Grípa þarf strax til aðgerða við Mývatn til bjargar lífríki Svavar Hávarðsson skrifar 22. júní 2016 06:00 Nægar upplýsingar liggja fyrir til að undirbúa aðgerðir við Mývatn. vísir/vilhelm Nauðsynlegt er að draga úr losun næringarefna í Mývatn, þó ósannað sé að losun þeirra sé helsta orsök þess vanda sem lífríki vatnsins er í. Lög og reglur um vernd Mývatns og Laxár duga til. Miðað við fyrirliggjandi þekkingu þarf að hreinsa fráveituvatn til að minnka álag á vatnið. Samstarfshópur um málefni Mývatns skilaði skýrslu um liðna helgi með ábendingum og samantekt á upplýsingum um ástand vatnsins og mögulegar aðgerðir til að draga úr neikvæðum áhrifum og efla rannsóknir og vöktun. Í skýrslunni segir m.a. að rétt sé að ríkisvaldið og Skútustaðahreppur vinni saman að umbótum í fráveitumálum og öðrum aðgerðum til að draga úr innstreymi næringarefna í Mývatn. Þar segir jafnframt að líta þarf til varúðarreglunnar í þessu samhengi, en röksemdin að baki varúðarreglunni er óvissa, í flestum tilvikum vísindaleg óvissa og skortur á upplýsingum, um hvort ákveðnar aðgerðir eða eftir atvikum aðgerðaleysi muni hafa óæskileg áhrif á umhverfið. Í skýrslunni er með ítarlegum hætti fjallað um ástandið sem hefur verið í fréttum bróðurpartinn af þessu ári. Óvissu um losun næringarefna af manna völdum, en jafnframt þá staðreynd að Mývatn er þannig gert af náttúrunnar hendi að lítil röskun á næringarefnasamsetningu getur verið nóg til að valda miklum breytingum. Óháð neikvæðri þróun á lífríki Mývatns þarf að taka fráveitumál Skútustaðahrepps til sérstakrar skoðunar, og vart hjá því komist að þar stígi ríkisvaldið inn í skyldur sveitarfélagsins sem hefur ekki bolmagn til að standa undir breytingum sem bundnar eru í lög. Þá segir að rétt sé að skoða aðrar aðgerðir til að draga úr innstreymi næringarefna, einkum frá landbúnaði og landgræðslu, t.d. með ráðgjöf um áburðargjöf til að tryggja að þau næringarefni berist síður í vatnið. Þá segir: „Brýnt er að víðtæk greining á lausnum í fráveitumálum taki eins skamman tíma og unnt er. Starfshópurinn telur þó að betra sé að skoða vandann og lausnir í stærra samhengi en að hefjast handa við fráveituframkvæmdir í Reykjahlíð strax í sumar. […] Gott er að ná niðurstöðu um fjármögnun átaks í fráveitumálum við Mývatn sem fyrst svo hægt sé að gera ráð fyrir verulegum framkvæmdum í Reykjahlíð á árinu 2017.“ Nauðsynlegt er að efla rannsóknir og vöktun á Mývatni og Laxá, og í skýrslunni er að finna langan lista sem fellur undir þetta atriði. Efla þarf fræðslu til íbúa og ferðamanna, sem talin er skjótvirk leið til að halda áhrifum manna á vatnið í lágmarki. Í framhaldinu mun Sigrún Magnúsdóttir, umhverfis- og auðlindaráðherra, leggja skýrsluna og hugmyndir starfshópsins fram í ríkisstjórn.Mývatn – flókið og sveiflukenntSíðustu tvö sumur hafa verið miklir blómar af blábakteríum, en þá urðu stórir hlutar Mývatns og Laxár græn- og brúnlitaðir og skyggni í vatninu lítið sem ekkert. Botngróður í meginhluta vatnsins hefur því horfið að mestu á undanförnum árum. Meðal annars hefur vaxtarsvæði kúluskíts rýrnað svo mjög að hann finnst varla lengur í vatninu. Viðkomubrestur hefur verið hjá bleikju í Mývatni frá 2000 svo að hún má teljast í útrýmingarhættu. Vistkerfi Mývatns er flókið, síkvikt og sveiflukennt, sem gerir erfitt um vik að greina frumorsakir breytinganna. Á það bæði við um breytingar sem hafa verið í gangi um langan tíma, s.s. samdrátt í botngróðri og bleikjustofni og þær sem hafa vakið sérstaka athygli á allra síðustu árum, s.s. mikla blábakteríublóma og fækkun hornsíla. Ekki er fullljóst hvað veldur þessari þróun, en henni svipar til breytinga sem verða í stöðuvötnum við að fá of mikið af næringarefnum.Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu 22. júní 2016 Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Bein útsending: Formenn flokka funda með forseta Íslands Innlent Segja ásakanir „uppspuna frá rótum“ og „efni í hryllingsmynd“ Innlent „Þetta verður alger Kleppur“ Innlent „Þriðja banatilræðinu“ gegn Trump afstýrt Erlent Jón Gnarr kennir í brjósti um Einar arftaka sinn Innlent Segir Svandísi aðeins eiga einn kost eftir „svipugöng niðurlægingar“ Innlent Pallborðið: Hvað segir stjórnarandstaðan um útspil Bjarna? Innlent „Mér gæti ekki verið meira sama um alla spekingana“ Innlent Annar fyrrverandi Miðflokksmaður til liðs við Arnar Þór Innlent „Svívirðileg móðgun við kennara“ Innlent Fleiri fréttir Allar líkur á að Halla samþykki og stjórnin sitji fram að kosningum Blönduð leið líkleg hjá Viðreisn og barátta um oddvitasætin „Við erum ekkert ofboðslega hrifin af þessari dramatík“ Staðan óljós eftir atburðarás gærdagsins Jón Gnarr kennir í brjósti um Einar arftaka sinn Hnífstunguárás í gistiskýlinu „Við þurfum að flýta okkur hægt í þessari stöðu“ Það henti VG að vera í „svolitlum slag“ við Sjálfstæðisflokkinn Skondið að sjá ágreininginn koma upp á yfirborðið Stuttur tími til að „komast í kjólinn fyrir jólin“ Pallborðið: Hvað segir stjórnarandstaðan um útspil Bjarna? Óvissa í efnahagslífinu og erfitt að sjá að verðbólga hjaðni nú Annar fyrrverandi Miðflokksmaður til liðs við Arnar Þór Forseti fundar með formönnum Uppstilling á framboðslista „ekki A-kostur“ „Svívirðileg móðgun við kennara“ „Mér gæti ekki verið meira sama um alla spekingana“ Frank Walter Sands er fallinn frá „Þetta verður alger Kleppur“ Gerir grein fyrir ákvörðun sinni síðar í vikunni Segja ásakanir „uppspuna frá rótum“ og „efni í hryllingsmynd“ Óvenjulegt ef forseti féllist ekki á ósk um þingrof Segir Svandísi aðeins eiga einn kost eftir „svipugöng niðurlægingar“ Bein útsending: Formenn flokka funda með forseta Íslands Líkamsárás með hníf og ölvaðir unglingar Hætt að hugsa um það sem liðið er og horfa fram á við „Ennþá í töluverðu óvissuástandi um framvinduna“ Rollubingó og hrútasýning á Flúðum Svandís safnar sjálfboðaliðum: „Ég bið ykkur um aðstoð” Má gera ráð fyrir að Halla ræði við formenn allra flokka Sjá meira
Nauðsynlegt er að draga úr losun næringarefna í Mývatn, þó ósannað sé að losun þeirra sé helsta orsök þess vanda sem lífríki vatnsins er í. Lög og reglur um vernd Mývatns og Laxár duga til. Miðað við fyrirliggjandi þekkingu þarf að hreinsa fráveituvatn til að minnka álag á vatnið. Samstarfshópur um málefni Mývatns skilaði skýrslu um liðna helgi með ábendingum og samantekt á upplýsingum um ástand vatnsins og mögulegar aðgerðir til að draga úr neikvæðum áhrifum og efla rannsóknir og vöktun. Í skýrslunni segir m.a. að rétt sé að ríkisvaldið og Skútustaðahreppur vinni saman að umbótum í fráveitumálum og öðrum aðgerðum til að draga úr innstreymi næringarefna í Mývatn. Þar segir jafnframt að líta þarf til varúðarreglunnar í þessu samhengi, en röksemdin að baki varúðarreglunni er óvissa, í flestum tilvikum vísindaleg óvissa og skortur á upplýsingum, um hvort ákveðnar aðgerðir eða eftir atvikum aðgerðaleysi muni hafa óæskileg áhrif á umhverfið. Í skýrslunni er með ítarlegum hætti fjallað um ástandið sem hefur verið í fréttum bróðurpartinn af þessu ári. Óvissu um losun næringarefna af manna völdum, en jafnframt þá staðreynd að Mývatn er þannig gert af náttúrunnar hendi að lítil röskun á næringarefnasamsetningu getur verið nóg til að valda miklum breytingum. Óháð neikvæðri þróun á lífríki Mývatns þarf að taka fráveitumál Skútustaðahrepps til sérstakrar skoðunar, og vart hjá því komist að þar stígi ríkisvaldið inn í skyldur sveitarfélagsins sem hefur ekki bolmagn til að standa undir breytingum sem bundnar eru í lög. Þá segir að rétt sé að skoða aðrar aðgerðir til að draga úr innstreymi næringarefna, einkum frá landbúnaði og landgræðslu, t.d. með ráðgjöf um áburðargjöf til að tryggja að þau næringarefni berist síður í vatnið. Þá segir: „Brýnt er að víðtæk greining á lausnum í fráveitumálum taki eins skamman tíma og unnt er. Starfshópurinn telur þó að betra sé að skoða vandann og lausnir í stærra samhengi en að hefjast handa við fráveituframkvæmdir í Reykjahlíð strax í sumar. […] Gott er að ná niðurstöðu um fjármögnun átaks í fráveitumálum við Mývatn sem fyrst svo hægt sé að gera ráð fyrir verulegum framkvæmdum í Reykjahlíð á árinu 2017.“ Nauðsynlegt er að efla rannsóknir og vöktun á Mývatni og Laxá, og í skýrslunni er að finna langan lista sem fellur undir þetta atriði. Efla þarf fræðslu til íbúa og ferðamanna, sem talin er skjótvirk leið til að halda áhrifum manna á vatnið í lágmarki. Í framhaldinu mun Sigrún Magnúsdóttir, umhverfis- og auðlindaráðherra, leggja skýrsluna og hugmyndir starfshópsins fram í ríkisstjórn.Mývatn – flókið og sveiflukenntSíðustu tvö sumur hafa verið miklir blómar af blábakteríum, en þá urðu stórir hlutar Mývatns og Laxár græn- og brúnlitaðir og skyggni í vatninu lítið sem ekkert. Botngróður í meginhluta vatnsins hefur því horfið að mestu á undanförnum árum. Meðal annars hefur vaxtarsvæði kúluskíts rýrnað svo mjög að hann finnst varla lengur í vatninu. Viðkomubrestur hefur verið hjá bleikju í Mývatni frá 2000 svo að hún má teljast í útrýmingarhættu. Vistkerfi Mývatns er flókið, síkvikt og sveiflukennt, sem gerir erfitt um vik að greina frumorsakir breytinganna. Á það bæði við um breytingar sem hafa verið í gangi um langan tíma, s.s. samdrátt í botngróðri og bleikjustofni og þær sem hafa vakið sérstaka athygli á allra síðustu árum, s.s. mikla blábakteríublóma og fækkun hornsíla. Ekki er fullljóst hvað veldur þessari þróun, en henni svipar til breytinga sem verða í stöðuvötnum við að fá of mikið af næringarefnum.Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu 22. júní 2016
Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Bein útsending: Formenn flokka funda með forseta Íslands Innlent Segja ásakanir „uppspuna frá rótum“ og „efni í hryllingsmynd“ Innlent „Þetta verður alger Kleppur“ Innlent „Þriðja banatilræðinu“ gegn Trump afstýrt Erlent Jón Gnarr kennir í brjósti um Einar arftaka sinn Innlent Segir Svandísi aðeins eiga einn kost eftir „svipugöng niðurlægingar“ Innlent Pallborðið: Hvað segir stjórnarandstaðan um útspil Bjarna? Innlent „Mér gæti ekki verið meira sama um alla spekingana“ Innlent Annar fyrrverandi Miðflokksmaður til liðs við Arnar Þór Innlent „Svívirðileg móðgun við kennara“ Innlent Fleiri fréttir Allar líkur á að Halla samþykki og stjórnin sitji fram að kosningum Blönduð leið líkleg hjá Viðreisn og barátta um oddvitasætin „Við erum ekkert ofboðslega hrifin af þessari dramatík“ Staðan óljós eftir atburðarás gærdagsins Jón Gnarr kennir í brjósti um Einar arftaka sinn Hnífstunguárás í gistiskýlinu „Við þurfum að flýta okkur hægt í þessari stöðu“ Það henti VG að vera í „svolitlum slag“ við Sjálfstæðisflokkinn Skondið að sjá ágreininginn koma upp á yfirborðið Stuttur tími til að „komast í kjólinn fyrir jólin“ Pallborðið: Hvað segir stjórnarandstaðan um útspil Bjarna? Óvissa í efnahagslífinu og erfitt að sjá að verðbólga hjaðni nú Annar fyrrverandi Miðflokksmaður til liðs við Arnar Þór Forseti fundar með formönnum Uppstilling á framboðslista „ekki A-kostur“ „Svívirðileg móðgun við kennara“ „Mér gæti ekki verið meira sama um alla spekingana“ Frank Walter Sands er fallinn frá „Þetta verður alger Kleppur“ Gerir grein fyrir ákvörðun sinni síðar í vikunni Segja ásakanir „uppspuna frá rótum“ og „efni í hryllingsmynd“ Óvenjulegt ef forseti féllist ekki á ósk um þingrof Segir Svandísi aðeins eiga einn kost eftir „svipugöng niðurlægingar“ Bein útsending: Formenn flokka funda með forseta Íslands Líkamsárás með hníf og ölvaðir unglingar Hætt að hugsa um það sem liðið er og horfa fram á við „Ennþá í töluverðu óvissuástandi um framvinduna“ Rollubingó og hrútasýning á Flúðum Svandís safnar sjálfboðaliðum: „Ég bið ykkur um aðstoð” Má gera ráð fyrir að Halla ræði við formenn allra flokka Sjá meira