Heimaland hinna frjálsu og huguðu Þórlindur Kjartansson skrifar 13. júlí 2018 07:00 Þegar Róbert Þórir Sigurðsson ætlaði að skjótast út af hótelinu sínu í New York til þess að sækja tjaldið sitt var honum giftusamlega bjargað af árvökulum starfsmanni. Hann var nefnilega næstum því búinn að fara sér að voða. Það var talið stórhættulegt að fara út á götu þennan dag vegna þess að spurnir höfðu borist af því að sprengja væri á gangstéttinni. Róbert var nú ekki þakklátari fyrir lífgjöfina en svo að hann reyndi að benda hótelstarfsmanninum á að böggullinn sem talið var að innihéldi sprengju var í raun og veru sakleysislegt útilegutjald sem Róbert sjálfur hafði skilið eftir á gangstéttinni. En hótelstarfsmaðurinn hafði sem betur fer vit fyrir Íslendingnum og það var ekki fyrr en eftir umtalsverða rannsókn og afskipti nokkurra tuga lögregluþjóna sem Róberti var leyft að kippa inn pakkanum með tjaldinu. Við svona lífshættulegar aðstæður er mikilvægt að öllum verkferlum sé fylgt af trúmennsku og hvers konar tuð um skýringar hlutanna séu látnar lönd og leið.Æsileg örlög tjaldsFréttin af hinu hættulega útilegutjaldi Róberts fór víða í vikunni. Og jafnvel þótt þessi böggull hafi alls ekki verið sprengja þegar allt kom til alls, þá má ekki gera lítið úr þeirri staðreynd að þangað til annað kom í ljós þá var böggullinn mjög líklega sprengja og það er æsilegri uppákoma í tilveru sakleysislegs útilegutjalds heldur en gengur og gerist. Í Bandaríkjunum, og víðar á Vesturlöndum, dynur áróður á fólki um að allir þurfi að sýna stöðuga árvekni í baráttu okkar gegn hryðjuverkum. Það er þess vegna ekki skrýtið að þegar fólk sér böggul standa á stétt þá hafi það ekki bara grun um að það gæti verið sprengja—heldur virðist fólk halda að það hljóti að vera sprengja. Hvað annað gæti það svo sem verið? Líklega sprengja Óttinn við hryðjuverk er nú til dags orðinn svo inngróinn í menningu Vesturlanda að hann hefur margvísleg áhrif á okkur á hverjum degi. Þetta hefur gerst jafnvel þótt heilbrigð skynsemi ætti að hafa kennt okkur að jafnvel grunsamlegir bögglar sem skildir eru eftir á gagnstéttum stórborga séu að öllum líkindum sárasaklausir en ekki stórhættulegir. En tilfinningarnar segja fólki annað því í frétta- og bíómyndum er auðvitað nánast öruggt að böggullinn sé einmitt stórhættulegur en ekki sárasaklaus. Við þetta bætist ákveðin hamfarastemning sem fólki finnst spennandi. Í bandarískri menningu er til staðar ákveðin dýrkun á stórkarlalegum aðgerðum hers og lögreglu. Fólk fílar að sjá lögguna mæta, helst gráa fyrir járnum í SWAT-búningi, loka stórum svæðum, hrópa valdsmannslegar skipanir til vegfarenda, senda svo róbóta eða sprengjusérfræðinga til þess að aftengja tjaldið áður en það springur. Það mun hafa gerst eftir árásirnar á tvíburaturnana 2001 að lögregluumdæmi í Bandaríkjunum fengu sífellt rýmri fjárheimildir til þess að kaupa vopn og stríðstæki. Fyrir vikið geta lögreglumenn á jafnvel tíðindasnauðustu svæðum landsins?