Eins og að fleyta steinum á vatni og snerta yfirborð Gunnþóra Gunnarsdóttir skrifar 24. nóvember 2016 13:30 Kristín og Unnur Dís voru í óðaönn að setja upp sýninguna í Bogasalnum þegar ljósmyndarann bar að. Þær eru báðar doktorar í mannfræði. Vísir/ Fréttablaðið/Anton Brink Eins og nafn sýningarinnar ber vott um erum við að draga fram að Ísland hefur lengi verið tengt umheiminum. Í samtímanum ganga umræður oft út frá því að tengsl og flutningar milli ólíkra heimsálfa sé nýtt í sögunni. En við minnum á að þverþjóðleiki er gamalt fyrirbæri og Íslendingar, eins og aðrar þjóðir, hafa mótast út frá hugmyndafræðilegri þróun úti í hinum stóra heimi. Þeir hafa ekki verið eins einangraðir og oft er haldið fram,“ segir Kristín Loftsdóttir mannfræðingur um sýninguna Heimurinn í Íslandi - Ísland í heiminum, sem opnuð verður klukkan 15 í dag í Bogasal Þjóðminjasafnsins. Kristín tekur fram að sýningin leitist við að bregða upp lifandi mynd af efninu. Hún samanstandi af textum, munum og myndum og meðal annars sögum einstaklinga. Unnur Dís tekur undir það og segir hana endurspegla hvernig fólksflutningar hafi verið hluti af sögu Íslands og hvernig Íslendingar hafi verið undir áhrifum annars staðar frá, hvað varði fjölbreytileika almennt. Dæmi eru tekin um búferlaflutninga bæði fyrr á tímum og í samtímanum. „Við fjöllum um sögu nokkurra einstaklinga sem hafa flutt til Íslands á síðasta áratug. Þeir voru beðnir um að velja muni sem tengjast upprunalandinu og þeim finnst táknrænir fyrir sínar heimaslóðir,“ útskýrir Kristín. Þær stöllur taka fram að fyrst og fremst sé ætlun þeirra að vekja forvitni fólks og áhuga. „Við erum ekki að reyna að svara öllum spurningum sem varða fjölþjóðleika og tengsl milli þjóða heldur vonum að fólk labbi út af sýningunni og vilji vita meira,“ segir Kristín. „Þetta er eins og að fleyta steinum á vatni. Við snertum yfirborðið bara á nokkrum stöðum.“ Sá hluti sýningarinnar sem fjallar um kynþáttahugmyndir og kynþáttafordóma snýst að vissu leyti um barnabókina Negrastrákarnir og áhrif hennar. Bókin var fyrst gefin út árið 1922 í Bandaríkjunum og var þýdd á fjölda tungumála. Velflestir Íslendingar þekkja hana með teikningum Muggs. Kristín segir bókina sýna í raun hversu þverþjóðleg hugmyndin um að mannkynið skiptist í ólíka kynþætti sé. „Kynþáttahugmyndir voru líka í námsbókum þess tíma og öðru prentuðu máli,“ bendir hún á. Kristín er upphafsmaður að sýningunni. „Ég hef alltaf haft áhuga á að miðla niðurstöðum rannsókna á þann hátt að sem flestir geti nýtt sér þær og haft gagn og gaman af. Unnur Dís er ein af þeim sem lengi hafa rannsakað búferlaflutninga fólks milli landa. Því fékk ég hana í lið með mér. Svo drógum við inn í þetta fleiri fræðimenn,“ segir hún og bætir við: „Vonandi stuðlar þetta tiltæki okkar að aukinni umræðu í samfélaginu um þessi mál og sýnir fram á að fólksflutningar eru hluti af eðlilegu mynstri en ekki eitthvað truflandi í samtímanum.“ Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 24. 11. 