Er lífskjarasamningurinn í uppnámi? Hjálmar Jónsson skrifar 7. nóvember 2019 09:56 Samningur Samtaka atvinnulífsins eða fyrirtækis innan þeirra vébanda, Landsvirkjunar, við þrjú stærstu iðnfélög landsins, markar þáttaskil í mörgu tilliti og vekur spurningar um hvort að svonefndur lífskjarasamningur sé í uppnámi. Í öllu falli hlýtur samningurinn að koma til skoðunar í þeim kjaraviðræðum sem nú standa yfir í Karphúsinu, en ósamið er enn við stóran hluta launþega í þessu landi, einkum þá sem eiga í samningssambandi við ríki og sveitarfélög. Fyrir það fyrsta er samningurinn afturvirkur. Samtök atvinnulífsins hafa alltaf haldið því fram að þau geri ekki afturvirka samninga og þess vegna hefur verið samið um eingreiðslur, misháar í gegnum tíðina, til að bæta fyrir liðna tíð hafi samningar dregist úr hófi. Þessi samningur er hins vegar samkvæmt efni sínu afturvirkur frá 1. apríl síðastliðnum eða í sjö mánuði. Það gildir bæði um mánaðarlega hækkun frá 1. apríl samkvæmt lífskjarasamningnum og verulega hækkun í launatöflu sem einnig er afturvirk í sjö mánuði. Athyglisvert við launatöfluhækkunina, sem kveðið er á um í bókun sem fylgir kjarasamningnum, en ekki honum sjálfum, er að hluti ábata sem ætla megi að fylgi endurskoðun vinnufyrirkomulags, sem ekki hefur verið ráðist í ennþá „hefur verið veitt inn í launatöflu samnings þessa með viðbótarhækkun mánaðarlauna umfram almennar hækkanir kauptaxta kjarasamnings,“ eins og segir í samningnum. Þannig er samið um afturvirka hækkun vegna ábata sem ekki er fyrir hendi og alls óvíst hvort af verði og hversu mikill. Loks er kveðið um frekari ábata til starfsmanna „þegar endurskoðað vinnufyrirkomulag liggur fyrir.“ Samkvæmt launatöflunni sem gildir frá 1. apríl síðastliðnum eru lægstu byrjendalaun 464.920 og hæstu laun eftir 7 ár í starfi 778.467 krónur. Spanið í töflunni er þannig yfir 300 þúsund krónur og deilist á 38 launaflokka og 5 aldursþrep. Til viðbótar er kveðið á um 36 tíma vinnuviku frá næsta vori og deilitölu 156 í mánaðarlaun í stað 173,33. Það þýðir að tímakaup í dagvinnu hækkar um rúm 11%. Svo einfalt dæmi sé tekið af launþega með 500.000 krónur í mánaðarlaun að þá er tímakaup hans fyrir vinnutímastyttingu 2.885 krónur. Eftir vinnutímastyttinguna verður tímakaupið 3.205 krónur, sem er rúmlega 300 króna hækkun á tímann. SA hafa haldið því fram í ræðu og riti að upptaka virks vinnutíma í þessu samhengi, þ.e. að kaffitímar séu teknir út úr vinnutímanum, skipti máli, þar sem mánaðarlaunin eru óbreytt fyrir og eftir vinnutímastyttinguna. Nú kann það að skipta máli á einstaka vinnustað, háð vinnufyrirkomulagi og eðli þess starfs sem um er að ræða. Meginatriðið hlýtur þó að vera þau laun sem fólk fær á unna tímaeiningu. Svo einfalt dæmi sé tekið: Ef þú vinnur að meðaltali 50 tíma á viku, eins og sannarlega margir gera, þá eru 40 tímar dagvinna og 10 tímar yfirvinna. Eftir vinnutímastyttinguna vinnur sami maður 36 tíma í dagvinnu og 14 tíma yfirvinnu og hefur því hækkað í launum sem því nemur. Sú staðreynd að SA gerðu kröfu um upptöku yfirvinnu 1 og yfirvinnu 2 undirstrikar þessa staðreynd. Loks er athyglisvert að samkvæmt samningi Landsvirkjunar og iðnaðarmannafélaganna er heimilt að sleppa því að taka upp eftirvinnu 1 og 2, eins og kveðið er á um í almennum kjarasamningum SA og iðnaðarmanna. Mikil óánægja var með það ákvæði meðal margra iðnaðarmannafélaga og gerði það næstum verkum að þeir samningar voru felldir síðastliðið vor, enda leiddi þetta ákvæði til þess að sumir iðnaðarmenn voru mögulega að lækka í yfirvinnulaunum vegna lækkunar á hlutfalli í yfirvinnu 1. Nú er reynsla fyrir því að oft í gegnum tíðina hefur verið samið við smærri aðila um eitthvað annað og meira en samdist um við stóra borðið. Það sem er sérstakt við þennan samning er, að þarna er eitt stærsta fyrirtæki landsins, sem sækir tekjur sínar til skattborgara þessa lands og er innan Samtaka atvinnulífsins, að semja við þrjú stærstu iðnfélög landsins. Það hlýtur að vekja umhugsun í ljósi þeirrar kjarastefnu sem mótuð var í landinu síðastliðið vor og lögð hefur verið áhersla á að gildi um alla landsmenn. Skylt er að nefna að undirritaður er blaðamaður, sem skrifaði um kjaramál fyrir Morgunblaðið í 20 ár og er nú um stundir formaður Blaðamannafélags Íslands, sem á í kjaradeilu við Samtök atvinnulífsins.Höfundur er formaður Blaðamannafélags Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fjölmiðlar Hjálmar Jónsson Kjaramál Tengdar fréttir „Gjafir eru yður gefnar” Það er fagnaðarefni að Landsvirkjun skuli hafa náð samningum við starfsmenn sína, eins og ég les um í fréttum í morgun. 