Mikil og ör fjölgun á ungum öryrkjum Kristinn Ingi Jónsson og Sæunn Gísladóttir skrifa 23. ágúst 2017 07:00 Óttarr Proppé heilbrigðisráðherra. Óttarr Proppé heilbrigðisráðherra segir áhyggjuefni hve ört ungum karlmönnum á örorku vegna geðraskana hefur fjölgað síðustu ár. Stjórnvöld hafi fyrst og fremst reynt að bregðast við með því að bæta þjónustu í geðheilbrigðiskerfinu, til dæmis með að auka aðgengi að sálfræðingum í heilsugæslu. „Þróunin sýnir okkur að þetta sé vandi sem er því miður að aukast,“ segir ráðherrann. Karlmönnum á aldrinum 20 til 24 ára með örorkumat hefur fjölgað um 37 prósent á síðustu sjö árum, samkvæmt Tryggingastofnun ríkisins. Þeim fækkar á milli ára sem eru á örorku vegna stoðkerfissjúkdóma, en þeim sem eru á örorku vegna geðraskana hefur hins vegar fjölgað um 13,4 prósent á síðustu sex árum. Óttarr segir það forgangsmál í heilbrigðisráðuneytinu að bregðast við. Hann bendir á að Alþingi hafi samþykkt í fyrra geðheilbrigðisáætlun sem stjórnvöld vinni eftir. „Og það er ánægjulegt að okkur er að takast að auka þjónustu hraðar en gert var ráð fyrir. Við stefnum að því að gera betur.“ Auk þess hafi verið sett á fót geðheilbrigðisteymi í Breiðholti og austurhluta borgarinnar til að bæta þjónustuna. Óttarr segir stefnt að því að setja á fót fleiri slík teymi í vesturhluta borgarinnar sem og í nágrannasveitarfélögum höfuðborgarinnar. Sú vinna hefjist strax á næsta ári. Ellen Calmon, formaður Öryrkjabandalags ÍslandsVísir/AntonFjöldi öryrkja á Íslandi er 18.787 á þessu ári og um er að ræða fjölgun milli ára, en í fyrra nam fjöldinn 18.487. Frá árinu 2011 hefur þeim sem eru með 75 prósent örorku- og endurhæfingarmat fjölgað úr 16.235 í 18.787 eða um 15,7 prósent samkvæmt tölum Tryggingastofnunar ríkisins. Mönnum á aldrinum 20 til 24 ára sem eru með örorkumat hefur sérstaklega fjölgað undanfarið, eða um 37 prósent á síðustu sjö árum. Enn er staðan sú að konur með örorkumat eru fleiri en karlar og hafa verið það síðan árið 2000. Breyting virðist þó vera að verða á orsök örorku. Á tímabilinu hefur þeim sem þiggja örorku vegna geðraskana fjölgað töluvert, eða úr 2.806 í 3.182, sem er 13,4 prósenta aukning. Á sama tíma hefur þeim sem þiggja örorku vegna stoðkerfissjúkdóma fjölgað úr 1.393 í 1.491, eða um sjö prósent. Einnig virðist breyting vera að verða á örorkuþegum eftir aldri. Ungu fólki á örorku hefur hlutfallslega fjölgað mun meira en heildarfjölda öryrkja. Ungu fólki á aldrinum 20 til 24 ára sem þiggur örorku hefur fjölgað úr 752 í 957, eða um 27,3 prósent, á síðustu sex árum. Einnig hefur fjölgað í aldurshópnum 25 til 29 ára úr 1.005 í 1.186, eða um 18 prósent. Fækkað hefur í hópnum 45 til 49 ára á tímabilinu og fjölgað hlutfallslega minna í mörgum af eldri hópunum. Einkum fjölgar ungum mönnum sem þiggja örorku og hefur hlutfall karla af öryrkjum á aldrinum 20 til 24 ára verið hærra en hlutfall kvenna frá árinu 2010. Karlar á aldrinum 20 til 24 ára eru 54 prósent örorkuþega á þessu ári. Þeim hefur fjölgað um 37 prósent frá árinu 2010 en konum hefur fjölgað um 20 prósent. Ellen Calmon, formaður Öryrkjabandalagsins (ÖBÍ), telur stöðuna í mennta- og geðheilbrigðiskerfinu spila inn í hve