2016. Menning Mest lesið Heitt, sveitt og óhugnanlegt á klúbbnum Lífið Aron selur húsið ári eftir kaupin Lífið Björn keypti sex hundruð ára höll í Frakklandi og ætlar að gera hana upp Lífið Með 120 þúsund króna Dior der í golfi Lífið Þrjár menntastofnanir og þrír kennarar handhafar Íslensku menntaverðlaunanna Lífið Frægt fólk og feimnir karlar leita til Valgerðar spákonu Lífið Versti óttinn að raungerast Lífið Fólk grípi til sænsku dauðhreinsunarinnar fyrr en ella Lífið Myndaveisla: Víkingskonur kunna að halda gott partí Lífið Setning Steinda gerði keppendur brjálaða Lífið Fleiri fréttir Setja upp árekstur og hefja saman rekstur „Þetta eru mjög vondir samningar við Storytel“ Varpa ljósi á mikilvægi og gæði íslenskrar hönnunar „Við þurfum öll að halda í barnið innra með okkur“ Menningarritstjóri ráðinn framkvæmdastjóri Fullt út úr dyrum þegar Eiríkur Bergmann kynnti ferðafélagann Tínu Hvað gerist þegar Laddi hittir Eirík Fjalar, Skrám og Elsu Lund? „Alltaf að fylgja hjartanu í stað þess að velja einföldu leiðina“ Usli og glæsileiki á Kjarvalsstöðum Valgeir sár og Bubbi og Bó hneykslaðir Stappfullt á eina stærstu menningarhátíð ársins Sjóðheitt menningarrými á Baldursgötu Asifa Majid hlýtur Vigdísarverðlaunin 2024 Bjarni Ben fagnaði 140 ára afmæli Listasafns Íslands Han Kang hlýtur bókmenntaverðlaun Nóbels Bein útsending: Hver hlýtur bókmenntaverðlaun Nóbels? „Þetta er móðgun gegn Íslandi“ Henti listaverkinu í ruslið Kúltúrkettir landsins létu sig ekki vanta í Portið „Hrátt háþróað krass, langt leitt krot“ Bjóða landsmönnum nauðbeygð til messu Allt í banönum á Brút Bríet lét sig ekki vanta á sýningaropnun Ynju Blævar Út um allar koppagrundir Alþingis: „Froðan flæðir endalaust, það er bara froða froða“ Sjá meira
Eins og nafn sýningarinnar ber vott um erum við að draga fram að Ísland hefur lengi verið tengt umheiminum. Í samtímanum ganga umræður oft út frá því að tengsl og flutningar milli ólíkra heimsálfa sé nýtt í sögunni. En við minnum á að þverþjóðleiki er gamalt fyrirbæri og Íslendingar, eins og aðrar þjóðir, hafa mótast út frá hugmyndafræðilegri þróun úti í hinum stóra heimi. Þeir hafa ekki verið eins einangraðir og oft er haldið fram,“ segir Kristín Loftsdóttir mannfræðingur um sýninguna Heimurinn í Íslandi - Ísland í heiminum, sem opnuð verður klukkan 15 í dag í Bogasal Þjóðminjasafnsins. Kristín tekur fram að sýningin leitist við að bregða upp lifandi mynd af efninu. Hún samanstandi af textum, munum og myndum og meðal annars sögum einstaklinga. Unnur Dís tekur undir það og segir hana endurspegla hvernig fólksflutningar hafi verið hluti af sögu Íslands og hvernig Íslendingar hafi verið undir áhrifum annars staðar frá, hvað varði fjölbreytileika almennt. Dæmi eru tekin um búferlaflutninga bæði fyrr á tímum og í samtímanum. „Við fjöllum um sögu nokkurra einstaklinga sem hafa flutt til Íslands á síðasta áratug. Þeir voru beðnir um að velja muni sem tengjast upprunalandinu og þeim finnst táknrænir fyrir sínar heimaslóðir,“ útskýrir Kristín. Þær stöllur taka fram að fyrst og fremst sé ætlun þeirra að vekja forvitni fólks og áhuga. „Við erum ekki að reyna að svara öllum spurningum sem varða fjölþjóðleika og tengsl milli þjóða heldur vonum að fólk labbi út af sýningunni og vilji vita meira,“ segir Kristín. „Þetta er eins og að fleyta steinum á vatni. Við snertum yfirborðið bara á nokkrum stöðum.