Vonast til að finna lækningu við sjóveiki með nýjum hermi Birgir Olgeirsson skrifar 11. febrúar 2020 21:00 Hannes Petersen, prófessor við Háskóla Íslands og forstöðumaður líffræðideildar við Læknadeild. Stöð 2 Vísindamenn vonast til að finna lækningu við sjóveiki með tilkomu nýs hermis sem tekinn var formlega í notkun í HR í dag. Um er að ræða samstarfsverkefni Háskólans í Reykjavík, Háskólans á Akureyri og Háskóla Íslands. Þeir sem fara í herminn eru tengdir sýndaveruleikabúnaði og standa á hreyfanlegu undirlagi sem getur hermt eftir miklum ólgusjó. Hermirinn var til sýnis í Háskólanum í Reykjavík þar sem reynt var að gera tilraunadýr sjóveikt. Fórnarlambið var Gunnar Hákon Karlsson, meistaranemi í heilbrigðisverkfræði við Háskólann í Reykjavík. „Mér líður þokkalega bara,“ sagði Gunnar nýstiginn úr herminum. „Þetta kemur manni heldur betur úr jafnvægi. Ég verð þurr í munninum og heitt í andlitinu. Mér verður sjaldan óglatt þegar ég er úti á sjó,“ segir Gunnar. Hann hafði áður prófað herminn en aldrei orðið óglatt. En tilfinningin var furðuleg. Gunnar var það öruggur með sig að hann hefði ekki einu sinni fötu meðferðis ef til þess kæmi að hann þyrfti að kasta upp. Hann er hins vegar tilbúinn að kasta upp í þágu vísindanna. Hannes Petersen, prófessor við Háskóla Íslands og forstöðumaður líffræðideildar við Læknadeild, er frumkvöðull í rannsóknum á hreyfiveiki. Þegar Hannes er spurður hvers vegna einhver ætti að vilja að fara í hermi til að verða sjóveikur er hann snöggur til svara. „Segjum svo að þú værir sjómaður og værir búinn að vera heima hjá þér í fjórar vikur og værir að fara aðrar fjórar vikur á sjó, það gæti vel verið að þú myndir vilja þjálfa þig áður og vera í stakk búinn að takast á við ölduganginn sem þú veist að bíður þín þegar þú ferð um borð í skipið. Eitt af því sem við vonumst til að geta notað herminn í er að forhæfa sjómenn jafnvel í því að verða sjóaðir áður en þeir fara á sjó. Svo líka að læra að skilja þetta flókna fyrirbæri sem sjóveiki og hreyfiveiki er,“ segir Hannes. Hann segir vonast til að hermirinn nýtist til að finna lækningu við sjó- og hreyfiveiki. „Hugsanlega má finna út hvaða hreyfingar það eru sem eru helst þess eðlis að kalla fram hreyfiveiki og þá mætti reyna að hanna þær úr skipum. Það eru endalausir möguleikar til að nota svona hermi í að átta sig á fyrirbæri og leita leiða til að leysa það.“ Hannes segir alla verða sjóveika. „Ég hef gert rannsóknir á sjómönnum og einmitt spurt þá að þessu. Þeir setja slána gjarnan við að það að æla, sem sagt að þú sér ekki sjóveikur fyrr en þú kasta upp. En þeir eru að sýna líffræðileg einkenni sjóveiki þó svo þeir kasti ekki upp endilega,“ segir Hannes. Gunnar Hákon Karlsson, meistaranemi í heilbrigðisverkfræði við Háskólann í Reykjavík, prófar herminn í dag.Stöð 2 Hann segir hönnun nýrra skipa hafa að einhverju leyti minnkað sjóveiki síðustu ár. „Þessir nýju togarar með perustefnuna kljúfa ölduna betur þannig að sjómenn um borð í þessum skipum verða síður sjóveikir.“ Fyrstu rannsókninni sem nýta mun tæknibúnaðinn var einnig hleypt af stokkunum í dag. Fjörutíu heilbrigðir einstaklingar munu taka þátt í henni. Könnuð verða áhrif mismunandi hreyfingar og hvaða hreyfigerð og styrkur framkallar kröftugustu einkenni hreyfiveiki. Áhrifin verða metin út frá niðurstöðum spurningalista og mælinga á lífeðlisfræðilegum þáttum. Hreyfiveiki felst í nokkuð algengum einkennum sem fylgja því að ferðast um í farartæki. Sjóveiki og bílveiki eru þekktastar enda eru áhrif þeirra mjög afgerandi. Með tilkomu nýrrar tækni