Fjórar tegundir erfiðra einstaklinga á vinnustöðum

Eyþór Eðvarðsson, stjórnendaþjálfari og ráðgjafi hjá Þekkingarmiðlun, segir tilhneigingu til að leita skýringa hjá starfsfólki þegar kemur að erfiðum starfsmannamálum.

Eyþór, sem er með MA í vinnusálfræði, segir mikilvægt fyrir stjórnendur að vera meðvitaðir um að orsakirnar geta legið víðar.

„Dæmi um það er starfsmaður sem fær ekki kennslu og leiðsögn í starfinu með þeim afleiðingum að samstarfsmennirnir verða pirraðir og samstarfið versnar.  Slæmt umtal fer af stað sem hefur áhrif á starfsmanninn.  Hann verður óánægður og þá fer stjórnandinn að setja pressu á starfsmanninn um að standa sig betur.“

Aðspurður um hvað orsakar í flestum tilfellum erfið starfsmannamál segir Eyþór það geta verið margt en gróflega megi setja ástæðurnar í þrjá flokka.

„Í fyrsta lagi getur orsökin legið hjá starfsmanninum, t.d. neikvætt viðhorf, áhugaleysi, metnaðarleysi, kæruleysi, persónuleiki, vantar hæfni, vantar þekkingu, kann ekki eða skilur ekki. 

Í öðru lagi getur ástæðan legið í hópnum, t.d. slæmur mórall, einelti, kynferðisleg áreitni, leiðinleg stemming, slæm menning slæm, hópþrýstingur, rígur.

Í þriðja lagi getur orsökin verið tengd vinnuumhverfinu og skipulagi. Dæmi um það er slæmar vinnuaðstæður, bilið tölva, skortur á upplýsingum, slæm stjórnun, skortur á stefnu, verklagsreglum eða fundum.“

Eyþór segir fólk þurfa að líta í eigin barm og meta sitt eigið viðhorf, áður en það dæmir annað fólk sem „erfiða“ einstaklinga.

„Allir geta verið erfiðir í hugum annarra og það sem einum finnst erfitt er ekki víst að öðrum finnist það. Ein leið til að meta hvort viðkomandi sé „erfiður einstaklingur“ er hvort fleiri en þú séu að upplifa það sama. Ef enginn kannast við það sem þú ert að upplifa getur skýringin legið hjá þér.

Einnig skiptir máli hversu oft þú upplifir viðkomandi erfiðan. Ef samstarfsmaður er hranalegur bara fyrir mánaðamót er það kannski ekki svo erfitt en ef hann er hranalegur á hverjum degi þá er viðkomandi erfiður.“

Erfiðir einstaklingar: 4 týpur sem margir þekkja

En er eitthvað sem einkennir einstaklinga sem teljast „erfiðir“?

„Þekktar eru nokkrar staðalmyndir af erfiðum einstaklingum eins og nöldrurum sem eru með allt á hornum sér, kvarta yfir öllu og við alla.

Önnur týpa er leyniskyttan sem stingur þig í bakið, segir um þig sögur og grefur undan þér. Hann er oftast með hóp á bak við sig. 

Vitringar eru síðan með svörin við öllu og tjá sig eins og þeir séu með réttu svörin.

Einræðisherrarnir vilja einir ráða og láta þig sjá það og finna.“

Lumar þú á einhverju ráði fyrir fólk sem starfar með einstakling sem flokka má í einhvern af fyrrgreindum hópi? 

„Við vitringana virkar vel að hafa í huga að þeir eru þrír alveg eins og í stóru bókinni. Í fyrsta lagi alvitringar sem vita allt og muna allt. Þeir eru sjaldnast vandamálið og við hin sem vitum lítið erum oft bara ánægð með að einhver sé með allt í kollinum. Í öðru lagi smávitringar sem eru alltaf að leiðrétta alla með atriði sem engu máli skipta. Þeir geta drepið góða sögumenn mjög hratt og eyðilagt kaffi- og matartíma.

Í þriðja lagi eru þeir raunverulega erfiðu vitringar sem tala eins og þeir hafi sannleikann í vasanum og enginn annar viti það sem þeir vita. Þeir gera lítið úr öðrum svo að fólk þorir ekki að mótmæla þeim.  

Mikilvægt er að passa að falla ekki í þá gryfju að verða gagn-sérfræðingur bara til að vera á móti vitringnum.  Hann sér fljótt í gegnum það og nær þér þar strax.  Það sem virkar best er að fara í hlutverk spyrilsins með því að spyrja þá kryfjandi spurninga og láta þá standa fyrir sínum svörum. Þá kemur oft í ljós að þekking þeirra er ekki mikil. Stundum borgar sig ekki að reyna að takast á við þá.“

Að sögn Eyþórs er hins vegar mikilvægast að erfiðir samstarfsfélagar ráði ekki ferðinni.

„Helsta ráðið er að láta þá erfiðu ekki stjórna því hvað þú segir eða hvernig þú hefur samskipti og ekki láta æsa sig upp. Margt annað mætti telja til,“ segir Eyþór að lokum.