2018 versta árið á mörkuðum í áratug Kristinn Ingi Jónsson skrifar 28. desember 2018 06:45 Vansæll verðbréfamiðlari í kauphöllinni í New York. Fjárfestar hafa ekki haft yfir miklu að gleðjast í ár en árið er það versta á fjármálamörkuðum heimsins frá því í kreppunni fyrir áratug. Nordicphotos/Getty Fjárfestar vilja sennilega gleyma árinu sem nú rennur sitt skeið á enda sem fyrst. Nærri sjö þúsund milljarðar dala gufuðu upp á hlutabréfamörkuðum heimsins á árinu, sterkur Bandaríkjadalur skók nýmarkaði og meira að segja gull og bandarísk ríkisskuldabréf féllu í verði. Viðskiptastríð Bandaríkjanna og Kína, stýrivaxtahækkanir seðlabanka um allan heim og horfur á minni vexti í heimshagkerfinu eru, að mati fjárfesta, greinenda og hagfræðinga, á meðal ástæðna þess að MSCI-vísitalan, heimsvísitala hlutabréfa, lækkaði um tíu prósent á árinu. Er það í fyrsta sinn frá árinu 2008, þegar fjármálakreppan skók heimsbyggðina, sem vísitalan lækkar um tveggja stafa prósentutölu. Í sumum ríkjum hafa hlutabréf fallið öllu meira í verði. Kínverska hlutabréfavísitalan CSI300 hefur til dæmis lækkað um 25 prósent það sem af er árinu og þýska DAX-vísitalan um 16 prósent á meðan vísitölurnar í Argentínu og Tyrklandi hafa hrunið um tæp 50 prósent. Sé jafnframt litið til þess að heimsmarkaðsverð á olíu hefur fallið um 40 prósent frá því í september, ávöxtunarkrafa ríkisskuldabréfa í mörgum ríkjum evrusvæðisins, svo sem ítalskra, grískra og franskra skuldabréfa, hefur farið ört hækkandi og rafrænir gjaldmiðlar, líkt og bitcoin, hafa hríðfallið í verði, þá er vart hægt að draga aðra ályktun en þá að árið hafi verið krefjandi, jafnvel blóðugt, á fjármálamörkuðum heimsins. Neil Dwayne, sjóðsstjóri hjá Allianz Global Investors, segir að eftir að hafa búið við lága stýrivexti og örvunaraðgerðir seðlabanka í um tíu ár þurfi fjárfestar að gera sér grein fyrir því hvaða áhrif það geti haft í för með sér þegar hafist verður handa við að vinda ofan af skuldsetningu síðustu ára. Aðhaldsaðgerðir seðlabanka geti skapað „vítahring“ verðlækkana á mörkuðum.Skjálfti á nýmörkuðum Vaxtahækkanir Seðlabanka Bandaríkjanna, sem voru alls fjórar talsins á árinu, lögðust illa í fjárfesta og þá bitnaði styrking Bandaríkjadalsins, sem var sú mesta í þrjú ár eða tæplega fimm prósent, á mörgum nýmarkaðsríkjum sem skulda háar fjárhæðir í dölum. Gengi evrunnar, breska pundsins, Kanadadalsins og ástralska dalsins veiktist um á bilinu fimm til tíu prósent gagnvart Bandaríkjadalnum á árinu en sé litið til gjaldmiðla nýmarkaðsríkja nam veikingin tugum prósenta. Þannig féll gengi argentínska pesóans um fimmtíu prósent gagnvart dalnum og tyrkneska líran lækkaði um þrjátíu prósent í verði. Veiking indversku rúpíunnar, suðurafríska randsins, brasilíska ríalsins og rússnesku rúblunnar hefur numið um tíu til fimmtán prósentum gagnvart dalnum á árinu sem senn er á enda. Á sama tíma hefur hlutabréfavísitala MSCI á meðal nýmarkaðsríkja lækkað um 17 prósent og skuldabréfavísitala sömu ríkja, sem JP Morgan heldur úti, farið niður um nærri 8 prósent. Pedro Zevallos, sjóðsstjóri