ungum mönnum á örorku fjölgar. „Fjölgun örorkulífeyrisþega er engum í hag. Það er baráttumál Öryrkjabandalagsins að þær grunnstoðir í samfélaginu sem helst geta komið í veg fyrir örorku séu styrktar. Það er gríðarlega mikilvægt að félagslega kerfið, heilbrigðiskerfið, og menntakerfið tali saman,“ segir Ellen. „Það að við séum að sjá fjölgun hjá ungum mönnum, þar held ég að menntakerfið og geðheilbrigðiskerfið spili eitthvað inn í. Það kostar til dæmis mikið að fara til sálfræðings,“ segir Ellen. Hún telur einnig að skólakerfið henti ekki alltaf drengjum. „Það þarf svolítið að huga að því líka. Það er verið að tala um skóla án aðgreiningar. Það er mikilvægt að hér séu starfandi þannig skólar en til þess þarf skólaskipulagið fjármagn og fjölbreyttari þverfagleg teymi starfandi innan veggja skólanna. Það er því miður ekki reyndin, að minnsta kosti í íslenskum grunnskólum í dag,“ segir Ellen. „Við erum með meira brottfall hér en gerist í framhaldsskólum á öðrum Norðurlöndum. Ég held að almennt þurfi snemmtækari íhlutun,“ segir Ellen Calmon, formaður ÖBÍ.Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu Mest lesið „Þetta má aldrei gerast aftur“ Innlent Segir ákvörðun um kæru fyrir nauðgun tekna fyrir andlát flugmanns Innlent Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Innlent Sjö Rúmenar gefa ekkert uppi um tugmilljóna króna þýfi Innlent Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Innlent Pilturinn áfram bak við lás og slá Innlent Jón Gnarr skráður í Viðreisn og ætlar á Alþingi Innlent Áfrýjaði engu nema ákvörðun um launin og málið fellt niður Innlent Rannsókn á byrlunar- og símamáli Páls skipstjóra úr sögunni Innlent Kristín Benediktsdóttir nýr umboðsmaður Alþingis Innlent Fleiri fréttir Brynjar ákærður fyrir að brjóta á fleiri stúlkum Samherjaskipstjórinn segir málinu ekki lokið Líklega verði flett ofan af fleirum í rannsókn á brotum Diddy Hvers vegna er skiltið í Kúrlandi svo hátt uppi? Rannsókn lögreglu haft kælingaráhrif á alla blaðamannastéttina Um 100 þúsund fjár slátrað á Selfossi Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Hamra járnið meðan það er heitt í mansalsmálum Bein útsending: Upplýsingafundur með íbúum Voga vegna jarðhræringa Nemandinn sem stakk Ingunni áfrýjar dómi Ráðþrota móðir, umtöluð rannsókn og skiltaþjófnaður Fagnar niðurstöðunni en lýsir yfir þungum áhyggjum „Þetta má aldrei gerast aftur“ Hissa ef tillaga um stjórnarslit hefði ekki komið fram Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Áfrýjaði engu nema ákvörðun um launin og málið fellt niður Þrjú vilja stýra Minjastofnun Varla komist í kast við lögin fyrr en hann flutti kókaín til landsins Bein útsending: Framtíð menntunar á tímum gervigreindar Bein útsending: Sátt um betra menntakerfi Rannsókn á byrlunar- og símamáli Páls skipstjóra úr sögunni Nýr umboðsmaður og SI svara seðlabankastjóra Sjö Rúmenar gefa ekkert uppi um tugmilljóna króna þýfi Vilja að takmarkanir á starfsmannaleigur verði skoðaðar Kristín Benediktsdóttir nýr umboðsmaður Alþingis Tuttugu lyklar í Árbæjarlaug horfnir Inga segir landið að sökkva í sæ vargaldar Jón Gnarr skráður í Viðreisn og ætlar á Alþingi Svandís Svavarsdóttir mætir í Samtalið Pilturinn áfram bak við lás og slá Sjá meira