6. nóvember 2019 11:00 Mest lesið Loftslagsávinningur Coda Terminal er gífurlegur Sigurður Loftur Thorlacius Skoðun Skaðinn í leyndri meðferð á heimilum Matthildur Björnsdóttir Skoðun Bóluefni eða veirur Ágúst Kvaran Skoðun Að verða fórnarlamb íslenskra skattyfirvalda Arnar Pálsson Skoðun Af glyðrugangi eftirlitsstofnana Ester Hilmarsdóttir Skoðun 3.200 aumingjar (mín skoðun) Ole Anton Bieltvedt Skoðun Tilgangur atvinnurekstrarbanns Lárus Sigurður Lárusson Skoðun Um vanda stúlkna í skólum Ragnar Þór Pétursson Skoðun Betri leið til að velja keppendur inn á Ólympíuleika Pawel Bartoszek Skoðun „Eru ekki allir pínu einhverfir í dag?“ Andrea Ólafsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun „Eru ekki allir pínu einhverfir í dag?“ Andrea Ólafsdóttir skrifar Skoðun Betri leið til að velja keppendur inn á Ólympíuleika Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Tilgangur atvinnurekstrarbanns Lárus Sigurður Lárusson skrifar Skoðun Að verða fórnarlamb íslenskra skattyfirvalda Arnar Pálsson skrifar Skoðun Loftslagsávinningur Coda Terminal er gífurlegur Sigurður Loftur Thorlacius skrifar Skoðun Bóluefni eða veirur Ágúst Kvaran skrifar Skoðun Skaðinn í leyndri meðferð á heimilum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af glyðrugangi eftirlitsstofnana Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Linnulaus þjáning íbúa á Gaza Hrafnhildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Munurinn á þjóðerniskennd versus sálernis þarfar upplifun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Verða rangfærslur að sannleika, ef þær eru endurteknar nógu oft!? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Svifhrifavaldar Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Forseti ÍSÍ hvattur til að hefja tiltektina í eigin starfsemi Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Hvernig og hvenær en ekki hvort Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Það er víst hægt að semja um aðildarskilmála! Mörg dæmi sanna það! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Orðatónar: Aukinn orðaforði og lesskilningur barna með íslenskri tónlist Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tilfinningalegur athyglisbrestur og heilbrigt tilfinningalíf Jón Þór Ólafsson skrifar Skoðun Reglurnar eru óumsemjanlegar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 3.200 aumingjar (mín skoðun) Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ber endurhæfing ávöxt? skrifar Skoðun Heimur á heljarþröm skrifar Skoðun Foreldrar á 4. vaktinni Sara Rós Kristinsdóttir,Lóa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Norður-Kórea er víða Ingvar Smári Birgisson skrifar Skoðun Það getur verið gott að búa til steind Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Uppskeruhátíð öldrunarfræða á Norðurlöndum Sirrý Sif Sigurlaugardóttir skrifar Skoðun Gullverðlaun í mengun Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Gen og glæpir Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun 10 tæknilegir yfirburðir rafbíla Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Um vanda stúlkna í skólum Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Land, borgir og samgöngur Guðjón Sigurbjartsson skrifar Sjá meira
Samningur Samtaka atvinnulífsins eða fyrirtækis innan þeirra vébanda, Landsvirkjunar, við þrjú stærstu iðnfélög landsins, markar þáttaskil í mörgu tilliti og vekur spurningar um hvort að svonefndur lífskjarasamningur sé í uppnámi. Í öllu falli hlýtur samningurinn að koma til skoðunar í þeim kjaraviðræðum sem nú standa yfir í Karphúsinu, en ósamið er enn við stóran hluta launþega í þessu landi, einkum þá sem eiga í samningssambandi við ríki og sveitarfélög. Fyrir það fyrsta er samningurinn afturvirkur. Samtök atvinnulífsins hafa alltaf haldið því fram að þau geri ekki afturvirka samninga og þess vegna hefur verið samið um eingreiðslur, misháar í gegnum