hjá Dalton Investments, segir í samtali við Reuters að verðfall ársins hafi gert það að verkum að margir markaðir, þar á meðal sá kínverski, séu orðnir ódýrir. Fáir vilji hins vegar „grípa fallandi hníf“, eins og hann orðar það. „Ég óttast að á næsta ári muni dalurinn halda áfram að styrkjast,“ nefnir hann.Búa sig undir næstu kreppu Sérfræðingar sem Financial Times ræddi við benda á að margir fjárfestar hafi áttað sig á því á síðustu mánuðum að hugur seðlabankastjóra heimsins standi ekki lengur til þess að styðja við markaði. Þeir reyni nú þess í stað að koma sér upp „vopnabúri“, eins og einn greinandinn orðar það, til þess að geta tekist á við næstu kreppu. Flestir þeirra hafi þegar tekið veigamikil skref til þess að hækka stýrivexti, draga úr skuldabréfakaupum og minnka efnahagsreikninginn og vinda með þeim hætti ofan af þeim fordæmalausu aðgerðum sem þeir gripu til í kjölfar fjármálakrísunnar árin 2007 og 2008. Vaxandi spenna í samskiptum bandarískra og kínverskra stjórnvalda hefur jafnframt hreyft við mörkuðum um allan heim á árinu. „Við vöruðum fjárfesta við því að markaðir væru berskjaldaðir gagnvart niðursveiflu á þessu ári ef bandarísk stjórnvöld gripu til harðra aðgerða í tollamálum,“ segir Richard Turnill, greinandi hjá BlackRock, í samtali við viðskiptatímaritið Forbes. „En áhrif alþjóðastjórnmálanna á markaði komu okkur á óvart,“ bætir hann við. Harðnandi viðskiptadeilur Bandaríkjanna og Kína, með tilheyrandi refsitollum á báða bóga, olli fjárfestum, sér í lagi kínverskum, miklu hugarangri. Hlutabréf í Kína hafa lækkað umtalsvert í verði en sem dæmi hefur Shanghai-vísitalan fallið um tuttugu prósent og Shenzhen-vísitalan um þrjátíu prósent það sem af er árinu. „Það er í raun lítill hvati fyrir markaðinn til þess að taka við sér,“ segir Zhu Ning, prófessor í fjármálum við Tsinghua-háskólann, í samtali við CNBC. Kínverskir fjárfestar haldi greinilega að sér höndum. Þrátt fyrir ringulreið á fjármálamörkuðum eru lítil merki um að fjárfestar hafi leitað skjóls í öruggari eignum eins og gulli og ríkisskuldabréfum, líkt og dæmi eru um í sögunni. Þvert á móti. Bandarísk ríkisskuldabréf hafa lækkað um 1,7 prósent í verði á árinu, aðallega vegna stýrivaxtahækkana seðlabanka landsins, og þýsk ríkisskuldabréf hafa farið niður um 2,3 prósent í dölum talið. Þá hefur verð á gulli lækkað um liðlega fjögur prósent. „Spurningin sem við spyrjum okkur fyrir árin 2019 og 2020 er hve mikið viðskiptastríðið og óvissan í kringum Brexit getur versnað,“ segir Dwayne hjá Allianz. „Það gæti bent til þess að við munum mögulega ekki horfa fram á hefðbundna niðursveiflu heldur að hún verði harkaleg.