Þarf að vökva mig, hita upp og taka langa atrennu

Skáldið Dagur Hjartarson sendi nýverið frá sér ljóðabókina Heilaskurðaðgerðin sem hefur hlotið frábærar viðtökur enda hér á ferðinni heildstæð og ákaflega falleg bók, uppfull af rómantík, djúpum og fallegum myndum. Dagur segir að hann hafi verið með þessa bók lengi í smíðum eða allt frá árinu 2012 eftir að hann sendi frá sér sína fyrstu ljóðabók það sama ár.

„Elstu ljóðin í þessari bók eru frá því sama ári og ég ákvað að vera ekkert að flýta mér, heldur safna vel í þann bunka.“ Það hefur einmitt verið haft á orði að Heilaskurðaðgerðin er línulegri ljóðabók sem felur í sér heildstæða sögu. Skyldi Dagur geta tekið undir það? „Já, ég var kominn með mjög mörg ljóð en svo einhvern veginn inni í þeim öllum lá þessi saga og lengi vel var vinnan mín að koma auga á að það voru ljóð í bunkanum sem kölluðu á það að vera saman. Til þess að það gæti gengið þurfti ég að henda öllu öðru út og það gerðist eiginlega pínu óvart. Það var alls ekki þannig að ég hafi sest niður og hugsað að nú ætlaði ég að yrkja ljóð um þetta efni. Það bara gerðist.“

Útsýnispallur yfir lífið

Þetta sem Dagur kallar svo eru veikindi sem ná ákveðnu hámarki í heilaskurðaðgerð en þó er rétt að hafa í huga fyrir lesendur að það er bjartur og rómantískur tónn í bókinni engu að síður. En skyldi Dagur byggja umrætt efni á persónulegri reynslu? „Já, bókin er byggð á persónulegri reynslu. Ég sæki þetta í mitt líf eins og allt sem ég yrki um. Það er auðvitað ekki algild skoðun en ég er eitt af þeim skáldum sem á erfitt með að yrkja fyrir hönd annarra. Ég er ekki að segja að þetta séu einhver játningaljóð en þannig er þetta bara fyrir mig. Ég fæ svo útrás fyrir að skrifa út frá öðrum í skáldskapnum en í ljóðinu er röddin mín alltaf til staðar.“

Krefur ljóðformið þig um einlægni? „Já, en það þarf ekki að vera í þeim skilningi að það sé sorglegt og alvarlegt. Það getur líka vel verið sniðugt og fyndið. Ljóðið er eins og útsýnispallur yfir líf manns. Það eru auðvitað mörg önnur skáld sem geta gert þetta öðruvísi og það er vel en fyrir mér þá kemur þetta nálægt einhverri trúarlegri upplifun. Slík upplifun hlýtur alltaf að vera einhver sú persónulegasta sem til er.“

Djörfung og gleði

Um vinnuferlið segir Dagur að hann sé rómantískur þegar kemur að ljóðlist. „Ég yrki mjög sjaldan án þess að fá innblástur. Ég sest miklu frekar niður og píni mig til þess að skrifa tvö þúsund orð í skáldsagnahandriti því það finnst mér alveg ganga upp. En ef ég ætla mér að klára ljóðahandrit þá veit ég að ég get ekki bara sest niður á morgun heldur þarf einhvern veginn að vökva mig, hita upp og gefa því mjög langa atrennu.“

Með vökvun á Dagur við ljóð annarra skálda sem hann sækir mikið í að lesa og sem áhrifavalda nefnir hann fyrstan Sigurð Pálsson. „Hann kenndi mér og mörgum öðrum skáldum sem eru að stíga fram í ritlistinni í Háskólanum. Sigurður hafði svo mikil áhrif en það var ekki endilega í stíl eða formi heldur í djörfung, áræðni og gleði við ljóðformið. Þetta er það sem Sigurður stóð fyrir og þetta er besta tegundin af innblæstri. Svo má nefna Kristínu Ómarsdóttur, Steinunni Sigurðardóttir og erlend skáld, maður reynir einfaldlega að leita fanga eins víða og maður getur.“

Mótvægi við Netflix

Aðspurður um glímuna við tungumálið og ljóðformið segir Dagur að ljóðið sé einfaldlega drottning tungumálsins. „Það er það sem heillar mig mest og ég kemst ekkert undan því þó svo ég skrifi líka smásögur og skáldsögur en það er einhver önnur úrvinnsla. Ljóðið er kjarninn sem nær að tjá það sem að vanabundin notkun tungumáls nær ekki utan um. Ef við lítum til að mynda til listgreina á borð við dans, tónlist og myndlist þá eru það fullkomin listform. En við sem fáumst við orð erum föst í einhverju konkret sem þarf alltaf að skilja og vera röklegt fremur en að njóta. En ljóðið er nær þessum fullkomnu listformum.“

Nú kemur talsvert meira út af ljóðabókum en fyrir örfáum árum og Dagur segist finna vel fyrir þessum vaxandi vinsældum ljóðsins á meðal þjóðarinnar. „Ég gaf út mína fyrstu bók árið 2012 þegar ég var 25 ára en þá var ég eina skáldið svo ég muni að gefa út ljóð en núna eru mjög mörg skáld í yngri kantinum. Það eru mjög áhugaverð skáld að koma fram og mér finnst eins og það sem hefur verið að gerast síðustu fimm árin sé alveg ótrúlegt og það er spurning hvort við séum að ná einhverjum öldutoppi. Auk þess eru eldri höfundar að snúa aftur í ljóðið, Hallgrímur Helgason að gera mjög áhugaverða hluti og svo skáld eins og Kristín Ómarsdóttir á toppi ferilsins og Steinunn Sigurðardóttir með frábæra bók á síðasta ári.“

Dagur segir að þetta sé ekki síst merkilegt í ljósi alls þess sem er haldið að okkur í nútímasamfélagi. „Auðvitað vonar maður að það verði eitthvað viðbragð við þessum hraða og klikkun í samfélaginu. Að fólk sæki í eitthvað sem krefst jafnmikillar einbeitingar og sköpunar og ljóðalesturinn. Ég vona að fólk sæki í það sem mótvægi við hið passíva neysluform Netflixins sem er ýmist annað hvort hvíld eða dauði.“

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 11. nóvember.