hafa komið fram nýjar gerðir hreyfiveiki, svo sem við notkun sýndarveruleika, við tölvuleikjaspilun og þegar einstaklingar eru þjálfaðir í hermiumhverfi fyrir t.d. flugvélar og skip. Þar er samnefnarinn sá að einstaklingurinn er hreyfingarlaus meðan sjónsviðið er kvikt. Helsta kenningin sem notuð hefur verið til að skýra hreyfiveiki er skynárekstrakenningin, þ.e. að sú skynjun sem leggur grunn að kerfi stöðustjórnunar passi ekki við hreyfingar einstaklingsins sem upplifir hreyfingu. Þegar hreyfiveiki gerir vart við sig ræsast aðlögunarferlar í viðtökum stöðustjórnunar og í miðtaugakerfi, til að tryggja færni í hinu óblíða hreyfiríka umhverfi. Að þekkja og skilja þessa aðlögunarferla er lykillinn að meðhöndlun hreyfiveiki. Heilsa Sjávarútvegur Tækni Mest lesið „Þetta eru í rauninni mjög sorglegar niðurstöður“ Innlent Joe Biden með Covid Erlent Sautján milljóna króna greiðslan vekur hneykslan Innlent Hinn látni í Suðursveit ungur pólskur maður Innlent Hefja viðgerðir þó það gæti gosið á næstu dögum eða vikum Innlent Þrettán þúsund krónur fyrir nótt í tjaldi Innlent Dósent við HÍ „óskaði þess að árásarmaðurinn hefði hitt“ Innlent Óvenjulegi tölvupósturinn birtur: Spurði dómarann hvaða starfsmann hann ætti að reka fyrir jólin Innlent Samfélagið þurfi á börnum að halda Innlent Dvaldi lengi í Engey áður en hún synti til baka í flasið á hvalaskoðunarskipi Innlent Fleiri fréttir „Þetta eru í rauninni mjög sorglegar niðurstöður“ Hefja viðgerðir þó það gæti gosið á næstu dögum eða vikum Samfélagið þurfi á börnum að halda Viðgerðir á meðan búist er við gosi og skötuveisla um hásumar Hinn látni í Suðursveit ungur pólskur maður Hengdu Palestínufána á Hallgrímskirkjuturn Mótmælir gjaldtöku við Egilsstaðaflugvöll með gagnkvæmu skutli Sautján milljóna króna greiðslan vekur hneykslan Dósent við HÍ „óskaði þess að árásarmaðurinn hefði hitt“ Óvenjulegi tölvupósturinn birtur: Spurði dómarann hvaða starfsmann hann ætti að reka fyrir jólin Þrettán þúsund krónur fyrir nótt í tjaldi Íslendingur á sextugsaldri fannst látinn í Taílandi Dvaldi lengi í Engey áður en hún synti til baka í flasið á hvalaskoðunarskipi Metfjöldi sérsveitarmanna á Þjóðhátíð í sumar Ákærður fyrir að stinga mann í heimahúsi í Súðavík Veitingamenn berjist í bökkum Stórhættulegur framúrakstur á Holtavörðuheiði Íslensk kona og fjölskylda hennar á sjúkrahúsi eftir árás á Krít Diljá Mist segir hræsni einkenna íslenska femínista Sérsveit þurfti ekki að skerast í leikinn vegna ferðamanns á tjaldstæði Frjósemi á Íslandi aldrei verið minni en í fyrra Telur ekki trúlegt að komið verði á samkomutakmörkunum Laðar fjárfesta að til að halda Skaganum á Skaganum Þrjár líkamsárásir, vinnuslys og mannlaus bíll á ferð „Væri ekki að fara ef ekki væri fyrir góðvild fólks“ Fyrsta heimasmíðaða útvarp landsins til sýnis „Stanslaus barátta við það að vera ekki með menn í einangrun“ Grátlegt að veiðarnar séu kallaðar af meðan sjórinn er fullur af fiski „Covid er alltaf einhvern veginn með okkur“ Þyrlan flutti slasaða göngukonu Sjá meira