þar sem hryðjuverkamenn myndu aldrei láta sér detta í hug að heimsækja—fengið útrás fyrir vopna- og valdsmannsblæti sitt með því að mæta í útköll á bryndrekum og útbúnir eins og sérsveitarmenn í sjóhernum. Frjáls og huguð? Þessi taugaveiklun vegna hryðjuverkahættu og vopnablæti lögreglunnar er algjörlega úr takti við umfang ógnarinnar. Hins vegar hefur stjórnvöldum í samvinnu við hergagna- og eftirlitsiðnaðinn tekist að búa svo um hnútana að fólk samþykkir ýmis konar afskipti og inngrip í líf sitt í nafni meira öryggis. Þannig fagna til dæmis íbúar Boston öllu frelsinu sínu á 4. júlí að þeir safnast saman við bakka Charles árinnar og horfa í öruggri fjarlægð á flugelda sem sérhæfðir skotmenn senda á loft í nafni hinna opinberu hátíðarhalda—og yfir hinum frelsiselskandi mannfjölda svífa lögregludrónar sem streyma stöðugt myndefni til lögreglumanna í brynheldum njósnabílum. Þar sitja lögreglumenn tilbúnir til þess að senda þungvopnuðu sérsveitirnar á vettvang ef eitthvað grunsamlegt gerist. Þjóðsöngur Bandaríkjanna lofsyngur heimaland hinna frjálsu og huguðu—„land of the free and the home of the brave“. Það var líka frelsisþráin sem var tilefni og tilgangur þess að Bandaríkin urðu sjálfstætt land. Virðing fyrir einstaklingnum og réttindum hans til þess að fá að vera í friði frá óþörfum afskiptum annarra manna eða stjórnvalda. En þeir sem stofnsettu Bandaríkin gerðu sér líka grein fyrir því að því fylgir áhætta að búa í frjálsu samfélagi. Enda sagði Benjamin Franklin, einn helsti hugmyndasmiður síns tíma, að sá sem vildi fórna frelsi sínu fyrir tímabundið öryggi ætti hvorki skilið að njóta frelsis né öryggis. Samfélag þar sem lögreglan tekur stöðugt myndir af saklausu fólki er komið býsna langt frá því að geta kallast alveg frjálst—og þegar fólki dettur fyrst af öllu í hug sprengja þegar það sér sakleysislegan böggul á gangstétt þá illa komið fyrir hughreystinni líka. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bandaríkin Birtist í Fréttablaðinu Þórlindur Kjartansson Tengdar fréttir Sprengjusveit ræst út og götum lokað á Manhattan vegna gleymsku Íslendings Íslendingur fékk heldur betur að kenna á því fyrir að hafa gleymt pakka fyrir utan hótel í Manhattan. 10. júlí 2018 22:37 Mest lesið Rekin út fyrir að vera kennari Álfhildur Leifsdóttir Skoðun Með baunabyssu í kennaraverkfalli Ólafur Hauksson Skoðun Vanvirðing við einkaframtakið og verðmætasköpun Bessí Þóra Jónsdóttir Skoðun Við þurfum að tala um Bálstofuna Matthías Kormáksson Skoðun Verðum að rannsaka hvað gerðist í Covid Hildur Þórðardóttir Skoðun Það þarf meiri töffara í okkur Davíð Már Sigurðsson Skoðun Samfylkingin ætlar ekki að hækka tekjuskatt Alma D. Möller Skoðun Á að banna rauða jólasveininn? Stefán Vagn Stefánsson Skoðun Treystir þú konum? Hópur 72 kvenna úr sex stjórnmálaflokkum Skoðun Unga fólkið og frjósemi María Rut Baldursdóttir,Sigríður Auðunsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Sá „óháði“ kemur til byggða Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Vegið að framtíð ungs vísindafólks á Íslandi Katrín Möller,Svava Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Trúðslæti eða trúverðugleiki Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Rekin út fyrir að vera kennari Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Lögreglumenn samningslausir mánuðum saman og án verkfallsréttar Fjölnir Sæmundsson skrifar Skoðun Hver vill kenna? Aron H. Steinsson skrifar Skoðun Við þurfum að tala um Bálstofuna Matthías Kormáksson skrifar Skoðun Vanvirðing við einkaframtakið og verðmætasköpun Bessí Þóra Jónsdóttir skrifar Skoðun Samfylkingin ætlar ekki að hækka tekjuskatt Alma D. Möller skrifar Skoðun Hvað eiga eldri borgarar að kjósa? Hjördís Hendriksdóttir skrifar Skoðun Við erum að ná árangri Ásmundur Einar Daðason skrifar Skoðun Verðum að rannsaka hvað gerðist í Covid Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Ég og amma mín sem er dáin Lovísa Oktovía Eyvindsdóttir skrifar Skoðun Spegill eða stjórntæki? Hlutverk skoðanakannana og almenningsálits í stefnumótun og stjórnmálum Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Með baunabyssu í kennaraverkfalli Ólafur Hauksson skrifar Skoðun Hver tilheyrir hverjum? Kristín Davíðsdóttir skrifar Skoðun Það þarf meiri töffara í okkur Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Unga fólkið og frjósemi María Rut Baldursdóttir,Sigríður Auðunsdóttir skrifar Skoðun Tryggjum frelsi til handfæraveiða – eflum sjávarbyggðirnar Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verja þarf friðinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Mannsæmandi lífeyrislaun strax Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Munu bara allir fá dánaraðstoð? Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Billy bókahilla og börnin mín Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Á að banna rauða jólasveininn? Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Er skárra að kasta upp um dómsniðurstöðuna en að dómarinn dæmi? Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Píratar hafa metnaðarfyllstu umhverfis- og loftslagsstefnuna Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Svör við atvinnuumsóknum – Ákall til atvinnurekenda Valgerður Rut Jakobsdóttir skrifar Skoðun Umræða á villigötum Diljá Matthíasardóttir skrifar Sjá meira
Þegar Róbert Þórir Sigurðsson ætlaði að skjótast út af hótelinu sínu í New York til þess að sækja tjaldið sitt var honum giftusamlega bjargað af árvökulum starfsmanni. Hann var nefnilega næstum því búinn að fara sér að voða. Það var talið stórhættulegt að fara út á götu þennan dag vegna þess að spurnir höfðu borist af því að sprengja væri á gangstéttinni. Róbert var nú ekki þakklátari fyrir lífgjöfina en svo að hann reyndi að benda hótelstarfsmanninum á að böggullinn sem talið var að innihéldi sprengju var í raun og veru sakleysislegt útilegutjald sem Róbert sjálfur hafði skilið eftir á gangstéttinni. En hótelstarfsmaðurinn hafði sem betur fer vit fyrir Íslendingnum og það var ekki fyrr en eftir umtalsverða rannsókn og afskipti nokkurra tuga lögregluþjóna sem Róberti var leyft að kippa inn pakkanum með tjaldinu. Við svona lífshættulegar aðstæður er mikilvægt að öllum verkferlum sé fylgt af trúmennsku og hvers konar tuð um skýringar hlutanna séu látnar lönd og leið.Æsileg örlög tjaldsFréttin af hinu hættulega útilegutjaldi Róberts fór víða í vikunni. Og jafnvel þótt þessi böggull hafi alls ekki verið sprengja þegar allt kom til alls, þá má ekki gera lítið úr þeirri staðreynd að þangað til annað kom í ljós þá var böggullinn mjög líklega sprengja og það er æsilegri uppákoma í tilveru sakleysislegs útilegutjalds heldur en gengur og gerist. Í Bandaríkjunum, og víðar á Vesturlöndum, dynur áróður á fólki um að allir þurfi að sýna stöðuga árvekni í baráttu okkar gegn hryðjuverkum. Það er þess vegna ekki skrýtið að þegar fólk sér böggul standa á stétt þá hafi það ekki bara grun um að það gæti verið sprengja—heldur virðist fólk halda að það hljóti að vera sprengja. Hvað annað gæti það svo sem verið? Líklega sprengja Óttinn við hryðjuverk er nú til dags orðinn svo inngróinn í menningu Vesturlanda að hann hefur margvísleg áhrif á okkur á hverjum degi. Þetta hefur gerst jafnvel þótt heilbrigð skynsemi ætti að hafa kennt okkur að jafnvel grunsamlegir bögglar sem skildir eru eftir á gagnstéttum stórborga séu að öllum líkindum sárasaklausir en ekki