tíðina, til að bæta fyrir liðna tíð hafi samningar dregist úr hófi. Þessi samningur er hins vegar samkvæmt efni sínu afturvirkur frá 1. apríl síðastliðnum eða í sjö mánuði. Það gildir bæði um mánaðarlega hækkun frá 1. apríl samkvæmt lífskjarasamningnum og verulega hækkun í launatöflu sem einnig er afturvirk í sjö mánuði. Athyglisvert við launatöfluhækkunina, sem kveðið er á um í bókun sem fylgir kjarasamningnum, en ekki honum sjálfum, er að hluti ábata sem ætla megi að fylgi endurskoðun vinnufyrirkomulags, sem ekki hefur verið ráðist í ennþá „hefur verið veitt inn í launatöflu samnings þessa með viðbótarhækkun mánaðarlauna umfram almennar hækkanir kauptaxta kjarasamnings,“ eins og segir í samningnum. Þannig er samið um afturvirka hækkun vegna ábata sem ekki er fyrir hendi og alls óvíst hvort af verði og hversu mikill. Loks er kveðið um frekari ábata til starfsmanna „þegar endurskoðað vinnufyrirkomulag liggur fyrir.“ Samkvæmt launatöflunni sem gildir frá 1. apríl síðastliðnum eru lægstu byrjendalaun 464.920 og hæstu laun eftir 7 ár í starfi 778.467 krónur. Spanið í töflunni er þannig yfir 300 þúsund krónur og deilist á 38 launaflokka og 5 aldursþrep. Til viðbótar er kveðið á um 36 tíma vinnuviku frá næsta vori og deilitölu 156 í mánaðarlaun í stað 173,33. Það þýðir að tímakaup í dagvinnu hækkar um rúm 11%. Svo einfalt dæmi sé tekið af launþega með 500.000 krónur í mánaðarlaun að þá er tímakaup hans fyrir vinnutímastyttingu 2.885 krónur. Eftir vinnutímastyttinguna verður tímakaupið 3.205 krónur, sem er rúmlega 300 króna hækkun á tímann. SA hafa haldið því fram í ræðu og riti að upptaka virks vinnutíma í þessu samhengi, þ.e. að kaffitímar séu teknir út úr vinnutímanum, skipti máli, þar sem mánaðarlaunin eru óbreytt fyrir og eftir vinnutímastyttinguna. Nú kann það að skipta máli á einstaka vinnustað, háð vinnufyrirkomulagi og eðli þess starfs sem um er að ræða. Meginatriðið hlýtur þó að vera þau laun sem fólk fær á unna tímaeiningu. Svo einfalt dæmi sé tekið: Ef þú vinnur að meðaltali 50 tíma á viku, eins og sannarlega margir gera, þá eru 40 tímar dagvinna og 10 tímar yfirvinna. Eftir vinnutímastyttinguna vinnur sami maður 36 tíma í dagvinnu og 14 tíma yfirvinnu og hefur því hækkað í launum sem því nemur. Sú staðreynd að SA gerðu kröfu um upptöku yfirvinnu 1 og yfirvinnu 2 undirstrikar þessa staðreynd. Loks er athyglisvert að samkvæmt samningi Landsvirkjunar og iðnaðarmannafélaganna er heimilt að sleppa því að taka upp eftirvinnu 1 og 2, eins og kveðið er á um í almennum kjarasamningum SA og iðnaðarmanna. Mikil óánægja var með það ákvæði meðal margra iðnaðarmannafélaga og gerði það næstum verkum að þeir samningar voru felldir síðastliðið vor, enda leiddi þetta ákvæði til þess að sumir iðnaðarmenn voru mögulega að lækka í yfirvinnulaunum vegna lækkunar á hlutfalli í yfirvinnu 1. Nú er reynsla fyrir því að oft í gegnum tíðina hefur verið samið við smærri aðila um eitthvað annað og meira en samdist um við stóra borðið. Það sem er sérstakt við þennan samning er, að þarna er eitt stærsta fyrirtæki landsins, sem sækir tekjur sínar til skattborgara þessa lands og er innan Samtaka atvinnulífsins, að semja við þrjú stærstu iðnfélög landsins. Það hlýtur að vekja umhugsun í ljósi þeirrar kjarastefnu sem mótuð var í landinu síðastliðið vor og lögð hefur verið áhersla á að gildi um alla landsmenn. Skylt er að nefna að undirritaður er blaðamaður, sem skrifaði um kjaramál fyrir Morgunblaðið í 20 ár og er nú um stundir formaður Blaðamannafélags Íslands, sem á í kjaradeilu við Samtök atvinnulífsins.Höfundur er formaður Blaðamannafélags Íslands.
„Gjafir eru yður gefnar” Það er fagnaðarefni að Landsvirkjun skuli hafa náð samningum við starfsmenn sína, eins og ég les um í fréttum í morgun. 6. nóvember 2019 11:00
Skoðun Verða rangfærslur að sannleika, ef þær eru endurteknar nógu oft!? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Forseti ÍSÍ hvattur til að hefja tiltektina í eigin starfsemi Sigurður G. Guðjónsson skrifar
Skoðun Það er víst hægt að semja um aðildarskilmála! Mörg dæmi sanna það! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Orðatónar: Aukinn orðaforði og lesskilningur barna með íslenskri tónlist Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar