Vafaatriði hvort að samþykki starfsmanna sé til staðar Stefán Rafn Sigurbjörnsson skrifar 24. júlí 2017 14:45 Færst hefur í aukana að fyrirtæki láti framkvæma vímuefnaskimanir á starfsfólki sínu. Mynd/Getty „Það hefur gerst alloft að Persónuvernd hafi borist erindi og fyrirspurnir varðandi [vímuefnaskimanir],“ segir Þórður Sveinsson, skrifstofustjóri lögfræðisviðs Persónuverndar. „Ég tel mig nú ekki vera var við aukningu en erindi sem þessi hafa vissulega borist reglulega.“ Greint var frá því í Fréttablaðinu í morgun að talsverð aukning hefur orðið á því að fyrirtæki hafi samband við Öryggismiðstöðina og óski eftir vímuefnaskimun fyrir starfsmenn. Sjá: „Fleiri fyrirtæki farin að kanna vímuefnanotkun starfsmanna“ Þórður segir að ef að vinnuveitandi vilji kalla starfsmann sinn í skimun þurfi að vera haldbær og málefnaleg ástæða fyrir því. „Það sem þar gildir er kannski fyrst og fremst tvennt. Í fyrsta lagi má leiða að því líkur að vinnuveitandi sem vill gera þetta þurfi að hafa eitthvað tilefni, það þarf að vera málefnaleg ástæða sem tengist eðli viðkomandi starfs,“ segir hann. Þá segir hann að til staðar þurfi að vera fullnægjandi lagagrundvöllur og bendir á að í íslensku stjórnarskránni sé dómsúrskurður eða sérstök lagaheimild forsenda líkamsrannsókna. „Síðan má sjálfsagt bæta þarna við samþykki starfsmanns þó að það sé ekki beinlínis orðað í stjórnarskránni en á grundvelli sjálfsákvörðunarréttar einstaklingsins þá hlýtur hann að geta sjálfur samþykkt eitthvað.“ Þórður Sveinsson, skrifstofustjóri lögfræðisviðs Persónuverndar, segir að málefnaleg ástæða þurfi að vera undanfari vímuefnaskimunar.Mynd/ValliÞórður segir það svo spurningu hvort að líta megi svo á að ákveðið samþykki liggi þegar fyrir í vinnuréttarlegum skilningi þar sem að ákveðin hlýðnisskilda hvíli á launþega og að vinnuveitandi hafi boðvald upp að ákveðnu marki. „Þannig að það kann að vera í vafa undirorpið hvort samþykki sé í raun og veru til staðar,“ segir hann. „Í íslenskum lögum er ekki að finna sérstakt ákvæði almennt um vímuefnapróf á vinnustöðum. Það eru vissulega til ákvæði um ákveðnar starfsstéttir til dæmis flugmenn. En þá er spurningin hvort að þetta sé heimilt.“ Árið 2013 gaf Persónuvernd út álit er varðar vímuefnaskimun á vinnustöðum. Þar var litið til tveggja ákvarðana frá Mannréttindadómstólnum í Evrópu er varðaði tvö skimunartilfelli í Danmörku og Svíþjóð sem voru kærð til dómstólsins.Sjá: „Álit um vinnslu persónuupplýsinga í tengslum við gerð vímuefnaprófa“ „Mannréttindadómstóllinn komst raunar að þeirri niðurstöðu að vímuefnaprófin væru í lagi og hann mat þetta raunar út frá tvennu. Annarsvegar því hvort að í þessum tilfellum hafi verið nægilega ríkt tilefni og hins vegar hvort að þetta byggðist á lögum sem er skilyrði samkvæmt mannréttindasáttmálanum,“ segir Þórður en dómurinn hafi metið sem svo í þessum tilfellum að störf þeirra sem kærðu voru þess eðlis að eðlilegt þótti að skima eftir vímuefnum í öryggisskyni. Þá hafi dómstóllinn litið svo á að kjarasamningar í Danmörku og Svíþjóð hafi jafnast á við lög í skilningi mannréttindasáttmálans. „Ef við reynum að færa þetta í íslenskt samhengi þá er spurningin sú hvort til dæmis væri hægt að mæla fyrir um vímuefnapróf í kjarasamningum,“ segir Þórður. „Sjálfsagt þyrfti að vera eitthvað tilefni til að einhverjar starfsstéttir þyrftu að sæta þessu. Þá má einnig velta því upp hvort að það þurfi að vera heimild fyrir þessu í lögum miðað við hvernig stjórnarskrárákvæðið er orðað,“ en hann segir íslensku stjórnarskrána innihalda ströng skilyrði fyrir líkamsrannsóknum á meðan sú danska gerir til dæmis ekki kröfu um lagaheimild fyrir líkamsrannsóknum. Mest lesið „Þetta má aldrei gerast aftur“ Innlent Segir ákvörðun um kæru fyrir nauðgun tekna fyrir andlát flugmanns