Tveir sænskir olíuforstjórar ákærðir vegna stríðsglæpa í Súdan Kjartan Kjartansson skrifar 11. nóvember 2021 13:29 Stríðsglæpirnir voru framdir í stjórnartíð Omars al-Bashir (með spjót). Honum var steypt af stóli í valdaráni árið 2019 og fangelsaður fyrir spillingu. Alþjóðlegi sakamáladómstóllinn gaf út ákæru á hendur Bashir árið 2009. Súdönsk stjórnvöld hafa nýlega lýst yfir vilja til að framselja hann svo hægt verði að rétta yfir honum. Vísir/Getty Sænskir saksóknarar hafa ákært tvo stjórnendur olíufyrirtækisins Lundin fyrir aðild að stríðsglæpum sem súdanski herinn framdi á árunum 1999 til 2003. Þetta er í fyrsta skipti sem stjórnendur fyrirtækja eru ákærðir fyrir slíka glæði frá því í Nuremberg-réttarhöldunum yfir nasistum og samverkamönnum þeirra. Þeir Ian Lundin, stjórnarformaður og stofnandi Lundin, og Alex Schneiter, forstjóri, eru ákærðir í málinu sem hefur verið til rannsóknar undanfarin sex ár. Rannsóknin hófst í kjölfar skýrslu mannréttindasamtaka sem sökuðu Lundin Oil, sem nú heitir Lundin Energy, og þrjú önnur olíufyrirtæki um að hafa hellt olíu á eld stríðsátaka í því sem nú er Suður-Súdan með því að gera samning við súdönsk stjórnvöld um olíuleit á svæðum sem þau höfðu ekki fulla stjórn á. Saksóknarar í Svíþjóð segja að með því að biðja súdönsk stjórnvöld um að taka að sér öryggisgæslu á olíuleitarsvæðinu árið 1999 hafi stjórnendur Lundin vitað að herinn þyrfti að rjúfa friðarsamkomulag þar og leggja svæðið undir sig með valdi. Þeim Lundin og Schneiter hlyti að hafa verið ljóst að stríðið yrði háð í trássi við alþjóðleg mannúðarlög. Þeir hafi að minnsta kosti verið skeytingarlausir um þá staðreynd. Stjórnarherinn beitti óbreytta borgara kerfisbundið ofbeldi og stóð fyrir handahófskenndum árásum. Borgarastríð geisaði í Súdan á milli kristinna íbúa í sunnanverðu landinu og múslima í norðurhluta þess frá 1983 til 2005. Vopnuð átök hófust einnig í Darfúr-héraði í vestanverðu landinu árið 2003 þar sem þúsundir manna voru drepnir og hátt í 200.000 manns hröktust frá heimilum sínum. Segja ásakanirnar óskiljanlegar Bæði Lundin og Schneiter eru búsettir í Sviss en þeir hafna allri sök í málinu. Fyrirtækið segir ásakanirnar á hendum þeim „óskiljanlegar“ og að rannsóknin hafi verið gölluð í grundvallaratriðum. Í yfirlýsingu í dag sagðist Lundin Energy hafa komið fram af „ábyrgð“ í Súdan og ekki gert neitt saknæmt. Lundin ætlar að stíga til hliðar sem stjórnarformaður olíufyrirtækisins á næsta ársfundi þess, að sögn Financial Times. Saksóknarar vilja einnig leggja hald á 1,4 milljarða sænskra króna, jafnvirði um rúms 21 milljarðs íslenskra króna frá Lundin Energy. Umsvif þess eru nú að mestu leyti í Noregi. Henrik Attorps, saksóknarinn sem fór fyrir rannsókninni, segir mikilvægt að glæpirnir sem stjórnendurnir eru sakaðir um að hafa verið meðsekir í gleymist ekki. „Stríðsglæpir eru einhverjir alvarlegustu glæpir sem Svíþjóð hefur alþjóðlega skyldu til að rannsaka og ná fram réttlæti,“ segir Attorps en sænskir saksóknarar hafa lögsögu til að sækja má vegna ákveðinna alþjóðlegra glæpa. Þeir hafa meðal annars lagt fram ákærur vegna glæpa í Íran og Rúanda. Svíþjóð Bensín og olía Súdan Suður-Súdan Mest lesið „Okkur langar til að búa til nýja tegund af bjórmenningu“ Atvinnulíf Snúrunni lokað fyrir fullt og allt Viðskipti innlent Eybjörg Helga ráðin forstjóri Eirar, Skjóls og Hamra Viðskipti innlent Fjögur ráðin í stjórnendastöður hjá Íslandsbanka Viðskipti innlent Dýrara að gera ekkert: „Erum öll að pissa í sömu laugina“ Atvinnulíf Sorp: Fólk að hoppa niður plastið í tunnunum til að þjappa því Atvinnulíf „Eitthvað við kvöldin og nóttina sem ég heillast af“ Atvinnulíf Úrelt kerfi: „Síðan kom bara einhver bíll og tæmdi allt“ Atvinnulíf Samkeppni eykst í Grænlandsflugi Viðskipti erlent Sekta Google um meira en allan pening heimsins Viðskipti erlent Fleiri fréttir Samkeppni eykst í Grænlandsflugi Sekta Google um meira en allan pening heimsins Adidas og Ye sættast Bjóða upp á veðmál um leiki barna og styrkja knattspyrnurisa Bein útsending: Hver hlýtur hagfræðiverðlaun sænska seðlabankans? United Airlines hefur flug milli New York og Nuuk Viðskiptavinir gjaldþrota rafmyntakauphallar endurheimta milljarða Samþykktu allt að 45 prósent toll á kínverska rafbíla Samið um lok umfangsmikils verkfalls hafnarverkamanna Sjá meira
Þeir Ian Lundin, stjórnarformaður og stofnandi Lundin, og Alex Schneiter, forstjóri, eru ákærðir í málinu sem hefur verið til rannsóknar undanfarin sex ár. Rannsóknin hófst í kjölfar skýrslu mannréttindasamtaka sem sökuðu Lundin Oil, sem nú heitir Lundin Energy, og þrjú önnur olíufyrirtæki um að hafa hellt olíu á eld stríðsátaka í því sem nú er Suður-Súdan með því að gera samning við súdönsk stjórnvöld um olíuleit á svæðum sem þau höfðu ekki fulla stjórn á. Saksóknarar í Svíþjóð segja að með því að biðja súdönsk stjórnvöld um að taka að sér öryggisgæslu á olíuleitarsvæðinu árið 1999 hafi stjórnendur Lundin vitað að herinn þyrfti að rjúfa friðarsamkomulag þar og leggja svæðið undir sig með valdi. Þeim Lundin og Schneiter hlyti að hafa verið ljóst að stríðið yrði háð í trássi við alþjóðleg mannúðarlög. Þeir hafi að minnsta kosti verið skeytingarlausir um þá staðreynd. Stjórnarherinn beitti óbreytta borgara kerfisbundið ofbeldi og stóð fyrir handahófskenndum árásum. Borgarastríð geisaði í Súdan á milli kristinna íbúa í sunnanverðu landinu og múslima í norðurhluta þess frá 1983 til 2005. Vopnuð átök hófust einnig í Darfúr-héraði í vestanverðu landinu árið 2003 þar sem þúsundir manna voru drepnir og hátt í 200.000 manns hröktust frá heimilum sínum. Segja ásakanirnar óskiljanlegar Bæði Lundin og Schneiter eru búsettir í Sviss en þeir hafna allri sök í málinu. Fyrirtækið segir ásakanirnar á hendum þeim „óskiljanlegar“ og að rannsóknin hafi verið gölluð í grundvallaratriðum. Í yfirlýsingu í dag sagðist Lundin Energy hafa komið fram af „ábyrgð“ í Súdan og ekki gert neitt saknæmt. Lundin ætlar að stíga til hliðar sem stjórnarformaður olíufyrirtækisins á næsta ársfundi þess, að sögn Financial Times. Saksóknarar vilja einnig leggja hald á 1,4 milljarða sænskra króna, jafnvirði um rúms 21 milljarðs íslenskra króna frá Lundin Energy. Umsvif þess eru nú að mestu leyti í Noregi. Henrik Attorps, saksóknarinn sem fór fyrir rannsókninni, segir mikilvægt að glæpirnir sem stjórnendurnir eru sakaðir um að hafa verið meðsekir í gleymist ekki. „Stríðsglæpir eru einhverjir alvarlegustu glæpir sem Svíþjóð hefur alþjóðlega skyldu til að rannsaka og ná fram réttlæti,“ segir Attorps en sænskir saksóknarar hafa lögsögu til að sækja má vegna ákveðinna alþjóðlegra glæpa. Þeir hafa meðal annars lagt fram ákærur vegna glæpa í Íran og Rúanda.
Svíþjóð Bensín og olía Súdan Suður-Súdan Mest lesið „Okkur langar til að búa til nýja tegund af bjórmenningu“ Atvinnulíf Snúrunni lokað fyrir fullt og allt Viðskipti innlent Eybjörg Helga ráðin forstjóri Eirar, Skjóls og Hamra Viðskipti innlent Fjögur ráðin í stjórnendastöður hjá Íslandsbanka Viðskipti innlent Dýrara að gera ekkert: „Erum öll að pissa í sömu laugina“ Atvinnulíf Sorp: Fólk að hoppa niður plastið í tunnunum til að þjappa því Atvinnulíf „Eitthvað við kvöldin og nóttina sem ég heillast af“ Atvinnulíf Úrelt kerfi: „Síðan kom bara einhver bíll og tæmdi allt“ Atvinnulíf Samkeppni eykst í Grænlandsflugi Viðskipti erlent Sekta Google um meira en allan pening heimsins Viðskipti erlent Fleiri fréttir Samkeppni eykst í Grænlandsflugi Sekta Google um meira en allan pening heimsins Adidas og Ye sættast Bjóða upp á veðmál um leiki barna og styrkja knattspyrnurisa Bein útsending: Hver hlýtur hagfræðiverðlaun sænska seðlabankans? United Airlines hefur flug milli New York og Nuuk Viðskiptavinir gjaldþrota rafmyntakauphallar endurheimta milljarða Samþykktu allt að 45 prósent toll á kínverska rafbíla Samið um lok umfangsmikils verkfalls hafnarverkamanna Sjá meira