Óttarr Proppé heilbrigðisráðherra segir áhyggjuefni hve ört ungum karlmönnum á örorku vegna geðraskana hefur fjölgað síðustu ár. Stjórnvöld hafi fyrst og fremst reynt að bregðast við með því að bæta þjónustu í geðheilbrigðiskerfinu, til dæmis með að auka aðgengi að sálfræðingum í heilsugæslu. „Þróunin sýnir okkur að þetta sé vandi sem er því miður að aukast,“ segir ráðherrann. Karlmönnum á aldrinum 20 til 24 ára með örorkumat hefur fjölgað um 37 prósent á síðustu sjö árum, samkvæmt Tryggingastofnun ríkisins. Þeim fækkar á milli ára sem eru á örorku vegna stoðkerfissjúkdóma, en þeim sem eru á örorku vegna geðraskana hefur hins vegar fjölgað um 13,4 prósent á síðustu sex árum. Óttarr segir það forgangsmál í heilbrigðisráðuneytinu að bregðast við. Hann bendir á að Alþingi hafi samþykkt í fyrra geðheilbrigðisáætlun sem stjórnvöld vinni eftir. „Og það er ánægjulegt að okkur er að takast að auka þjónustu hraðar en gert var ráð fyrir. Við stefnum að því að gera betur.“ Auk þess hafi verið sett á fót geðheilbrigðisteymi í Breiðholti og austurhluta borgarinnar til að bæta þjónustuna. Óttarr segir stefnt að því að setja á fót fleiri slík teymi í vesturhluta borgarinnar sem og í nágrannasveitarfélögum höfuðborgarinnar. Sú vinna hefjist strax á næsta ári. Ellen Calmon, formaður Öryrkjabandalags ÍslandsVísir/AntonFjöldi öryrkja á Íslandi er 18.787 á þessu ári og um er að ræða fjölgun milli ára, en í fyrra nam fjöldinn 18.487. Frá árinu 2011 hefur þeim sem eru með 75 prósent örorku- og endurhæfingarmat fjölgað úr 16.235 í 18.787 eða um 15,7 prósent samkvæmt tölum Tryggingastofnunar ríkisins. Mönnum á aldrinum 20 til 24 ára sem eru með örorkumat hefur sérstaklega fjölgað undanfarið, eða um 37 prósent á síðustu sjö árum. Enn er staðan sú að konur með örorkumat eru fleiri en karlar og hafa verið það síðan árið 2000. Breyting virðist þó vera að verða á orsök örorku. Á tímabilinu hefur þeim sem þiggja örorku vegna geðraskana fjölgað töluvert, eða úr 2.806 í 3.182, sem er 13,4 prósenta aukning. Á sama tíma hefur þeim sem þiggja örorku vegna stoðkerfissjúkdóma fjölgað úr 1.393 í 1.491, eða um sjö prósent. Einnig virðist breyting vera að verða á örorkuþegum eftir aldri. Ungu fólki á örorku hefur hlutfallslega fjölgað mun meira en heildarfjölda öryrkja. Ungu fólki á aldrinum 20 til 24 ára sem þiggur örorku hefur fjölgað úr 752 í 957, eða um 27,3 prósent, á síðustu sex árum. Einnig hefur fjölgað í aldurshópnum 25 til 29 ára úr 1.005 í 1.186, eða um 18 prósent. Fækkað hefur í hópnum 45 til 49 ára á tímabilinu og fjölgað hlutfallslega minna í mörgum af eldri hópunum. Einkum fjölgar ungum mönnum sem þiggja örorku og hefur hlutfall karla af öryrkjum á aldrinum 20 til 24 ára verið hærra en hlutfall kvenna frá árinu 2010. Karlar á aldrinum 20 til 24 ára eru 54 prósent örorkuþega á þessu ári. Þeim hefur fjölgað um 37 prósent frá árinu 2010 en konum hefur fjölgað um 20 prósent. Ellen Calmon, formaður Öryrkjabandalagsins (ÖBÍ), telur stöðuna í mennta- og geðheilbrigðiskerfinu spila inn í hve ungum mönnum á örorku fjölgar. „Fjölgun örorkulífeyrisþega er engum í hag. Það