Óttast að íslenskir nafnasiðir deyi út Una Sighvatsdóttir skrifar 15. júní 2016 19:30 Eftir því sem íslenskt samfélag verður fjölbreyttara reynir meira á lögin um íslensk mannanöfn og síðustu ár eru þau orðin afar umdeild. Nú hefur innanríkisráðuneytið birt drög að frumvarpi sem gjörbreytir mannanafnalögum með róttækum hætt. Aðdragandann má rekja til þess þegar Héraðsdómur Reykjavíkur dæmdi, í máli Bjarkar Blævardóttur árið 2013, að rétturinn til nafns falli undir friðhelgi einkalífs og skuli ekki takmarkast með lögum nema brýna nauðsyn beri til.Sagan frá Norðurlöndum endurtaki sig Frumvarpsdrögin, sem birt voru í dag til umsagnar, fela meðal annars í sér að felld verða á brott ákvæði um að eiginnöfn skuli fallbeygjast og samræmast íslenskri málfræði, um að nöfn skuli fylgja líffræðilegu kyni og um takmarkanir á notkun ættarnafna og erlendra nafna, auk þess sem mannanafnanefnd verður lögð af. Nefndarmenn vildu sjálfir ekki taka afstöðu til frumvarpsins að svo stöddu en Guðrún Kvaran, formaður Íslenskrar málnefndar, segir fordæmi nágrannalandanna sýna að verði lögin um ættarnöfn afnumin muni íslensk nafnahefð leggjast af með einni eða tveimur kynslóðum.Tilhneiging í átt að ættarnöfnum þegar greinileg „Ég er alveg sannfærð um það alveg eins og Danir misstu sitt og Norðmenn misstu sitt, þeir kalla ekki lengur eftir föður eða móður,“ segir Guðrún og bendir á að sú þróun sé þegar byrjuð því færst hafi í vöxt að heilu fjölskyldurnar taki upp sama millinafnið og hætti um leið að kynna sig með fullu nafni. Skemmst er að minnast Jóns Gnarr og barna hans sem einnig kenna sig við millinafnið Gnarr, en dæmin eru fleiri. „Þess vegna get ég leyft mér að segja að ég hafi áhyggjur af þessu vegna þess að þetta virðist vera tilhneiging og þegar [föður- eða móður] eru farin, þá er erfiðara að snúa til baka,“ segir Guðrún. Hætt sé við því að þessi forni nafnasiður deyi út og ef miklar breytingar verði á eiginnöfnum geti beygingarkerfið riðlast líka.Í drögum að nýja frumvarpinu eru öll umdeildustu ákvæði mannanafnalaga felld út.RIGHTHagsmunir einstaklingsins ríkari en samfélagsins Grunnhugsunin baki frumvarpinu er sú að réttur einstaklingsins til að ráða eigin nafni og barna sinna sé ríkari en hagsmunir samfélagsins til að takmarka þann rétt. Guðrún óttast hinsvegar að of fáir hugi að hagsmunum íslenskunnar. „Við höfum áhyggjur af því hjá Íslenskri málnefnd. Ég geri eiginlega varla nokkuð annað núna en að skrifa bréf í allar áttir og benda á að það eru í gildi lög um íslenska tungu og það er til íslenskt málstefna. Við sjáum þetta um allt og sérstaklega núna, í auknum ferðamannastraumi, hvað íslenskan er undan að láta. Þú getur ekki keypt kjötsúpu, þú verður að kaupa „meat soup“. Nú er því spurningin hvort Íslendingum sé nógu annt um föðurnöfnin sín, til að standa vörð um þennan menningararf, án þess að beita þurfi lögum. Tengdar fréttir Ætla að leggja mannanafnanefnd niður Samkvæmt drögum að frumvarpi sem Innanríkisráðuneytið hefur unnið stendur til að gera miklar breytingar á lögum um nöfn manna. 15. júní 2016 11:32 Mest lesið Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Innlent Vaktin: Forsetakosningar í Bandaríkjunum Erlent Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Innlent „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Innlent „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Innlent Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Innlent Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Innlent Sigurvegarar í keppni Musks ekki valdir af handahófi Erlent Fleiri fréttir Fjörutíu prósent kjósenda Miðflokks vilja Trump „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Leikskólinn Mánagarður opinn á ný Bein útsending: Loftslagsmál rædd á Umhverfisþingi Frambjóðendur ræða áfengis- og vímuefnamál Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Bein útsending: Kosningafundur með formönnum flokkanna Fjárhagsáætlun borgarinnar kynnt og Kanar ganga að kjörborðinu Aukin hætta á skriðuföllum vegna rigningar Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Bein útsending: Kynna fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Umboðsmaður barna segir verkföll kennara mismuna börnum Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Gera nú ráð fyrir 43 prósent meiri halla á ríkissjóði Stjórnarliðið freistar þess að rjúfa útboðsstopp í vegagerð Einn fluttur á sjúkrahús eftir árekstur Grasrótin að styrkjast eftir samstarf sem mögulega var of dýrkeypt Haustið 2008 að einhverju leyti „reyfarakennt“ Sex kílómetrar urðu átta í straumhörðum og ísköldum sjónum „Þetta var hræðilegt slys“ Hræðilegt slys og sögulegar kosningar Mögulega merki um að lítið magn kviku hafi verið á ferð Læknar boða miklu harðari aðgerðir Sigurður Ingi þögull um búsetuúrræðin Formaður Kyndils lést í slysinu við Tungufljót Leituðu áfram undir ís vegna misræmis milli lista og leiðsögumanna Yfirbuguðu konu með lítið barn og hníf í hendi Sjá meira
Eftir því sem íslenskt samfélag verður fjölbreyttara reynir meira á lögin um íslensk mannanöfn og síðustu ár eru þau orðin afar umdeild. Nú hefur innanríkisráðuneytið birt drög að frumvarpi sem gjörbreytir mannanafnalögum með róttækum hætt. Aðdragandann má rekja til þess þegar Héraðsdómur Reykjavíkur dæmdi, í máli Bjarkar Blævardóttur árið 2013, að rétturinn til nafns falli undir friðhelgi einkalífs og skuli ekki takmarkast með lögum nema brýna nauðsyn beri til.Sagan frá Norðurlöndum endurtaki sig Frumvarpsdrögin, sem birt voru í dag til umsagnar, fela meðal annars í sér að felld verða á brott ákvæði um að eiginnöfn skuli fallbeygjast og samræmast íslenskri málfræði, um að nöfn skuli fylgja líffræðilegu kyni og um takmarkanir á notkun ættarnafna og erlendra nafna, auk þess sem mannanafnanefnd verður lögð af. Nefndarmenn vildu sjálfir ekki taka afstöðu til frumvarpsins að svo stöddu en Guðrún Kvaran, formaður Íslenskrar málnefndar, segir fordæmi nágrannalandanna sýna að verði lögin um ættarnöfn afnumin muni íslensk nafnahefð leggjast af með einni eða tveimur kynslóðum.Tilhneiging í átt að ættarnöfnum þegar greinileg „Ég er alveg sannfærð um það alveg eins og Danir misstu sitt og Norðmenn misstu sitt, þeir kalla ekki lengur eftir föður eða móður,“ segir Guðrún og bendir á að sú þróun sé þegar byrjuð því færst hafi í vöxt að heilu fjölskyldurnar taki upp sama millinafnið og hætti um leið að kynna sig með fullu nafni. Skemmst er að minnast Jóns Gnarr og barna hans sem einnig kenna sig við millinafnið Gnarr, en dæmin eru fleiri. „Þess vegna get ég leyft mér að segja að ég hafi áhyggjur af þessu vegna þess að þetta virðist vera tilhneiging og þegar [föður- eða móður] eru farin, þá er erfiðara að snúa til baka,“ segir Guðrún. Hætt sé við því að þessi forni nafnasiður deyi út og ef miklar breytingar verði á eiginnöfnum geti beygingarkerfið riðlast líka.Í drögum að nýja frumvarpinu eru öll umdeildustu ákvæði mannanafnalaga felld út.RIGHTHagsmunir einstaklingsins ríkari en samfélagsins Grunnhugsunin baki frumvarpinu er sú að réttur einstaklingsins til að ráða eigin nafni og barna sinna sé ríkari en hagsmunir samfélagsins til að takmarka þann rétt. Guðrún óttast hinsvegar að of fáir hugi að hagsmunum íslenskunnar. „Við höfum áhyggjur af því hjá Íslenskri málnefnd. Ég geri eiginlega varla nokkuð annað núna en að skrifa bréf í allar áttir og benda á að það eru í gildi lög um íslenska tungu og það er til íslenskt málstefna. Við sjáum þetta um allt og sérstaklega núna, í auknum ferðamannastraumi, hvað íslenskan er undan að láta. Þú getur ekki keypt kjötsúpu, þú verður að kaupa „meat soup“. Nú er því spurningin hvort Íslendingum sé nógu annt um föðurnöfnin sín, til að standa vörð um þennan menningararf, án þess að beita þurfi lögum.
Tengdar fréttir Ætla að leggja mannanafnanefnd niður Samkvæmt drögum að frumvarpi sem Innanríkisráðuneytið hefur unnið stendur til að gera miklar breytingar á lögum um nöfn manna. 15. júní 2016 11:32 Mest lesið Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Innlent Vaktin: Forsetakosningar í Bandaríkjunum Erlent Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Innlent „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Innlent „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Innlent Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Innlent Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Innlent Sigurvegarar í keppni Musks ekki valdir af handahófi Erlent Fleiri fréttir Fjörutíu prósent kjósenda Miðflokks vilja Trump „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Leikskólinn Mánagarður opinn á ný Bein útsending: Loftslagsmál rædd á Umhverfisþingi Frambjóðendur ræða áfengis- og vímuefnamál Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Bein útsending: Kosningafundur með formönnum flokkanna Fjárhagsáætlun borgarinnar kynnt og Kanar ganga að kjörborðinu Aukin hætta á skriðuföllum vegna rigningar Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Bein útsending: Kynna fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Umboðsmaður barna segir verkföll kennara mismuna börnum Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Gera nú ráð fyrir 43 prósent meiri halla á ríkissjóði Stjórnarliðið freistar þess að rjúfa útboðsstopp í vegagerð Einn fluttur á sjúkrahús eftir árekstur Grasrótin að styrkjast eftir samstarf sem mögulega var of dýrkeypt Haustið 2008 að einhverju leyti „reyfarakennt“ Sex kílómetrar urðu átta í straumhörðum og ísköldum sjónum „Þetta var hræðilegt slys“ Hræðilegt slys og sögulegar kosningar Mögulega merki um að lítið magn kviku hafi verið á ferð Læknar boða miklu harðari aðgerðir Sigurður Ingi þögull um búsetuúrræðin Formaður Kyndils lést í slysinu við Tungufljót Leituðu áfram undir ís vegna misræmis milli lista og leiðsögumanna Yfirbuguðu konu með lítið barn og hníf í hendi Sjá meira
Ætla að leggja mannanafnanefnd niður Samkvæmt drögum að frumvarpi sem Innanríkisráðuneytið hefur unnið stendur til að gera miklar breytingar á lögum um nöfn manna. 15. júní 2016 11:32