Innlent Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Innlent Sjö Rúmenar gefa ekkert uppi um tugmilljóna króna þýfi Innlent Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Innlent Pilturinn áfram bak við lás og slá Innlent Jón Gnarr skráður í Viðreisn og ætlar á Alþingi Innlent Áfrýjaði engu nema ákvörðun um launin og málið fellt niður Innlent Rannsókn á byrlunar- og símamáli Páls skipstjóra úr sögunni Innlent Kristín Benediktsdóttir nýr umboðsmaður Alþingis Innlent Fleiri fréttir Segir Vinstri græn ekki styðja frekari breytingar á útlendingalögum Brynjar ákærður fyrir að brjóta á fleiri stúlkum Samherjaskipstjórinn segir málinu ekki lokið Líklega verði flett ofan af fleirum í rannsókn á brotum Diddy Hvers vegna er skiltið í Kúrlandi svo hátt uppi? Rannsókn lögreglu haft kælingaráhrif á alla blaðamannastéttina Um 100 þúsund fjár slátrað á Selfossi Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Hamra járnið meðan það er heitt í mansalsmálum Bein útsending: Upplýsingafundur með íbúum Voga vegna jarðhræringa Nemandinn sem stakk Ingunni áfrýjar dómi Ráðþrota móðir, umtöluð rannsókn og skiltaþjófnaður Fagnar niðurstöðunni en lýsir yfir þungum áhyggjum „Þetta má aldrei gerast aftur“ Hissa ef tillaga um stjórnarslit hefði ekki komið fram Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Áfrýjaði engu nema ákvörðun um launin og málið fellt niður Þrjú vilja stýra Minjastofnun Varla komist í kast við lögin fyrr en hann flutti kókaín til landsins Bein útsending: Framtíð menntunar á tímum gervigreindar Bein útsending: Sátt um betra menntakerfi Rannsókn á byrlunar- og símamáli Páls skipstjóra úr sögunni Nýr umboðsmaður og SI svara seðlabankastjóra Sjö Rúmenar gefa ekkert uppi um tugmilljóna króna þýfi Vilja að takmarkanir á starfsmannaleigur verði skoðaðar Kristín Benediktsdóttir nýr umboðsmaður Alþingis Tuttugu lyklar í Árbæjarlaug horfnir Inga segir landið að sökkva í sæ vargaldar Jón Gnarr skráður í Viðreisn og ætlar á Alþingi Svandís Svavarsdóttir mætir í Samtalið Sjá meira
„Það hefur gerst alloft að Persónuvernd hafi borist erindi og fyrirspurnir varðandi [vímuefnaskimanir],“ segir Þórður Sveinsson, skrifstofustjóri lögfræðisviðs Persónuverndar. „Ég tel mig nú ekki vera var við aukningu en erindi sem þessi hafa vissulega borist reglulega.“ Greint var frá því í Fréttablaðinu í morgun að talsverð aukning hefur orðið á því að fyrirtæki hafi samband við Öryggismiðstöðina og óski eftir vímuefnaskimun fyrir starfsmenn. Sjá: „Fleiri fyrirtæki farin að kanna vímuefnanotkun starfsmanna“ Þórður segir að ef að vinnuveitandi vilji kalla starfsmann sinn í skimun þurfi að vera haldbær og málefnaleg ástæða fyrir því. „Það sem þar gildir er kannski fyrst og fremst tvennt. Í fyrsta lagi má leiða að því líkur að vinnuveitandi sem vill gera þetta þurfi að hafa eitthvað tilefni, það þarf að vera málefnaleg ástæða sem tengist eðli viðkomandi starfs,“ segir hann. Þá segir hann að til staðar þurfi að vera fullnægjandi lagagrundvöllur og bendir á að í íslensku stjórnarskránni sé dómsúrskurður eða sérstök lagaheimild forsenda líkamsrannsókna. „Síðan má sjálfsagt bæta þarna við samþykki starfsmanns þó að það sé ekki beinlínis orðað í stjórnarskránni en á grundvelli sjálfsákvörðunarréttar einstaklingsins þá hlýtur hann að geta sjálfur samþykkt eitthvað.“ Þórður Sveinsson, skrifstofustjóri lögfræðisviðs Persónuverndar, segir að málefnaleg ástæða þurfi að vera undanfari vímuefnaskimunar.Mynd/ValliÞórður segir það svo spurningu hvort að líta megi svo á að ákveðið samþykki liggi þegar fyrir í vinnuréttarlegum skilningi þar sem að ákveðin hlýðnisskilda hvíli á launþega og að vinnuveitandi hafi boðvald upp að ákveðnu marki. „Þannig að það kann að vera í vafa undirorpið hvort samþykki sé í raun og veru til staðar,“ segir hann. „Í íslenskum lögum er ekki að finna sérstakt ákvæði almennt um vímuefnapróf á vinnustöðum. Það eru vissulega til ákvæði um ákveðnar starfsstéttir til dæmis flugmenn. En þá er spurningin hvort að þetta sé heimilt.