirtækjum í óskyldum rekstri. Þá stundar Íslandspóstur ýmsa samkeppni við einkaaðila í eigin nafni, til dæmis umfangsmikla sælgætis-, ritfanga- og minjagripasölu í pósthúsum.Verður óbreytt ástand?Það er jákvætt að innanríkisráðherra vilji selja Íslandspóst og afnema einkarétt fyrirtækisins á bréfasendingum. Undirbúningur þess mun hins vegar taka tíma og því vaknar sú spurning hvort óbreytt ástand fái að standa enn um sinn. Eðlilegast væri, til að undirbúa sölu fyrirtækisins og hindra að ríkið sé að vasast í samkeppnisrekstri, að allur samkeppnisrekstur Íslandspósts utan alþjónustu væri settur í sérstakt félag og þannig tryggt að keppinautarnir gætu treyst því að raunverulegur fjárhagslegur aðskilnaður væri í heiðri hafður. Það væri vafasamt að einkavæða Íslandspóst í óbreyttri mynd. Samkeppnisreksturinn væri þá hugsanlega með hundraða milljóna eða milljarða króna forgjöf, sem kæmi úr einkaleyfisrekstri fyrirtækisins. Verðlagning Íslandspósts hefur af mörgum verið talin skaðleg fyrir samkeppni þar sem viðskiptavinir félagsins í þeim hluta rekstursins sem heyrir undir einkaleyfi þess eru látnir niðurgreiða þann hluta rekstursins sem er í almennri samkeppni. Frá því í ársbyrjun 2012 hefur Íslandspóstur t.d. krafizt tuga prósenta hækkana á gjaldskránni fyrir bréfasendingar, þar sem fyrirtækið er í einokunarstöðu. Á sama tíma hefur hins vegar dótturfyrirtæki Íslandspósts státað af því í tölvupósti til væntanlegra viðskiptavina að hafa ekki hækkað gjaldskrá sína fyrir gagnavörzlu frá því í ársbyrjun 2012. Fjöldi mála á hendur Íslandspósti er í rannsókn hjá samkeppnisyfirvöldum. Innanríkisráðherra nefndi í umræðunni að mikilvægt væri að fá úr þeim málum leyst; hún gæti ekki lagt mat á það hvort fyrirtækið hefði í raun niðurgreitt samkeppnisrekstur með tekjum af einkaleyfinu, enda hafnaði fyrirtækið því sjálft að það væri tilfellið. Eitt er að samkeppnisbrot séu sönnuð á ríkisfyrirtæki. Rannsókn Samkeppniseftirlitsins á meintum brotum Íslandspósts hefur staðið árum saman og enn ekki skilað niðurstöðu. Annað er að samkeppni ríkisins við einkaaðila er alltaf ójafn leikur. Það er væntanlega þess vegna sem Ólöf Nordal er þeirrar skoðunar að ríkið eigi „ekki að vasast í samkeppnisrekstri“.Röng stefna leiðrétt?Það felst í orðum ráðherra að Íslandspóstur hefur undanfarin ár tekið ranga stefnu og farið að vasast í alls konar samkeppni við einkaaðila þar sem félagið á ekkert erindi og stundað uppkaup á einkafyrirtækjum. Fjármálaráðherrann, sem fer með hlutabréf skattgreiðenda í Íslandspósti, og fulltrúar hans í stjórn fyrirtækisins bera í raun ábyrgð á þessari skógarferð. Góðu fréttirnar eru hins vegar þær að þeir vita nú villu síns vegar og þeim er líka í lófa lagið að leggja stjórnendum fyrirtækisins línurnar um að hætta þessum óæskilega erindrekstri. Þannig geta núverandi stjórnendur þegar í stað lagt félaginu til nýja og ábyrgari stefnu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Alþingi Mest lesið Halldór 27.07.2024 Halldór Baldursson Halldór Glútenlaust nesti - djöfulsins lúxus! Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun ÉG ÞORI! Inga Sæland Skoðun Færeyingar vissulega til fyrirmyndar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Hæstvirtur forsætisráðherra Opið bréf til Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar Kári Stefánsson Skoðun Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir Skoðun Pawel og bronsið Ragnar Þór Pétursson Skoðun Stýrivextir verða að lækka Fjóla Einarsdóttir Skoðun Hvar endar þetta? Reynir Böðvarsson Skoðun Heilbrigð skynsemi Einar Scheving Skoðun Skoðun Skoðun Færeyingar vissulega til fyrirmyndar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Glútenlaust nesti - djöfulsins lúxus! Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun ÉG ÞORI! Inga Sæland skrifar Skoðun Hver er hún þessi drusla? Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Börn eða bissness Bryndís Jónsdóttir skrifar Skoðun Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Pawel og bronsið Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Stýrivextir verða að lækka Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigð skynsemi Einar Scheving skrifar Skoðun Hvar endar þetta? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Höfðu algerlega rétt fyrir sér Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskar getraunir og ólögleg veðmálafyrirtæki Pétur Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Hættustig Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Minnkandi ábati stýrivaxta á verðbólgu Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Hún var kölluð drusla Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Til fyrirmyndar? Sverrir Björnsson skrifar Skoðun Tölum endilega íslensku, takk Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Les(mis)skilningur Miðflokksmanna Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Kennarinn sem breytti lífi þínu Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Tímabært að stokka spilin og gefa upp á nýtt Maarten Haijer skrifar Skoðun Cut The Crap! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvað finnst þér? Bryndís Víglundsdóttir skrifar Skoðun Víðátta og margbreytni hins sjötta skilningarvits Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þegar kennarinn verður dómari Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Tíminn vinnur ekki með þeim Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Frestun á afgreiðslu Samgönguáætlunar er fagnaðarefni Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Tvíeggja tækni: Hvernig má nýta stafræna tækni í kennslu? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Blekking goðsagna Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Í sambandi við Suðurnesin Steinunn Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Fyrirhyggja er besta vörnin - vegna CrowdStrike atviksins 19. júlí 2024 Arnar Freyr Guðmundsson skrifar Sjá meira
Í sérstakri umræðu um málefni ríkisfyrirtækisins Íslandspósts á Alþingi í síðustu viku kom ýmislegt áhugavert fram. Ólöf Nordal innanríkisráðherra, sem hefur póstmál á sinni könnu, lýsti því þar yfir að hún teldi að afnema ætti einkarétt ríkisins, þ.e. Íslandspósts, á bréfasendingum. Jafnframt ætti að stefna að því að selja fyrirtækið. Þá lýsti ráðherra því afdráttarlaust yfir í tvígang að hún teldi að ríkið ætti ekki að vera að „vasast í samkeppnisrekstri“. Hún svaraði hins vegar ekki skýrt þeirri spurningu Guðmundar Steingrímssonar, málshefjanda umræðunnar, hvort hún teldi ekki að aðgreina þyrfti betur í rekstri fyrirtækisins annars vegar samkeppnisreksturinn og tryggja að hann væri í samræmi við samkeppnislög og heilbrigt rekstrarumhverfi og hins vegar einkaleyfis- og alþjónusturekstur Íslandspósts. Ráðherra vísaði til þess að ákvarðanir um skipulag Íslandspósts væru á hendi fjármálaráðherra. Staðreyndin er hins vegar sú að Íslandspóstur hefur á undanförnum árum troðið sér inn á ýmsa markaði sem eru misjafnlega lítið skyldir grunnhlutverki fyrirtækisins, að veita almenningi póstþjónustu. Karl Garðarsson alþingismaður rakti í umræðunni að Íslandspóstur ætti prentsmiðjuna Samskipti ehf. að öllu leyti, enn fremur Gagnageymsluna ehf., ePóst og fasteignafélagið Trönur. Þá ætti fyrirtækið tvo þriðjuhluta í flutningsmiðluninni Frakt ehf. og minni hluti í öðrum fyrirtækjum í óskyldum rekstri. Þá stundar Íslandspóstur ýmsa samkeppni við einkaaðila í eigin nafni, til dæmis umfangsmikla sælgætis-, ritfanga- og minjagripasölu í pósthúsum.Verður óbreytt ástand?