“ Birtist í Fréttablaðinu Fréttir ársins 2018 Mest lesið Hækka verðtryggða vexti og útskýra hvers vegna Viðskipti innlent Dagatalsmenningin: Rosa töff að vera með yfirbókaða dagskrá Atvinnulíf Vogue og forsetafrúin kveiktu strax en íslenski vinnumarkaðurinn með hindranir Atvinnulíf Ný útgáfa af konungi jeppans kominn til landsins Samstarf Reykskynjara vantar of víða – Eldvarnarátak stendur nú yfir Samstarf Lækka innlánsvexti um heilt prósentustig Viðskipti innlent Vilja þvinga Google til að selja Chrome Viðskipti erlent Bjarni ráðinn framkvæmdastjóri vinds og jarðvarma hjá Landsvirkjun Viðskipti innlent Inngildingin: „Íslenska töluð með hreim er samt íslenska“ Atvinnulíf Gæðin að batna og nóg af klementínum eftir helgi Neytendur Fleiri fréttir Hækka verðtryggða vexti og útskýra hvers vegna Bjarni ráðinn framkvæmdastjóri vinds og jarðvarma hjá Landsvirkjun Lækka innlánsvexti um heilt prósentustig Opna verslanir í Kringlunni á ný Nýtt veitingasvæði rís í Smáralind Kristján ráðinn til Advania Bein útsending: Raforkuöryggi, fyrir hverja? „Grindavíkuráhrifin“ að fjara út Vilja afnema álag á útsvar í Árborg á næsta ári Rekstur fríhafnarinnar seldur úr landi Vaxtalækkun gleðitíðindi en vextir ennþá „allt of háir“ Rannveig kveður: 124 fundir og „aldrei lognmolla“ Skýr merki um að verðbólga sé að hjaðna Ráðin framkvæmdastjórar hjá Sóltúni Krefst þess að Sorpa stofni hlutafélag Vaxtaákvörðun peningastefnunefndar rökstudd Tilkynnir um breytta vexti nokkrum mínútum eftir stýrivaxtalækkun Stýrivextir halda áfram að lækka Útboð SÍ stöðvað og Intuens fagnar sigri Samtökin '78 selja slotið Allir spá lægri vöxtum Grindvíkingar geta nú gerst „hollvinir“ seldra húsa sinna Samkaup koma inn á bókamarkaðinn með látum Rúnar nýr framkvæmdastjóri hjá Stólpum Gámum Bein útsending: Tillögur um tækifæri til viðskipta með kolefniseiningar Bein útsending: Grænt Ísland til framtíðar – Hver er leiðin áfram? Trausti nýr forstjóri og fimmtíu sagt upp hjá Controlant Uppsagnir hjá Controlant Guðmundi falið að bera ábyrgð á hugverkum Carbfix Vonar að íslenskir verktakar hafi enn áhuga á Grænlandi Sjá meira
Fjárfestar vilja sennilega gleyma árinu sem nú rennur sitt skeið á enda sem fyrst. Nærri sjö þúsund milljarðar dala gufuðu upp á hlutabréfamörkuðum heimsins á árinu, sterkur Bandaríkjadalur skók nýmarkaði og meira að segja gull og bandarísk ríkisskuldabréf féllu í verði. Viðskiptastríð Bandaríkjanna og Kína, stýrivaxtahækkanir seðlabanka um allan heim og horfur á minni vexti í heimshagkerfinu eru, að mati fjárfesta, greinenda og hagfræðinga, á meðal ástæðna þess að MSCI-vísitalan, heimsvísitala hlutabréfa, lækkaði um tíu prósent á árinu. Er það í fyrsta sinn frá árinu 2008, þegar fjármálakreppan skók heimsbyggðina, sem vísitalan lækkar um tveggja stafa prósentutölu. Í sumum ríkjum hafa hlutabréf fallið öllu meira í verði. Kínverska hlutabréfavísitalan CSI300 hefur til dæmis lækkað um 25 prósent það sem af er árinu og þýska DAX-vísitalan um 16 prósent á meðan vísitölurnar í Argentínu og Tyrklandi hafa hrunið um tæp 50 prósent. Sé jafnframt litið til þess að heimsmarkaðsverð á olíu hefur fallið um 40 prósent frá því í september, ávöxtunarkrafa ríkisskuldabréfa í mörgum ríkjum evrusvæðisins, svo sem ítalskra, grískra og franskra skuldabréfa, hefur farið ört hækkandi og rafrænir gjaldmiðlar, líkt og bitcoin, hafa hríðfallið í verði, þá er vart hægt að draga aðra ályktun en þá að árið hafi verið krefjandi, jafnvel blóðugt, á fjármálamörkuðum heimsins. Neil