Vísindamenn vonast til að finna lækningu við sjóveiki með tilkomu nýs hermis sem tekinn var formlega í notkun í HR í dag. Um er að ræða samstarfsverkefni Háskólans í Reykjavík, Háskólans á Akureyri og Háskóla Íslands. Þeir sem fara í herminn eru tengdir sýndaveruleikabúnaði og standa á hreyfanlegu undirlagi sem getur hermt eftir miklum ólgusjó. Hermirinn var til sýnis í Háskólanum í Reykjavík þar sem reynt var að gera tilraunadýr sjóveikt. Fórnarlambið var Gunnar Hákon Karlsson, meistaranemi í heilbrigðisverkfræði við Háskólann í Reykjavík. „Mér líður þokkalega bara,“ sagði Gunnar nýstiginn úr herminum. „Þetta kemur manni heldur betur úr jafnvægi. Ég verð þurr í munninum og heitt í andlitinu. Mér verður sjaldan óglatt þegar ég er úti á sjó,“ segir Gunnar. Hann hafði áður prófað herminn en aldrei orðið óglatt. En tilfinningin var furðuleg. Gunnar var það öruggur með sig að hann hefði ekki einu sinni fötu meðferðis ef til þess kæmi að hann þyrfti að kasta upp. Hann er hins vegar tilbúinn að kasta upp í þágu vísindanna. Hannes Petersen, prófessor við Háskóla Íslands og forstöðumaður líffræðideildar við Læknadeild, er frumkvöðull í rannsóknum á hreyfiveiki. Þegar Hannes er spurður hvers vegna einhver ætti að vilja að fara í hermi til að verða sjóveikur er hann snöggur til svara. „Segjum svo að þú værir sjómaður og værir búinn að vera heima hjá þér í fjórar vikur og værir að fara aðrar fjórar vikur á sjó, það gæti vel verið að þú myndir vilja þjálfa þig áður og vera í stakk búinn að takast á við ölduganginn sem þú veist að bíður þín þegar þú ferð um borð í skipið. Eitt af því sem við vonumst til að geta notað herminn í er að forhæfa sjómenn jafnvel í því að verða sjóaðir áður en þeir fara á sjó. Svo líka að læra að skilja þetta flókna fyrirbæri sem sjóveiki og hreyfiveiki er,“ segir Hannes. Hann segir vonast til að hermirinn nýtist til að finna lækningu við sjó- og hreyfiveiki. „Hugsanlega má finna út hvaða hreyfingar það eru sem eru helst þess eðlis að kalla fram hreyfiveiki og þá mætti reyna að hanna þær úr skipum. Það eru endalausir möguleikar til að nota svona hermi í að átta sig á fyrirbæri og leita leiða til að leysa það.“ Hannes segir alla verða sjóveika. „Ég hef gert rannsóknir á sjómönnum og einmitt spurt þá að þessu. Þeir setja slána gjarnan við að það að æla, sem sagt að þú sér ekki sjóveikur fyrr en þú kasta upp. En þeir eru að sýna líffræðileg einkenni sjóveiki þó svo þeir kasti ekki upp endilega,“ segir Hannes. Gunnar Hákon Karlsson, meistaranemi í heilbrigðisverkfræði við Háskólann í Reykjavík, prófar herminn í dag.Stöð 2 Hann segir hönnun nýrra skipa hafa að einhverju leyti minnkað sjóveiki síðustu ár. „Þessir nýju togarar með perustefnuna kljúfa ölduna betur þannig að sjómenn um borð í þessum skipum verða síður sjóveikir.“ Fyrstu rannsókninni sem nýta mun tæknibúnaðinn var einnig hleypt af stokkunum í dag. Fjörutíu heilbrigðir einstaklingar munu taka þátt í henni. Könnuð verða áhrif mismunandi hreyfingar og hvaða hreyfigerð og styrkur framkallar kröftugustu einkenni hreyfiveiki. Áhrifin verða metin út frá niðurstöðum spurningalista og mælinga á lífeðlisfræðilegum þáttum. Hreyfiveiki felst í nokkuð algengum einkennum sem fylgja því að ferðast um í farartæki. Sjóveiki og bílveiki eru þekktastar enda eru áhrif þeirra mjög afgerandi. Með tilkomu nýrrar tækni hafa komið fram nýjar gerðir hreyfiveiki, svo sem við notkun sýndarveruleika, við tölvuleikjaspilun og þegar einstaklingar eru þjálfaðir í hermiumhverfi fyrir t.d. flugvélar og skip. Þar er samnefnarinn sá að einstaklingurinn er hreyfingarlaus meðan sjónsviðið er kvikt. Helsta kenningin sem notuð hefur verið til að skýra hreyfiveiki er skynárekstrakenningin, þ.e. að sú skynjun sem leggur grunn að kerfi stöðustjórnunar passi ekki við hreyfingar einstaklingsins sem upplifir hreyfingu. Þegar hreyfiveiki gerir vart við sig ræsast aðlögunarferlar í viðtökum stöðustjórnunar og í miðtaugakerfi, til að tryggja færni í hinu óblíða hreyfiríka umhverfi. Að þekkja og skilja þessa aðlögunarferla er lykillinn að meðhöndlun hreyfiveiki.
Heilsa Sjávarútvegur Tækni Mest lesið „Þetta eru í rauninni mjög sorglegar niðurstöður“ Innlent Joe Biden með Covid Erlent Sautján milljóna króna greiðslan vekur hneykslan Innlent Hinn látni í Suðursveit ungur pólskur maður Innlent Hefja viðgerðir þó það gæti gosið á næstu dögum eða vikum Innlent Þrettán þúsund krónur fyrir nótt í tjaldi Innlent Dósent við HÍ „óskaði þess að árásarmaðurinn hefði hitt“ Innlent Óvenjulegi tölvupósturinn birtur: Spurði dómarann hvaða starfsmann hann ætti að reka fyrir jólin Innlent Samfélagið þurfi á börnum að halda Innlent Dvaldi lengi í Engey áður en hún synti til baka í flasið á hvalaskoðunarskipi Innlent Fleiri fréttir „Þetta eru í rauninni mjög sorglegar niðurstöður“ Hefja viðgerðir þó það gæti gosið á næstu dögum eða vikum Samfélagið þurfi á börnum að halda Viðgerðir á meðan búist er við gosi og skötuveisla um hásumar Hinn látni í Suðursveit ungur pólskur maður Hengdu Palestínufána á Hallgrímskirkjuturn Mótmælir gjaldtöku við Egilsstaðaflugvöll með gagnkvæmu skutli Sautján milljóna króna greiðslan vekur hneykslan Dósent við HÍ „óskaði þess að árásarmaðurinn hefði hitt“ Óvenjulegi tölvupósturinn birtur: Spurði dómarann hvaða starfsmann hann ætti að reka fyrir jólin Þrettán þúsund krónur fyrir nótt í tjaldi Íslendingur á sextugsaldri fannst látinn í Taílandi Dvaldi lengi í Engey áður en hún synti til baka í flasið á hvalaskoðunarskipi Metfjöldi sérsveitarmanna á Þjóðhátíð í sumar Ákærður fyrir að stinga mann í heimahúsi í Súðavík Veitingamenn berjist í bökkum Stórhættulegur framúrakstur á Holtavörðuheiði Íslensk kona og fjölskylda hennar á sjúkrahúsi eftir árás á Krít Diljá Mist segir hræsni einkenna íslenska femínista Sérsveit þurfti ekki að skerast í leikinn vegna ferðamanns á tjaldstæði Frjósemi á Íslandi aldrei verið minni en í fyrra Telur ekki trúlegt að komið verði á samkomutakmörkunum Laðar fjárfesta að til að halda Skaganum á Skaganum Þrjár líkamsárásir, vinnuslys og mannlaus bíll á ferð „Væri ekki að fara ef ekki væri fyrir góðvild fólks“ Fyrsta heimasmíðaða útvarp landsins til sýnis „Stanslaus barátta við það að vera ekki með menn í einangrun“ Grátlegt að veiðarnar séu kallaðar af meðan sjórinn er fullur af fiski „Covid er alltaf einhvern veginn með okkur“ Þyrlan flutti slasaða göngukonu Sjá meira
Óvenjulegi tölvupósturinn birtur: Spurði dómarann hvaða starfsmann hann ætti að reka fyrir jólin Innlent
Óvenjulegi tölvupósturinn birtur: Spurði dómarann hvaða starfsmann hann ætti að reka fyrir jólin Innlent