“ Árið 2013 gaf Persónuvernd út álit er varðar vímuefnaskimun á vinnustöðum. Þar var litið til tveggja ákvarðana frá Mannréttindadómstólnum í Evrópu er varðaði tvö skimunartilfelli í Danmörku og Svíþjóð sem voru kærð til dómstólsins.Sjá: „Álit um vinnslu persónuupplýsinga í tengslum við gerð vímuefnaprófa“ „Mannréttindadómstóllinn komst raunar að þeirri niðurstöðu að vímuefnaprófin væru í lagi og hann mat þetta raunar út frá tvennu. Annarsvegar því hvort að í þessum tilfellum hafi verið nægilega ríkt tilefni og hins vegar hvort að þetta byggðist á lögum sem er skilyrði samkvæmt mannréttindasáttmálanum,“ segir Þórður en dómurinn hafi metið sem svo í þessum tilfellum að störf þeirra sem kærðu voru þess eðlis að eðlilegt þótti að skima eftir vímuefnum í öryggisskyni. Þá hafi dómstóllinn litið svo á að kjarasamningar í Danmörku og Svíþjóð hafi jafnast á við lög í skilningi mannréttindasáttmálans. „Ef við reynum að færa þetta í íslenskt samhengi þá er spurningin sú hvort til dæmis væri hægt að mæla fyrir um vímuefnapróf í kjarasamningum,“ segir Þórður. „Sjálfsagt þyrfti að vera eitthvað tilefni til að einhverjar starfsstéttir þyrftu að sæta þessu. Þá má einnig velta því upp hvort að það þurfi að vera heimild fyrir þessu í lögum miðað við hvernig stjórnarskrárákvæðið er orðað,“ en hann segir íslensku stjórnarskrána innihalda ströng skilyrði fyrir líkamsrannsóknum á meðan sú danska gerir til dæmis ekki kröfu um lagaheimild fyrir líkamsrannsóknum.
Mest lesið „Þetta má aldrei gerast aftur“ Innlent Segir ákvörðun um kæru fyrir nauðgun tekna fyrir andlát flugmanns Innlent Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Innlent Sjö Rúmenar gefa ekkert uppi um tugmilljóna króna þýfi Innlent Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Innlent Pilturinn áfram bak við lás og slá Innlent Jón Gnarr skráður í Viðreisn og ætlar á Alþingi Innlent Áfrýjaði engu nema ákvörðun um launin og málið fellt niður Innlent Rannsókn á byrlunar- og símamáli Páls skipstjóra úr sögunni Innlent Kristín Benediktsdóttir nýr umboðsmaður Alþingis Innlent Fleiri fréttir Segir Vinstri græn ekki styðja frekari breytingar á útlendingalögum Brynjar ákærður fyrir að brjóta á fleiri stúlkum Samherjaskipstjórinn segir málinu ekki lokið Líklega verði flett ofan af fleirum í rannsókn á brotum Diddy Hvers vegna er skiltið í Kúrlandi svo hátt uppi? Rannsókn lögreglu haft kælingaráhrif á alla blaðamannastéttina Um 100 þúsund fjár slátrað á Selfossi Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Hamra járnið meðan það er heitt í mansalsmálum Bein útsending: Upplýsingafundur með íbúum Voga vegna jarðhræringa Nemandinn sem stakk Ingunni áfrýjar dómi Ráðþrota móðir, umtöluð rannsókn og skiltaþjófnaður Fagnar niðurstöðunni en lýsir yfir þungum áhyggjum „Þetta má aldrei gerast aftur“ Hissa ef tillaga um stjórnarslit hefði ekki komið fram Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Áfrýjaði engu nema ákvörðun um launin og málið fellt niður Þrjú vilja stýra Minjastofnun Varla komist í kast við lögin fyrr en hann flutti kókaín til landsins Bein útsending: Framtíð menntunar á tímum gervigreindar Bein útsending: Sátt um betra menntakerfi Rannsókn á byrlunar- og símamáli Páls skipstjóra úr sögunni Nýr umboðsmaður og SI svara seðlabankastjóra Sjö Rúmenar gefa ekkert uppi um tugmilljóna króna þýfi Vilja að takmarkanir á starfsmannaleigur verði skoðaðar Kristín Benediktsdóttir nýr umboðsmaður Alþingis Tuttugu lyklar í Árbæjarlaug horfnir Inga segir landið að sökkva í sæ vargaldar Jón Gnarr skráður í Viðreisn og ætlar á Alþingi Svandís Svavarsdóttir mætir í Samtalið Sjá meira