Dwayne, sjóðsstjóri hjá Allianz Global Investors, segir að eftir að hafa búið við lága stýrivexti og örvunaraðgerðir seðlabanka í um tíu ár þurfi fjárfestar að gera sér grein fyrir því hvaða áhrif það geti haft í för með sér þegar hafist verður handa við að vinda ofan af skuldsetningu síðustu ára. Aðhaldsaðgerðir seðlabanka geti skapað „vítahring“ verðlækkana á mörkuðum.Skjálfti á nýmörkuðum Vaxtahækkanir Seðlabanka Bandaríkjanna, sem voru alls fjórar talsins á árinu, lögðust illa í fjárfesta og þá bitnaði styrking Bandaríkjadalsins, sem var sú mesta í þrjú ár eða tæplega fimm prósent, á mörgum nýmarkaðsríkjum sem skulda háar fjárhæðir í dölum. Gengi evrunnar, breska pundsins, Kanadadalsins og ástralska dalsins veiktist um á bilinu fimm til tíu prósent gagnvart Bandaríkjadalnum á árinu en sé litið til gjaldmiðla nýmarkaðsríkja nam veikingin tugum prósenta. Þannig féll gengi argentínska pesóans um fimmtíu prósent gagnvart dalnum og tyrkneska líran lækkaði um þrjátíu prósent í verði. Veiking indversku rúpíunnar, suðurafríska randsins, brasilíska ríalsins og rússnesku rúblunnar hefur numið um tíu til fimmtán prósentum gagnvart dalnum á árinu sem senn er á enda. Á sama tíma hefur hlutabréfavísitala MSCI á meðal nýmarkaðsríkja lækkað um 17 prósent og skuldabréfavísitala sömu ríkja, sem JP Morgan heldur úti, farið niður um nærri 8 prósent. Pedro Zevallos, sjóðsstjóri hjá Dalton Investments, segir í samtali við Reuters að verðfall ársins hafi gert það að verkum að margir markaðir, þar á meðal sá kínverski, séu orðnir ódýrir. Fáir vilji hins vegar „grípa fallandi hníf“, eins og hann orðar það. „Ég óttast að á næsta ári muni dalurinn halda áfram að styrkjast,“ nefnir hann.Búa sig undir næstu kreppu Sérfræðingar sem Financial Times ræddi við benda á að margir fjárfestar hafi áttað sig á því á síðustu mánuðum að hugur seðlabankastjóra heimsins standi ekki lengur til þess að styðja við markaði. Þeir reyni nú þess í stað að koma sér upp „vopnabúri“, eins og einn greinandinn orðar það, til þess að geta tekist á við næstu kreppu. Flestir þeirra hafi þegar tekið veigamikil skref til þess að hækka stýrivexti, draga úr skuldabréfakaupum og minnka efnahagsreikninginn og vinda með þeim hætti ofan af þeim fordæmalausu aðgerðum sem þeir gripu til í kjölfar fjármálakrísunnar árin 2007 og 2008. Vaxandi spenna í samskiptum bandarískra og kínverskra stjórnvalda hefur jafnframt hreyft við mörkuðum um allan heim á árinu. „Við vöruðum fjárfesta við því að markaðir væru berskjaldaðir gagnvart niðursveiflu á þessu ári ef bandarísk stjórnvöld gripu til harðra aðgerða í tollamálum,“ segir Richard Turnill, greinandi hjá BlackRock, í samtali við viðskiptatímaritið Forbes. „En áhrif alþjóðastjórnmálanna á markaði komu okkur á óvart,“ bætir hann við. Harðnandi viðskiptadeilur Bandaríkjanna og Kína, með tilheyrandi refsitollum á báða bóga, olli fjárfestum, sér í lagi kínverskum, miklu hugarangri. Hlutabréf í Kína hafa lækkað umtalsvert í verði en sem dæmi hefur Shanghai-vísitalan fallið um tuttugu prósent og Shenzhen-vísitalan um þrjátíu prósent