Það er jákvætt að innanríkisráðherra vilji selja Íslandspóst og afnema einkarétt fyrirtækisins á bréfasendingum. Undirbúningur þess mun hins vegar taka tíma og því vaknar sú spurning hvort óbreytt ástand fái að standa enn um sinn. Eðlilegast væri, til að undirbúa sölu fyrirtækisins og hindra að ríkið sé að vasast í samkeppnisrekstri, að allur samkeppnisrekstur Íslandspósts utan alþjónustu væri settur í sérstakt félag og þannig tryggt að keppinautarnir gætu treyst því að raunverulegur fjárhagslegur aðskilnaður væri í heiðri hafður. Það væri vafasamt að einkavæða Íslandspóst í óbreyttri mynd. Samkeppnisreksturinn væri þá hugsanlega með hundraða milljóna eða milljarða króna forgjöf, sem kæmi úr einkaleyfisrekstri fyrirtækisins. Verðlagning Íslandspósts hefur af mörgum verið talin skaðleg fyrir samkeppni þar sem viðskiptavinir félagsins í þeim hluta rekstursins sem heyrir undir einkaleyfi þess eru látnir niðurgreiða þann hluta rekstursins sem er í almennri samkeppni. Frá því í ársbyrjun 2012 hefur Íslandspóstur t.d. krafizt tuga prósenta hækkana á gjaldskránni fyrir bréfasendingar, þar sem fyrirtækið er í einokunarstöðu. Á sama tíma hefur hins vegar dótturfyrirtæki Íslandspósts státað af því í tölvupósti til væntanlegra viðskiptavina að hafa ekki hækkað gjaldskrá sína fyrir gagnavörzlu frá því í ársbyrjun 2012. Fjöldi mála á hendur Íslandspósti er í rannsókn hjá samkeppnisyfirvöldum. Innanríkisráðherra nefndi í umræðunni að mikilvægt væri að fá úr þeim málum leyst; hún gæti ekki lagt mat á það hvort fyrirtækið hefði í raun niðurgreitt samkeppnisrekstur með tekjum af einkaleyfinu, enda hafnaði fyrirtækið því sjálft að það væri tilfellið. Eitt er að samkeppnisbrot séu sönnuð á ríkisfyrirtæki. Rannsókn Samkeppniseftirlitsins á meintum brotum Íslandspósts hefur staðið árum saman og enn ekki skilað niðurstöðu. Annað er að samkeppni ríkisins við einkaaðila er alltaf ójafn leikur. Það er væntanlega þess vegna sem Ólöf Nordal er þeirrar skoðunar að ríkið eigi „ekki að vasast í samkeppnisrekstri“.Röng stefna leiðrétt?Það felst í orðum ráðherra að Íslandspóstur hefur undanfarin ár tekið ranga stefnu og farið að vasast í alls konar samkeppni við einkaaðila þar sem félagið á ekkert erindi og stundað uppkaup á einkafyrirtækjum. Fjármálaráðherrann, sem fer með hlutabréf skattgreiðenda í Íslandspósti, og fulltrúar hans í stjórn fyrirtækisins bera í raun ábyrgð á þessari skógarferð. Góðu fréttirnar eru hins vegar þær að þeir vita nú villu síns vegar og þeim er líka í lófa lagið að leggja stjórnendum fyrirtækisins línurnar um að hætta þessum óæskilega erindrekstri. Þannig geta núverandi stjórnendur þegar í stað lagt félaginu til nýja og ábyrgari stefnu.
Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Tvíeggja tækni: Hvernig má nýta stafræna tækni í kennslu? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar
Skoðun Fyrirhyggja er besta vörnin - vegna CrowdStrike atviksins 19. júlí 2024 Arnar Freyr Guðmundsson skrifar
Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir Skoðun