“ Sá hluti sýningarinnar sem fjallar um kynþáttahugmyndir og kynþáttafordóma snýst að vissu leyti um barnabókina Negrastrákarnir og áhrif hennar. Bókin var fyrst gefin út árið 1922 í Bandaríkjunum og var þýdd á fjölda tungumála. Velflestir Íslendingar þekkja hana með teikningum Muggs. Kristín segir bókina sýna í raun hversu þverþjóðleg hugmyndin um að mannkynið skiptist í ólíka kynþætti sé. „Kynþáttahugmyndir voru líka í námsbókum þess tíma og öðru prentuðu máli,“ bendir hún á. Kristín er upphafsmaður að sýningunni. „Ég hef alltaf haft áhuga á að miðla niðurstöðum rannsókna á þann hátt að sem flestir geti nýtt sér þær og haft gagn og gaman af. Unnur Dís er ein af þeim sem lengi hafa rannsakað búferlaflutninga fólks milli landa. Því fékk ég hana í lið með mér. Svo drógum við inn í þetta fleiri fræðimenn,“ segir hún og bætir við: „Vonandi stuðlar þetta tiltæki okkar að aukinni umræðu í samfélaginu um þessi mál og sýnir fram á að fólksflutningar eru hluti af eðlilegu mynstri en ekki eitthvað truflandi í samtímanum.“ Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 24. 11. 2016.
Menning Mest lesið Heitt, sveitt og óhugnanlegt á klúbbnum Lífið Aron selur húsið ári eftir kaupin Lífið Björn keypti sex hundruð ára höll í Frakklandi og ætlar að gera hana upp Lífið Með 120 þúsund króna Dior der í golfi Lífið Þrjár menntastofnanir og þrír kennarar handhafar Íslensku menntaverðlaunanna Lífið Frægt fólk og feimnir karlar leita til Valgerðar spákonu Lífið Versti óttinn að raungerast Lífið Fólk grípi til sænsku dauðhreinsunarinnar fyrr en ella Lífið Myndaveisla: Víkingskonur kunna að halda gott partí Lífið Setning Steinda gerði keppendur brjálaða Lífið Fleiri fréttir Setja upp árekstur og hefja saman rekstur „Þetta eru mjög vondir samningar við Storytel“ Varpa ljósi á mikilvægi og gæði íslenskrar hönnunar „Við þurfum öll að halda í barnið innra með okkur“ Menningarritstjóri ráðinn framkvæmdastjóri Fullt út úr dyrum þegar Eiríkur Bergmann kynnti ferðafélagann Tínu Hvað gerist þegar Laddi hittir Eirík Fjalar, Skrám og Elsu Lund? „Alltaf að fylgja hjartanu í stað þess að velja einföldu leiðina“ Usli og glæsileiki á Kjarvalsstöðum Valgeir sár og Bubbi og Bó hneykslaðir Stappfullt á eina stærstu menningarhátíð ársins Sjóðheitt menningarrými á Baldursgötu Asifa Majid hlýtur Vigdísarverðlaunin 2024 Bjarni Ben fagnaði 140 ára afmæli Listasafns Íslands Han Kang hlýtur bókmenntaverðlaun Nóbels Bein útsending: Hver hlýtur bókmenntaverðlaun Nóbels? „Þetta er móðgun gegn Íslandi“ Henti listaverkinu í ruslið Kúltúrkettir landsins létu sig ekki vanta í Portið „Hrátt háþróað krass, langt leitt krot“ Bjóða landsmönnum nauðbeygð til messu Allt í banönum á Brút Bríet lét sig ekki vanta á sýningaropnun Ynju Blævar Út um allar koppagrundir Alþingis: „Froðan flæðir endalaust, það er bara froða froða“ Sjá meira