það sem af er árinu. „Það er í raun lítill hvati fyrir markaðinn til þess að taka við sér,“ segir Zhu Ning, prófessor í fjármálum við Tsinghua-háskólann, í samtali við CNBC. Kínverskir fjárfestar haldi greinilega að sér höndum. Þrátt fyrir ringulreið á fjármálamörkuðum eru lítil merki um að fjárfestar hafi leitað skjóls í öruggari eignum eins og gulli og ríkisskuldabréfum, líkt og dæmi eru um í sögunni. Þvert á móti. Bandarísk ríkisskuldabréf hafa lækkað um 1,7 prósent í verði á árinu, aðallega vegna stýrivaxtahækkana seðlabanka landsins, og þýsk ríkisskuldabréf hafa farið niður um 2,3 prósent í dölum talið. Þá hefur verð á gulli lækkað um liðlega fjögur prósent. „Spurningin sem við spyrjum okkur fyrir árin 2019 og 2020 er hve mikið viðskiptastríðið og óvissan í kringum Brexit getur versnað,“ segir Dwayne hjá Allianz. „Það gæti bent til þess að við munum mögulega ekki horfa fram á hefðbundna niðursveiflu heldur að hún verði harkaleg.“
Birtist í Fréttablaðinu Fréttir ársins 2018 Mest lesið Hækka verðtryggða vexti og útskýra hvers vegna Viðskipti innlent Dagatalsmenningin: Rosa töff að vera með yfirbókaða dagskrá Atvinnulíf Vogue og forsetafrúin kveiktu strax en íslenski vinnumarkaðurinn með hindranir Atvinnulíf Ný útgáfa af konungi jeppans kominn til landsins Samstarf Reykskynjara vantar of víða – Eldvarnarátak stendur nú yfir Samstarf Lækka innlánsvexti um heilt prósentustig Viðskipti innlent Vilja þvinga Google til að selja Chrome Viðskipti erlent Bjarni ráðinn framkvæmdastjóri vinds og jarðvarma hjá Landsvirkjun Viðskipti innlent Inngildingin: „Íslenska töluð með hreim er samt íslenska“ Atvinnulíf Gæðin að batna og nóg af klementínum eftir helgi Neytendur Fleiri fréttir Hækka verðtryggða vexti og útskýra hvers vegna Bjarni ráðinn framkvæmdastjóri vinds og jarðvarma hjá Landsvirkjun Lækka innlánsvexti um heilt prósentustig Opna verslanir í Kringlunni á ný Nýtt veitingasvæði rís í Smáralind Kristján ráðinn til Advania Bein útsending: Raforkuöryggi, fyrir hverja? „Grindavíkuráhrifin“ að fjara út Vilja afnema álag á útsvar í Árborg á næsta ári Rekstur fríhafnarinnar seldur úr landi Vaxtalækkun gleðitíðindi en vextir ennþá „allt of háir“ Rannveig kveður: 124 fundir og „aldrei lognmolla“ Skýr merki um að verðbólga sé að hjaðna Ráðin framkvæmdastjórar hjá Sóltúni Krefst þess að Sorpa stofni hlutafélag Vaxtaákvörðun peningastefnunefndar rökstudd Tilkynnir um breytta vexti nokkrum mínútum eftir stýrivaxtalækkun Stýrivextir halda áfram að lækka Útboð SÍ stöðvað og Intuens fagnar sigri Samtökin '78 selja slotið Allir spá lægri vöxtum Grindvíkingar geta nú gerst „hollvinir“ seldra húsa sinna Samkaup koma inn á bókamarkaðinn með látum Rúnar nýr framkvæmdastjóri hjá Stólpum Gámum Bein útsending: Tillögur um tækifæri til viðskipta með kolefniseiningar Bein útsending: Grænt Ísland til framtíðar – Hver er leiðin áfram? Trausti nýr forstjóri og fimmtíu sagt upp hjá Controlant Uppsagnir hjá Controlant Guðmundi falið að bera ábyrgð á hugverkum Carbfix Vonar að íslenskir verktakar hafi enn áhuga á Grænlandi Sjá meira