„Í Covid eru margir að láta gamla drauma rætast“

„Músík er frumþörf í öllum. Við höfum til dæmis lært það í Covid að ef við komumst ekki á tónleika finnum við leið til að tónleikarnir komist til okkar,“ segir Arnar og bætir við: „Við höfum líka upplifað það hér í Hljóðfærahúsinu að í Covid eru margir að láta gamla drauma rætast og kaupa sér hljóðfæri. Því í Covid hefur þörfin fyrir því að skapa orðið meira áberandi.“

Í helgarviðtali Atvinnulífsins heyrum við söguna á bakvið Hljóðfærahúsið sem stofnað var árið 1916.

Þröngt í búi

Stofnandi Hljóðfærahússins hét Anna Ellen Christense-Heines. Anna fæddist í Kaupmannahöfn árið 1889, hlaut æðri menntun og lauk einnig píanónámi. Á þessum tíma þekktist menntun sem þessi aðeins á betri heimilum.

Árið 1912 giftist Anna Ólafi Müller Friðrikssyni sem hafði verið við nám í Kaupmannahöfn. Þau fluttust til Íslands og eignuðust soninn Atla.

 Ólafur sinnti ýmsum félagsstörfum og var ritstjóri útgáfu Dagsbrúnar, sjaldnast greidd störf.  Anna var fljót að átta sig á því að hugsjónaeldur eiginmannsins nægðu ekki til að sjá fjölskyldunni farborða. 

Til að bregðast við því datt Önnu í hug að stofna verslun. Hún seldi því píanóið sitt og fjármagnaði þannig fyrstu kaup á varningi frá Danmörku.

Þann 1.desember 1916 birti Anna eftirfarandi auglýsingu í Morgunblaðinu.

„Ég hefi einkasölu fyrir hinar alþekktu hljóðfæraverskmiðjur Petersen & Steenstrup og T.M. Hornung & Sönner. Nokkur piano, harmonium og gitarar til sýnis. Pósthússtræti 14 (hornið á Templarasundi).

Anna Friðriksson.

Opið kl.1-4 og 7-8.“

Tungumálakennsla og leður

Verslunin gekk ekkert of vel í byrjun en fór að ganga betur þegar hún var flutt á Laugaveginn. Þá var Anna farin að flytja inn grammófóna, harmonikur og fleira.

Til að virkja söluna lét Anna einnig semja íslenska texta við vinsælustu erlendu dægurlögin.

Þá sló það í gegn hjá landanum að læra tungumál af plötum. Þær plötur voru keyptar frá London og voru námskeið haldin í Hljóðfærahúsinu þar sem fólk kom saman og lærði ný tungumál af plötum.

Atli sonur Önnu og Ólafar var hugmyndaríkur eins og móðir sín. Fyrir hans tilstilli jókst vöruúrvalið og um tíma voru í versluninni seldar ýmsar leðurvörur. Atli varð síðan stofnandi fjölskyldufyrirtækisins Leðuriðjan Atson, sem margir muna eflaust eftir.

Eigendaskipti

Eftir að Anna féll frá árið 1960 keyptu bræðurnir Árni og Jóhann Ragnarssynir reksturinn. Þeir fluttu verslunina í Hafnarstræti 1 en árið 1967 á Laugaveg 96 sem þá var við hliðina á Stjörnubíói sem eitt sinn var.

Bræðurnir ráku Hljóðfærahúsið allt þar til árið 1988 þegar Jón Ólafsson og Helga Ólafson í Skífunni keyptu verslunina. Hljóðfærahúsið var rekið sem deild innan Skífunnar til ársins 2006 þegar verslunin var seld Lyf og Heilsu og Sindra Má Heimissyni. Enn þann dag í dag er eignarhaldið undir hatti Lyf og Heilsu og fram til ársins 2017 starfaði Sindri Már þar sem framkvæmdastjóri.  Þá tók við framkvæmdastjórn Arnar Þór Gíslason, bleiki trommarinn í Pollapönk.

Ég byrjaði hér í íhlaupavinnu árið 2004. Byrjaði snemma sem gutti að berja á potta og pönnur og vera með læti. Mamma og pabbi gáfu mér á endanum trommusett í jólagjöf, sem þau gátu gert því við vorum með bílskúr,“ 

segir Arnar og hlær.

Tónlistarmenn sækja um störf

Þegar Arnar byrjaði að vinna í Hljóðfæraversluninni, var verslunin staðsett í gamla Sjónvarpshúsinu á Laugavegi. Í dag er hún staðsett í Síðumúla 20.

Arnar er eins og flest aðrir starfsmenn verslunarinnar einnig tónlistarmaður og hefur trommað í fjölmörgum hljómsveitum. Til dæmis Mugison, með Jónasi Sig, Ensími, Dr. Spock, Pollapönk og fleiri.

„Ég held að ég hafi aldrei vitað um umsækjanda að starfi hér sem er ekki líka í tónlist,“ segir Arnar og bætir við: „En ég myndi vilja fá fleiri konur sem umsækjendur.“

Arnar segir það í raun ákveðna þversögn að þótt stofnandi og rekstraraðili Hljóðfærahússins hafi lengst af verið kona, sé geirinn almennt enn með of karllæga tengingu.

„Því miður, því það geta allir spilað á hljóðfæri. En þetta er eitthvað samfélagslegt því lengst af voru það frekar strákarnir sem stofnuðu hljómsveitir í bílskúrnum, fóru að spila á gítar eða bassa eða trommur.“

Að sögn Arnars er þróunin smátt og smátt í rétta átt en hún megi vera hraðari. Aðalmálið sé að fólk breyti viðhorfi sínu því góð tónlist kemur jafnt frá körlum og konum og val á hljóðfæri eigi alls ekki að skiptast í stráka- eða stelpuhljóðfæri.

„Svanhildur Lóa Bergsveinsdóttir sem var að vinna hjá okkur er til dæmis að mínu mati einn færasti trommari landsins,“ segir Arnar.

Þá segir hann félag eins og KÍTON, félag kvenna í tónlist, vera gera góða hluti.

Sumt breytist, annað ekki

Þótt margt breytist með tímanum, er sumt sem breytist ekki. Þannig hefur píanóið alla tíð verið vinsælasta hljóðfærið og það sama á við um gítar.

Tækniframfarir hafa hins vegar breytt miklu. 

„Mörgum finnst ótrúlega skemmtilegt að fyrir fjörtíu- til fimmtíu þúsund krónur er hægt að kaupa lítið upptökustúdeó, míkrafón og snúru og fara að pródúsera músík. Unga fólkið sýnir þessu sérstakan áhuga. En síðan leiðir eitt af öðru því á endanum er frumþörfin hljóðfærið sjálft.“

En hvað með gömul hljóðfæri eins og harmonikuna?

Hún er vissulega á undanhaldi. Það er lítil endurnýjun í þessum hópi þótt samfélag harmonikuspilara sé reyndar mjög virkt. Það eru því fjölmörg harmonikufélög á landinu sem ég myndi benda yngra fólki á að kynna sér.“ 

Enn er blokkflautan vinsælasta byrjendahljóðfærið en að sögn Arnars bjóða þó sumir tónlistarskólar upp á Ukele sem byrjendanám. Ukele er lítill gítar með fjórum strengjum, oft kallaður Hawaíian gítarinn og hentar börnum vel.

Tíðarandinn hefur líka áhrif. Til dæmis selst meira af Gong hljóðfærinu í dag eftir að jóga og hugleiðsla fóru að verða vinsæl, en Gong er mikið notað við hvoru tveggja.

Þegar Vestmannaeyjar lokuðust

Í Covid hefur gengið vel og segir Arnar þennan tíma gjörólíkan því þegar bankahrunið var.

„Ég veit ekkert hvernig þetta verður þegar allt opnast á ný. Hvort fólk fari þá bara aftur til Tenerife. En ég vona ekki því það er svo sturlað geggjað að skapa og spila á hljóðfæri.“

Sem dæmi um hvernig hljóðfærasalan hefur verið í Covid, nefnir Arnar það þegar Vestmannaeyjar nánast lokuðust í fyrra.

Þá fengum við mikið af pöntunum þaðan. Fólk í sóttkví og alls kyns ráðstafanir sem þurfti að gera þannig að hljóðfærin kæmust til fólks. Og svona hefur þetta verið alls staðar. Sumir eru mikið heima fyrir, sumir panta úr sóttkví eða einangrun. Þörfin til að skapa er bara svo mikil og þar gefa hljóðfærin svo mikið.“

Þá segir Arnar netsöluna hafa stóraukist á tímum Covid. 

„Við sendum út um allt land og oft er maður að keyra hljóðfærapantanirnar sjálfur heim til fólks á Reykjavíkursvæðinu.“

Tónabúðin á Akureyri

Í gegnum tíðina hafa verið sameiningar og kaup. Árið 2001 bættist Samspil Nótan við, árið 2004 keypti Hljóðfærahúsið Hljóðfæraverslun Leifs Magnússonar og árið 2007 Hljóma og list.

Hljóðfærahúsið og Tónabúðin á Akureyri voru síðan sameinuð árið 2008.

Það myndi einfalda reksturinn mjög ef allt væri rekið undir sama nafni. En málið er að Tónabúðin á Akureyri er svo rótgróin verslun og sterk í hugum fólks. Þannig að það kemur ekki til greina að breyta því nafni. Hún er bara of sterk undir nafni Tónabúðarinnar,“ 

segir Arnar.

„Ég held að Tónabúðin sé eina hljóðfæraverslunin á landsbyggðinni og vona að ég fari ekki rangt með. Og það er svo skrýtið að fólk á landsbyggðinni kaupir oft meira af Tónabúðinni á Akureyri þótt það búi sjálft í öðrum landshluta.“

Þá segir Arnar Hljóðfærahúsið og Tónabúðina búa yfir dýrmætum mannauði.

„Í bæði Hljóðfærahúsinu og Tónabúðinni er til staðar gríðarleg þekking og reynslumikið starfsfólk. Velgengnin okkar byggir að öllu leyti á fólkinu sem hjá okkur starfar og viðskiptvinunum sem til okkar koma.“

Heimsókn í horn Hljóðfærahússins

Þegar Anna Friðriksson rak búðina, var hún snemma dugleg í því að fá til sín þekkt tónlistarfólk og standa fyrir viðburðum. Rúmri öld síðar eru viðburðir enn mikilvægur liður hjá Hljóðfærahúsinu.

Heimsókn í horn Hljóðfærahússins er mánaðarlegur viðburður hjá okkur. Þá fáum við til okkar tónlistarfólk og auðvitað er þetta núna á streymi á Facebook vegna Covid. Þetta eru vinsælir viðburðir og gestirnir okkar hafa til dæmis verið Eyþór Gunnars, Valgeir Guðjóns úr Stuðmönnum, Ingibjörg Turchi, Helga Möller, Jón Ólafs og fleiri,“

 segir Arnar og bætir við: 

„En streymið er líka að gera ýmislegt gott. Ég gæti til dæmis alveg trúað því að eftir Covid haldi streymið áfram. Tökum sem dæmi jólatónleika Siggu Beinteins. Þeir verða örugglega haldnir sem tónleikar aftur en ég yrði ekki hissa ef fólki yrði líka boðið upp á miða á streymisútgáfu. Þá komast fleiri og þannig hefur það verið með viðburðina okkar á Facebook.“

Arnar segir starfsmennina vera sjö í versluninni í Reykjavík og tvo á Akureyri. Þá starfar Sindri Már Heimisson, fyrrum framkvæmdastjóri, þar einnig sem píanó- og flyglasérfræðingur. Arnar segir fyrirtækið blessunarlega aldrei hafa þurft að loka vegna Covid, en um tíma var hópnum skipt upp. 

Þá segir Arnar markmiðið vera að heimsókn í búðina sé upplifun fyrir fólk.

„Hér erum við með alls kyns hljóðfæri og ég vill bara taka það fram að þau má snerta! Í guðs bænum, ekki vera feimin við að koma við hljóðfærin og prófa þau hljóðfæri sem þú vilt prófa,“ segir Arnar.

Arnar segist ekki vita hvað sjáist í kristalkúlunni um tímann eftir Covid. Hann voni þó að heimsfaraldurinn hafi sannfært fólk um að sköpun og tónlist er mikilvæg og gefandi. Við ljúkum viðtalinu á orðum sem verslunin sendi viðskiptavinum sínum sem kveðju á Facebook fyrir síðustu jól. Þar sagði meðal annars:

Þegar eitthvað bjátar á höfum við nefnilega alltaf tvennt, ástina og tónlistina.“