er baráttumál Öryrkjabandalagsins að þær grunnstoðir í samfélaginu sem helst geta komið í veg fyrir örorku séu styrktar. Það er gríðarlega mikilvægt að félagslega kerfið, heilbrigðiskerfið, og menntakerfið tali saman,“ segir Ellen. „Það að við séum að sjá fjölgun hjá ungum mönnum, þar held ég að menntakerfið og geðheilbrigðiskerfið spili eitthvað inn í. Það kostar til dæmis mikið að fara til sálfræðings,“ segir Ellen. Hún telur einnig að skólakerfið henti ekki alltaf drengjum. „Það þarf svolítið að huga að því líka. Það er verið að tala um skóla án aðgreiningar. Það er mikilvægt að hér séu starfandi þannig skólar en til þess þarf skólaskipulagið fjármagn og fjölbreyttari þverfagleg teymi starfandi innan veggja skólanna. Það er því miður ekki reyndin, að minnsta kosti í íslenskum grunnskólum í dag,“ segir Ellen. „Við erum með meira brottfall hér en gerist í framhaldsskólum á öðrum Norðurlöndum. Ég held að almennt þurfi snemmtækari íhlutun,“ segir Ellen Calmon, formaður ÖBÍ.Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu
Mest lesið „Þetta má aldrei gerast aftur“ Innlent Segir ákvörðun um kæru fyrir nauðgun tekna fyrir andlát flugmanns Innlent Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Innlent Sjö Rúmenar gefa ekkert uppi um tugmilljóna króna þýfi Innlent Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Innlent Pilturinn áfram bak við lás og slá Innlent Jón Gnarr skráður í Viðreisn og ætlar á Alþingi Innlent Áfrýjaði engu nema ákvörðun um launin og málið fellt niður Innlent Rannsókn á byrlunar- og símamáli Páls skipstjóra úr sögunni Innlent Kristín Benediktsdóttir nýr umboðsmaður Alþingis Innlent Fleiri fréttir Brynjar ákærður fyrir að brjóta á fleiri stúlkum Samherjaskipstjórinn segir málinu ekki lokið Líklega verði flett ofan af fleirum í rannsókn á brotum Diddy Hvers vegna er skiltið í Kúrlandi svo hátt uppi? Rannsókn lögreglu haft kælingaráhrif á alla blaðamannastéttina Um 100 þúsund fjár slátrað á Selfossi Hefur þrisvar komið að 13 ára syni sínum meðvitundarlausum Hamra járnið meðan það er heitt í mansalsmálum Bein útsending: Upplýsingafundur með íbúum Voga vegna jarðhræringa Nemandinn sem stakk Ingunni áfrýjar dómi Ráðþrota móðir, umtöluð rannsókn og skiltaþjófnaður Fagnar niðurstöðunni en lýsir yfir þungum áhyggjum „Þetta má aldrei gerast aftur“ Hissa ef tillaga um stjórnarslit hefði ekki komið fram Sextán ára dómur fyrir manndráp í Drangahrauni stendur Áfrýjaði engu nema ákvörðun um launin og málið fellt niður Þrjú vilja stýra Minjastofnun Varla komist í kast við lögin fyrr en hann flutti kókaín til landsins Bein útsending: Framtíð menntunar á tímum gervigreindar Bein útsending: Sátt um betra menntakerfi Rannsókn á byrlunar- og símamáli Páls skipstjóra úr sögunni Nýr umboðsmaður og SI svara seðlabankastjóra Sjö Rúmenar gefa ekkert uppi um tugmilljóna króna þýfi Vilja að takmarkanir á starfsmannaleigur verði skoðaðar Kristín Benediktsdóttir nýr umboðsmaður Alþingis Tuttugu lyklar í Árbæjarlaug horfnir Inga segir landið að sökkva í sæ vargaldar Jón Gnarr skráður í Viðreisn og ætlar á Alþingi Svandís Svavarsdóttir mætir í Samtalið Pilturinn áfram bak við lás og slá Sjá meira