stórhættulegir. En tilfinningarnar segja fólki annað því í frétta- og bíómyndum er auðvitað nánast öruggt að böggullinn sé einmitt stórhættulegur en ekki sárasaklaus. Við þetta bætist ákveðin hamfarastemning sem fólki finnst spennandi. Í bandarískri menningu er til staðar ákveðin dýrkun á stórkarlalegum aðgerðum hers og lögreglu. Fólk fílar að sjá lögguna mæta, helst gráa fyrir járnum í SWAT-búningi, loka stórum svæðum, hrópa valdsmannslegar skipanir til vegfarenda, senda svo róbóta eða sprengjusérfræðinga til þess að aftengja tjaldið áður en það springur. Það mun hafa gerst eftir árásirnar á tvíburaturnana 2001 að lögregluumdæmi í Bandaríkjunum fengu sífellt rýmri fjárheimildir til þess að kaupa vopn og stríðstæki. Fyrir vikið geta lögreglumenn á jafnvel tíðindasnauðustu svæðum landsins?þar sem hryðjuverkamenn myndu aldrei láta sér detta í hug að heimsækja—fengið útrás fyrir vopna- og valdsmannsblæti sitt með því að mæta í útköll á bryndrekum og útbúnir eins og sérsveitarmenn í sjóhernum. Frjáls og huguð? Þessi taugaveiklun vegna hryðjuverkahættu og vopnablæti lögreglunnar er algjörlega úr takti við umfang ógnarinnar. Hins vegar hefur stjórnvöldum í samvinnu við hergagna- og eftirlitsiðnaðinn tekist að búa svo um hnútana að fólk samþykkir ýmis konar afskipti og inngrip í líf sitt í nafni meira öryggis. Þannig fagna til dæmis íbúar Boston öllu frelsinu sínu á 4. júlí að þeir safnast saman við bakka Charles árinnar og horfa í öruggri fjarlægð á flugelda sem sérhæfðir skotmenn senda á loft í nafni hinna opinberu hátíðarhalda—og yfir hinum frelsiselskandi mannfjölda svífa lögregludrónar sem streyma stöðugt myndefni til lögreglumanna í brynheldum njósnabílum. Þar sitja lögreglumenn tilbúnir til þess að senda þungvopnuðu sérsveitirnar á vettvang ef eitthvað grunsamlegt gerist. Þjóðsöngur Bandaríkjanna lofsyngur heimaland hinna frjálsu og huguðu—„land of the free and the home of the brave“. Það var líka frelsisþráin sem var tilefni og tilgangur þess að Bandaríkin urðu sjálfstætt land. Virðing fyrir einstaklingnum og réttindum hans til þess að fá að vera í friði frá óþörfum afskiptum annarra manna eða stjórnvalda. En þeir sem stofnsettu Bandaríkin gerðu sér líka grein fyrir því að því fylgir áhætta að búa í frjálsu samfélagi. Enda sagði Benjamin Franklin, einn helsti hugmyndasmiður síns tíma, að sá sem vildi fórna frelsi sínu fyrir tímabundið öryggi ætti hvorki skilið að njóta frelsis né öryggis. Samfélag þar sem lögreglan tekur stöðugt myndir af saklausu fólki er komið býsna langt frá því að geta kallast alveg frjálst—og þegar fólki dettur fyrst af öllu í hug sprengja þegar það sér sakleysislegan böggul á gangstétt þá illa komið fyrir hughreystinni líka.
Sprengjusveit ræst út og götum lokað á Manhattan vegna gleymsku Íslendings Íslendingur fékk heldur betur að kenna á því fyrir að hafa gleymt pakka fyrir utan hótel í Manhattan. 10. júlí 2018 22:37
Skoðun Lögreglumenn samningslausir mánuðum saman og án verkfallsréttar Fjölnir Sæmundsson skrifar
Skoðun Spegill eða stjórntæki? Hlutverk skoðanakannana og almenningsálits í stefnumótun og stjórnmálum Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar
Skoðun Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson skrifar
Skoðun Er skárra að kasta upp um dómsniðurstöðuna en að dómarinn dæmi? Jörgen Ingimar Hansson skrifar
Skoðun Píratar hafa metnaðarfyllstu umhverfis- og loftslagsstefnuna Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar