Framkvæmdir hefjast innan nokkurra vikna við að reisa vindmyllur sem eiga að útvega íbúum Grímseyjar rafmagn. Sem stendur er rafmagnið drifið áfram með því að brenna 400 þúsund lítrum af díselolíu í rafstöð á ári hverju, sem sveitarfélagið lítur á sem ósjálfbæra aðferð.
Svafar Gylfason sjómaður, sem er fæddur, uppalinn og búsettur í Grímsey allt árið, telur nauðsynlegt að bæta orkumálin í eynni, en telur ekki að vindmyllurnar séu leiðin til þess. Honum líst ekki á að verið sé að nota Grímsey í tilraunaverkefni.
„Það sem ég hef mestar áhyggjur af er náttúran. Maður hefur lesið um það og heyrt að erlendis komi þetta illa niður á fuglalífi. Það er líka vitað mál það er töluverð hávaðamengun af þessu, sem kemur þá hingað í það sem annars er bara kyrrð og ró og fuglasöngur. Þetta er ósnortin eyja og ég held að það verði ljótt að sjá þetta hérna,“ segir Svafar í samtali við Vísi.
Að sögn Svafars hafa hann og aðrir íbúar haft lítið um áformin að segja, enda séu ákvarðanirnar í höndum Akureyrarbæjar. Sveitarstjórnin þar fer með málefni þessarar afskekktustu byggðar landsins, þar sem á þriðja tug fólks hefur vetrarsetu alla jafna. Íbúarnir eru um 70 á sumrin.
„Það er alltof lítið samráð haft við okkur hérna með heilsársbúsetu. Okkur virðist ekki koma þetta við, það er bara ákveðið að ráðast í þetta,“ segir Svafar.
Þyrfti vindmyllugarð til að sinna allri rafmagnsþörfinni
Vindmyllurnar tvær og sólarorkuverið eiga samkvæmt Akureyrarbæ að minnka olíunotkun um 20 þúsund lítra á ári til að byrja með. Það er aðeins 5% af núverandi olíunotkun, þannig að betur má ef duga skal. Sveitarfélagið segir að ef reynslan verði góð sé markmiðið að „auka hlut grænna orkugjafa enn frekar í náinni framtíð.“
Svafar telur ljóst að ef vinda eigi ofan af díselolíunotkun á eynni þurfi að ganga töluvert lengra í vindmylluátt og í raun reisa vindmyllugarð á eynni. Það yrði þá ekki til annars en að valda enn frekari sjón- og hávaðamengun að hans mati.
„Það yrði geggjað að losna við rafstöðina en það verður ekki gert án vindmyllugarðs með þessum hætti. Ég vildi helst sjá að borað væri fyrir heitu vatni, sem við vitum að er hérna undir niðri. Ef það fyndist fengjum við okkur bara varmadælu og málið væri leyst.“
Vindmyllur á hæð við fjarskiptamöstur
Stofnkostnaðurinn við verkefnið eru um 20 milljónir króna og fulltrúar Fallorku, sem annast framkvæmdina, minna á að uppsetningin sé afturkræf. Það er með öðrum orðum alltaf hægt að taka vindmyllurnar niður ef þær gefa ekki góða raun.
Andri Teitsson, framkvæmdastjóri Fallorku, telur sjálfsagt að fólk hafi alls konar skoðun á framkvæmdunum fram undan en kannast ekki við mótstöðu við verkefnið.
„Þetta er náttúrulega tilraunaverkefni en stóra verkefnið er að framleiða eitthvað af umhverfisvænni orku. Það er margt í þessu sem er verið að gera í fyrsta skipti á Íslandi og ef vel gengur getur þetta kannski gagnast víðar, sérstaklega á köldum og afskekktum svæðum,“ segir Andri.
Stjórnarformaður Fallorku, Berglind Ósk Guðmundsdóttir, segir að sjónarmið um náttúruvernd og fuglalíf séu góð og mikilvæg, og að þau hafi verið höfð að leiðarljósi við undirbúning verkefnisins. Helsti kosturinn við vindaflið sé að umhverfisbreytingarnar séu afturkræfar.
Vindmyllurnar verða um 10-12 metrar á hæð, eða á við hefðbundin fjarskiptamöstur. Andri segir að þær rísi ekki þar sem mikið af fuglum haldi til en að hluti tilraunarinnar sé að fylgjast með því hvort búnaðurinn hafi áhrif á fuglana.
Þess er skemmst að minnast að tilraun með vindmyllur hefur áður verið gerð í Grímsey, sem var sett upp á níunda áratugnum. Sú reyndist ekki öflug orkuveita og var tekin niður eftir aldamót. Þá sorgarsögu má lesa hér að neðan.
