Spennandi tímamót og 8000 strætóar Hrund Gunnsteinsdóttir, Freyr Eyjólfsson, Gyða Björnsdóttir og Lárus M. K. Ólafsson skrifa 6. október 2020 07:01 Í hringrásarhagkerfi (e. circular economy) er leitast við að hanna burt úrgang, mengun og útblástur gróðurhúsalofttegunda, halda vörum og efnum lengur í notkun og endurnýja náttúruleg kerfi. Annars ónýtt efni og orka eru nýtt til hins ítrasta og „rusl” verður að verðmætum. Markmiðið er skapa sjálfbært hagkerfi og samfélag. 1,8 trilljón evra Talið er að viðskiptatækifæri hringrásarhagkerfisins nemi um 1,8 trilljónum evra, bara innan Evrópusambandsins, skv. Ellen MacArthur Foundation. Þá hefur Evrópusambandið heitið 100 milljörðum evra á árunum 2021-2027 í styrki vegna nýs græns sáttmála (e. EU Green Deal) um sjálfbæra framtíð, þar sem ein af lykilstoðunum er hringrásarhagkerfið. Yfir 70 áætlanir og leiðarvísar hafa verið gerðir í ríkjum Evrópu á síðastliðnum árum með það að markmiði að færa hagkerfið úr línulegu yfir í hringrás. Þar fara Finnar fremstir í flokki, en Finnland ætlar sér að verða hringrásarhagkerfi árið 2025. Urðun verði hætt 2021 Árið 2019 fóru yfir 100 þúsund tonn af úrgangi til urðunar á urðunarstað SORPU í Álfsnesi, hráefni sem voru þar með ekki lengur hluti af hringrásinni. Þetta jafngildir u.þ.b. 8000 strætóum. Stærstur hluti úrgangsins eru endurvinnanleg efni, s.s. pappír, pappi, plast, textíll og lífúrgangur. Við sem samfélag stöndum á tímamótum því árið 2021 er stefnt að því að hætta urðun á lífrænum og brennanlegum úrgangi á höfuðborgarsvæðinu. Framundan er einnig verulegur samdráttur í urðun á öðrum úrgangi í Álfsnesi fram til ársins 2023, þegar urðun þar verður hætt samkvæmt eigendasamkomulagi SORPU. Þessu fylgja ýmsar áskoranir fyrir fyrirtæki en kannski fyrst og fremst tækifæri til að hverfa frá hinu línulega hagkerfi í átt að hagkerfi sem styður við hringrás hráefna og betri nýtingu auðlinda. Það verður dýrt að flokka illa því eini farvegurinn fyrir blandaðan úrgang verður brennsla erlendis. Risastórt loftslagsmál Að hætta urðun lífræns úrgangs er risastórt loftslagsmál. GAJA, gas- og jarðgerðarstöð SORPU, er ætlað að endurheimta næringarefni úr lífrænum úrgangi og nýta þá orku sem verður til í niðurbrotsferlinu í formi metans. Gert er ráð fyrir að verksmiðjan, sem og vinnsla metans á urðunarstaðnum, muni spara útblástur sem nemur um 90 þúsund tonnum af CO2 á ári. Það jafngildir því að taka um 40.000 bensín- og dísilknúna bíla af götum höfuðborgarsvæðisins. Uppblástur, jarðvegsrof og hnignun gróðurs er stórt umhverfisvandamál á Íslandi og um 40% landsins telst vera talsvert, mikið eða mjög mikið rofið. Molta úr lífrænum úrgangi mun verða mikilvæg við uppgræðslu lands og við að binda kolefni í gróðri. Hagkvæmara fyrir þjóðarbúið Með hringrásarhagkerfinu höfum við möguleika á því að bæta viðskiptajöfnuð við aðrar þjóðir og fara að selja meira af vörum en við kaupum. Hringrásarhagkerfið er ekki bara umhverfisvænna kerfi, heldur hagkvæmara fyrir þjóðarbúið ef rétt er á spöðunum haldið. Tækifærin hérlendis eru fjölmörg, og má hér nefna möguleika okkar til að stórefla þróun og nýsköpun við framleiðslu íslenskra matvæla og nota okkar góðu, grænu orku til þess að innleiða íslenska hringrás í matvælaframleiðslu. Með því að kaupa og borða mat úr nærumhverfinu fáum við bæði hollari, umhverfisvænni og með tímanum ódýrari mat. Suður-Kórea er frábært dæmi um land sem hefur náð miklum árangri í heimaræktun, en þar er fólk m.a. hvatt og stutt dyggilega til þess að rækta grænmeti í görðum og almenningsrýmum. Hið opinbera skapi aðlaðandi umhverfi Á síðustu árum hafa íslensk fyrirtæki innleitt umhverfisvænar breytingar í starfsemi sína með góðum árangri. Mikilvægt er að hið opinbera haldi áfram að skapa aðlaðandi umhverfi til fjárfestinga í grænni tækni og nýsköpun á því sviði. Horfa má til fyrirkomulags í nágrannaríkjum okkar þar sem ríkið veitir beina fjárhagslega hvata til atvinnulífs til að innleiða umhverfisvænar breytingar í sinni starfsemi, s.s. ENOVA sjóðurinn í Noregi. Gott samstarf og virkt samtal stjórnvalda og atvinnulífs, þar sem ýtt er undir tækniframfarir og nýsköpun, er ein forsenda þess að við sem þjóð náum settum markmiðum í umhverfis- og loftslagsmálum. Að skapa verðmæti, spara peninga og skara fram úr Með innleiðingu á hringrásarhagkerfi skapast verðmæti og við spörum með því að hætta að henda auðæfum - verðmætum endurvinnsluefnum. Hringrásarhagkerfinu fylgja fjölmörg tækifæri til nýsköpunar og úrlausnar alþjóðlegra áskorana. Þetta skapar fyrirtækjum forskot í samkeppni og skapar störf. Við vitum að sjálfbært hagkerfi og samfélag er ekki bara eftirsóknarvert, heldur ýtir það undir nýsköpun þar sem atvinnulífið, stjórnvöld og samfélagið allt taka höndum saman og byggja hér góða framtíð fyrir komandi kynslóðir. Hrund Gunnsteinsdóttir framkvæmdastjóri Festu Freyr Eyjólfsson samskiptastjóri Terra Gyða Björnsdóttir sérfræðingur í sjálfbærni hjá Sorpu Lárus M. K. Ólafsson viðskiptastjóri hjá Samtökum iðnaðarins Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hrund Gunnsteinsdóttir Umhverfismál Loftslagsmál Mest lesið Hún var kölluð drusla Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Hættustig Gauti Kristmannsson Skoðun Tölum endilega íslensku, takk Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Yfirlýsing Hagsmunasamtaka brotaþola og Öfga Tanja M. Ísfjörð Magnúsdóttir,Ólöf Tara Harðardóttir,Hulda Hrund Guðrúnar Sigmundsdóttir,Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Les(mis)skilningur Miðflokksmanna Helgi Brynjarsson Skoðun Kennarinn sem breytti lífi þínu Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Þegar kennarinn verður dómari Pawel Bartoszek Skoðun Hvað finnst þér? Bryndís Víglundsdóttir Skoðun Tímabært að stokka spilin og gefa upp á nýtt Maarten Haijer Skoðun Til fyrirmyndar? Sverrir Björnsson Skoðun Skoðun Skoðun Hættustig Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Minnkandi ábati stýrivaxta á verðbólgu Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Hún var kölluð drusla Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Til fyrirmyndar? Sverrir Björnsson skrifar Skoðun Tölum endilega íslensku, takk Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Les(mis)skilningur Miðflokksmanna Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Kennarinn sem breytti lífi þínu Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Tímabært að stokka spilin og gefa upp á nýtt Maarten Haijer skrifar Skoðun Cut The Crap! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvað finnst þér? Bryndís Víglundsdóttir skrifar Skoðun Víðátta og margbreytni hins sjötta skilningarvits Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þegar kennarinn verður dómari Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Tíminn vinnur ekki með þeim Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Frestun á afgreiðslu Samgönguáætlunar er fagnaðarefni Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Tvíeggja tækni: Hvernig má nýta stafræna tækni í kennslu? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Blekking goðsagna Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Í sambandi við Suðurnesin Steinunn Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Fyrirhyggja er besta vörnin - vegna CrowdStrike atviksins 19. júlí 2024 Arnar Freyr Guðmundsson skrifar Skoðun 466 milljarðir í vasa norskra eldisrisa Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Opið bréf til ráðherra Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Flestir barðir til bana með steini eða skotnir í tætlur með haglabyssu Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Eflum Mjódd sem miðstöð almenningssamgangna fyrir landið allt Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Utanbæjarmaður eða útlendingur… stjórnaðu þér Arnrún María Magnúsdóttir skrifar Skoðun Velur þú að loka barnið þitt inni í herbergi með barnaníðingi? Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Samgöngur - Ekki eftir neinu að bíða Hafsteinn Gunnarsson skrifar Skoðun Á undan áætlun í ríkisfjármálum Bjarni Benediktsson skrifar Skoðun Framtíðin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Verndum Yazan og Barnasáttmálann Askur Hrafn Hannesson,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fólkið sem ætti að hlusta meira Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Samgöngur - Ekki eftir neinu að bíða Hafsteinn Gunnarsson skrifar Sjá meira
Í hringrásarhagkerfi (e. circular economy) er leitast við að hanna burt úrgang, mengun og útblástur gróðurhúsalofttegunda, halda vörum og efnum lengur í notkun og endurnýja náttúruleg kerfi. Annars ónýtt efni og orka eru nýtt til hins ítrasta og „rusl” verður að verðmætum. Markmiðið er skapa sjálfbært hagkerfi og samfélag. 1,8 trilljón evra Talið er að viðskiptatækifæri hringrásarhagkerfisins nemi um 1,8 trilljónum evra, bara innan Evrópusambandsins, skv. Ellen MacArthur Foundation. Þá hefur Evrópusambandið heitið 100 milljörðum evra á árunum 2021-2027 í styrki vegna nýs græns sáttmála (e. EU Green Deal) um sjálfbæra framtíð, þar sem ein af lykilstoðunum er hringrásarhagkerfið. Yfir 70 áætlanir og leiðarvísar hafa verið gerðir í ríkjum Evrópu á síðastliðnum árum með það að markmiði að færa hagkerfið úr línulegu yfir í hringrás. Þar fara Finnar fremstir í flokki, en Finnland ætlar sér að verða hringrásarhagkerfi árið 2025. Urðun verði hætt 2021 Árið 2019 fóru yfir 100 þúsund tonn af úrgangi til urðunar á urðunarstað SORPU í Álfsnesi, hráefni sem voru þar með ekki lengur hluti af hringrásinni. Þetta jafngildir u.þ.b. 8000 strætóum. Stærstur hluti úrgangsins eru endurvinnanleg efni, s.s. pappír, pappi, plast, textíll og lífúrgangur. Við sem samfélag stöndum á tímamótum því árið 2021 er stefnt að því að hætta urðun á lífrænum og brennanlegum úrgangi á höfuðborgarsvæðinu. Framundan er einnig verulegur samdráttur í urðun á öðrum úrgangi í Álfsnesi fram til ársins 2023, þegar urðun þar verður hætt samkvæmt eigendasamkomulagi SORPU. Þessu fylgja ýmsar áskoranir fyrir fyrirtæki en kannski fyrst og fremst tækifæri til að hverfa frá hinu línulega hagkerfi í átt að hagkerfi sem styður við hringrás hráefna og betri nýtingu auðlinda. Það verður dýrt að flokka illa því eini farvegurinn fyrir blandaðan úrgang verður brennsla erlendis. Risastórt loftslagsmál Að hætta urðun lífræns úrgangs er risastórt loftslagsmál. GAJA, gas- og jarðgerðarstöð SORPU, er ætlað að endurheimta næringarefni úr lífrænum úrgangi og nýta þá orku sem verður til í niðurbrotsferlinu í formi metans. Gert er ráð fyrir að verksmiðjan, sem og vinnsla metans á urðunarstaðnum, muni spara útblástur sem nemur um 90 þúsund tonnum af CO2 á ári. Það jafngildir því að taka um 40.000 bensín- og dísilknúna bíla af götum höfuðborgarsvæðisins. Uppblástur, jarðvegsrof og hnignun gróðurs er stórt umhverfisvandamál á Íslandi og um 40% landsins telst vera talsvert, mikið eða mjög mikið rofið. Molta úr lífrænum úrgangi mun verða mikilvæg við uppgræðslu lands og við að binda kolefni í gróðri. Hagkvæmara fyrir þjóðarbúið Með hringrásarhagkerfinu höfum við möguleika á því að bæta viðskiptajöfnuð við aðrar þjóðir og fara að selja meira af vörum en við kaupum. Hringrásarhagkerfið er ekki bara umhverfisvænna kerfi, heldur hagkvæmara fyrir þjóðarbúið ef rétt er á spöðunum haldið. Tækifærin hérlendis eru fjölmörg, og má hér nefna möguleika okkar til að stórefla þróun og nýsköpun við framleiðslu íslenskra matvæla og nota okkar góðu, grænu orku til þess að innleiða íslenska hringrás í matvælaframleiðslu. Með því að kaupa og borða mat úr nærumhverfinu fáum við bæði hollari, umhverfisvænni og með tímanum ódýrari mat. Suður-Kórea er frábært dæmi um land sem hefur náð miklum árangri í heimaræktun, en þar er fólk m.a. hvatt og stutt dyggilega til þess að rækta grænmeti í görðum og almenningsrýmum. Hið opinbera skapi aðlaðandi umhverfi Á síðustu árum hafa íslensk fyrirtæki innleitt umhverfisvænar breytingar í starfsemi sína með góðum árangri. Mikilvægt er að hið opinbera haldi áfram að skapa aðlaðandi umhverfi til fjárfestinga í grænni tækni og nýsköpun á því sviði. Horfa má til fyrirkomulags í nágrannaríkjum okkar þar sem ríkið veitir beina fjárhagslega hvata til atvinnulífs til að innleiða umhverfisvænar breytingar í sinni starfsemi, s.s. ENOVA sjóðurinn í Noregi. Gott samstarf og virkt samtal stjórnvalda og atvinnulífs, þar sem ýtt er undir tækniframfarir og nýsköpun, er ein forsenda þess að við sem þjóð náum settum markmiðum í umhverfis- og loftslagsmálum. Að skapa verðmæti, spara peninga og skara fram úr Með innleiðingu á hringrásarhagkerfi skapast verðmæti og við spörum með því að hætta að henda auðæfum - verðmætum endurvinnsluefnum. Hringrásarhagkerfinu fylgja fjölmörg tækifæri til nýsköpunar og úrlausnar alþjóðlegra áskorana. Þetta skapar fyrirtækjum forskot í samkeppni og skapar störf. Við vitum að sjálfbært hagkerfi og samfélag er ekki bara eftirsóknarvert, heldur ýtir það undir nýsköpun þar sem atvinnulífið, stjórnvöld og samfélagið allt taka höndum saman og byggja hér góða framtíð fyrir komandi kynslóðir. Hrund Gunnsteinsdóttir framkvæmdastjóri Festu Freyr Eyjólfsson samskiptastjóri Terra Gyða Björnsdóttir sérfræðingur í sjálfbærni hjá Sorpu Lárus M. K. Ólafsson viðskiptastjóri hjá Samtökum iðnaðarins
Yfirlýsing Hagsmunasamtaka brotaþola og Öfga Tanja M. Ísfjörð Magnúsdóttir,Ólöf Tara Harðardóttir,Hulda Hrund Guðrúnar Sigmundsdóttir,Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun
Skoðun Tvíeggja tækni: Hvernig má nýta stafræna tækni í kennslu? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar
Skoðun Fyrirhyggja er besta vörnin - vegna CrowdStrike atviksins 19. júlí 2024 Arnar Freyr Guðmundsson skrifar
Skoðun Flestir barðir til bana með steini eða skotnir í tætlur með haglabyssu Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Eflum Mjódd sem miðstöð almenningssamgangna fyrir landið allt Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Velur þú að loka barnið þitt inni í herbergi með barnaníðingi? Álfhildur Leifsdóttir skrifar
Skoðun Verndum Yazan og Barnasáttmálann Askur Hrafn Hannesson,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir skrifar
Yfirlýsing Hagsmunasamtaka brotaþola og Öfga Tanja M. Ísfjörð Magnúsdóttir,Ólöf Tara Harðardóttir,Hulda Hrund Guðrúnar Sigmundsdóttir,Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun