Tveir sænskir olíuforstjórar ákærðir vegna stríðsglæpa í Súdan Kjartan Kjartansson skrifar 11. nóvember 2021 13:29 Stríðsglæpirnir voru framdir í stjórnartíð Omars al-Bashir (með spjót). Honum var steypt af stóli í valdaráni árið 2019 og fangelsaður fyrir spillingu. Alþjóðlegi sakamáladómstóllinn gaf út ákæru á hendur Bashir árið 2009. Súdönsk stjórnvöld hafa nýlega lýst yfir vilja til að framselja hann svo hægt verði að rétta yfir honum. Vísir/Getty Sænskir saksóknarar hafa ákært tvo stjórnendur olíufyrirtækisins Lundin fyrir aðild að stríðsglæpum sem súdanski herinn framdi á árunum 1999 til 2003. Þetta er í fyrsta skipti sem stjórnendur fyrirtækja eru ákærðir fyrir slíka glæði frá því í Nuremberg-réttarhöldunum yfir nasistum og samverkamönnum þeirra. Þeir Ian Lundin, stjórnarformaður og stofnandi Lundin, og Alex Schneiter, forstjóri, eru ákærðir í málinu sem hefur verið til rannsóknar undanfarin sex ár. Rannsóknin hófst í kjölfar skýrslu mannréttindasamtaka sem sökuðu Lundin Oil, sem nú heitir Lundin Energy, og þrjú önnur olíufyrirtæki um að hafa hellt olíu á eld stríðsátaka í því sem nú er Suður-Súdan með því að gera samning við súdönsk stjórnvöld um olíuleit á svæðum sem þau höfðu ekki fulla stjórn á. Saksóknarar í Svíþjóð segja að með því að biðja súdönsk stjórnvöld um að taka að sér öryggisgæslu á olíuleitarsvæðinu árið 1999 hafi stjórnendur Lundin vitað að herinn þyrfti að rjúfa friðarsamkomulag þar og leggja svæðið undir sig með valdi. Þeim Lundin og Schneiter hlyti að hafa verið ljóst að stríðið yrði háð í trássi við alþjóðleg mannúðarlög. Þeir hafi að minnsta kosti verið skeytingarlausir um þá staðreynd. Stjórnarherinn beitti óbreytta borgara kerfisbundið ofbeldi og stóð fyrir handahófskenndum árásum. Borgarastríð geisaði í Súdan á milli kristinna íbúa í sunnanverðu landinu og múslima í norðurhluta þess frá 1983 til 2005. Vopnuð átök hófust einnig í Darfúr-héraði í vestanverðu landinu árið 2003 þar sem þúsundir manna voru drepnir og hátt í 200.000 manns hröktust frá heimilum sínum. Segja ásakanirnar óskiljanlegar Bæði Lundin og Schneiter eru búsettir í Sviss en þeir hafna allri sök í málinu. Fyrirtækið segir ásakanirnar á hendum þeim „óskiljanlegar“ og að rannsóknin hafi verið gölluð í grundvallaratriðum. Í yfirlýsingu í dag sagðist Lundin Energy hafa komið fram af „ábyrgð“ í Súdan og ekki gert neitt saknæmt. Lundin ætlar að stíga til hliðar sem stjórnarformaður olíufyrirtækisins á næsta ársfundi þess, að sögn Financial Times. Saksóknarar vilja einnig leggja hald á 1,4 milljarða sænskra króna, jafnvirði um rúms 21 milljarðs íslenskra króna frá Lundin Energy. Umsvif þess eru nú að mestu leyti í Noregi. Henrik Attorps, saksóknarinn sem fór fyrir rannsókninni, segir mikilvægt að glæpirnir sem stjórnendurnir eru sakaðir um að hafa verið meðsekir í gleymist ekki. „Stríðsglæpir eru einhverjir alvarlegustu glæpir sem Svíþjóð hefur alþjóðlega skyldu til að rannsaka og ná fram réttlæti,“ segir Attorps en sænskir saksóknarar hafa lögsögu til að sækja má vegna ákveðinna alþjóðlegra glæpa. Þeir hafa meðal annars lagt fram ákærur vegna glæpa í Íran og Rúanda. Svíþjóð Bensín og olía Súdan Suður-Súdan Mest lesið Helmingaði kostnaðinn við matarinnkaup Neytendur Í áfalli yfir dýrari dekkjum og Hlöllabát Neytendur Biðin eftir vaxtalækkun gæti lengst enn frekar Viðskipti innlent Selja fyrsta bjórinn ekki fyrr en í ágúst Viðskipti innlent Stærsti Hiab krani í heimi á sumarsýningu Veltis Samstarf 96 sagt upp í hópuppsögnum í júní Viðskipti innlent Tekur við fjármálunum hjá Securitas Viðskipti innlent Karen Ýr ráðin gæðastjóri Viðskipti innlent Alvotech reiknar með tíföldum tekjum Viðskipti innlent Áhersla á öryggi viðskiptavina Samstarf Fleiri fréttir Kjarnorkubréf Einsteins til sölu Nvidia verðmætasta skráða fyrirtæki heims Ekki lengur hægt að sjá hvað aðrir „læka“ Lætur mál gegn OpenAI niður falla Danir höndla ekki kóresku pakkanúðlurnar ChatGPT og endurbætt Siri væntanlegar nýjungar Apple Lækkuðu stýrivexti í Evrópu í fyrsta sinn síðan 2019 Írskur matsölustaður hafði betur í vörumerkjadeilum við McDonalds Bein útsending: Fjórða flugferð Starship Prufa að neyða notendur til að horfa á auglýsingar Vangaveltur um að vinkona Ásdísar hafi verið myrt og hent í sjóinn Sjá meira
Þeir Ian Lundin, stjórnarformaður og stofnandi Lundin, og Alex Schneiter, forstjóri, eru ákærðir í málinu sem hefur verið til rannsóknar undanfarin sex ár. Rannsóknin hófst í kjölfar skýrslu mannréttindasamtaka sem sökuðu Lundin Oil, sem nú heitir Lundin Energy, og þrjú önnur olíufyrirtæki um að hafa hellt olíu á eld stríðsátaka í því sem nú er Suður-Súdan með því að gera samning við súdönsk stjórnvöld um olíuleit á svæðum sem þau höfðu ekki fulla stjórn á. Saksóknarar í Svíþjóð segja að með því að biðja súdönsk stjórnvöld um að taka að sér öryggisgæslu á olíuleitarsvæðinu árið 1999 hafi stjórnendur Lundin vitað að herinn þyrfti að rjúfa friðarsamkomulag þar og leggja svæðið undir sig með valdi. Þeim Lundin og Schneiter hlyti að hafa verið ljóst að stríðið yrði háð í trássi við alþjóðleg mannúðarlög. Þeir hafi að minnsta kosti verið skeytingarlausir um þá staðreynd. Stjórnarherinn beitti óbreytta borgara kerfisbundið ofbeldi og stóð fyrir handahófskenndum árásum. Borgarastríð geisaði í Súdan á milli kristinna íbúa í sunnanverðu landinu og múslima í norðurhluta þess frá 1983 til 2005. Vopnuð átök hófust einnig í Darfúr-héraði í vestanverðu landinu árið 2003 þar sem þúsundir manna voru drepnir og hátt í 200.000 manns hröktust frá heimilum sínum. Segja ásakanirnar óskiljanlegar Bæði Lundin og Schneiter eru búsettir í Sviss en þeir hafna allri sök í málinu. Fyrirtækið segir ásakanirnar á hendum þeim „óskiljanlegar“ og að rannsóknin hafi verið gölluð í grundvallaratriðum. Í yfirlýsingu í dag sagðist Lundin Energy hafa komið fram af „ábyrgð“ í Súdan og ekki gert neitt saknæmt. Lundin ætlar að stíga til hliðar sem stjórnarformaður olíufyrirtækisins á næsta ársfundi þess, að sögn Financial Times. Saksóknarar vilja einnig leggja hald á 1,4 milljarða sænskra króna, jafnvirði um rúms 21 milljarðs íslenskra króna frá Lundin Energy. Umsvif þess eru nú að mestu leyti í Noregi. Henrik Attorps, saksóknarinn sem fór fyrir rannsókninni, segir mikilvægt að glæpirnir sem stjórnendurnir eru sakaðir um að hafa verið meðsekir í gleymist ekki. „Stríðsglæpir eru einhverjir alvarlegustu glæpir sem Svíþjóð hefur alþjóðlega skyldu til að rannsaka og ná fram réttlæti,“ segir Attorps en sænskir saksóknarar hafa lögsögu til að sækja má vegna ákveðinna alþjóðlegra glæpa. Þeir hafa meðal annars lagt fram ákærur vegna glæpa í Íran og Rúanda.
Svíþjóð Bensín og olía Súdan Suður-Súdan Mest lesið Helmingaði kostnaðinn við matarinnkaup Neytendur Í áfalli yfir dýrari dekkjum og Hlöllabát Neytendur Biðin eftir vaxtalækkun gæti lengst enn frekar Viðskipti innlent Selja fyrsta bjórinn ekki fyrr en í ágúst Viðskipti innlent Stærsti Hiab krani í heimi á sumarsýningu Veltis Samstarf 96 sagt upp í hópuppsögnum í júní Viðskipti innlent Tekur við fjármálunum hjá Securitas Viðskipti innlent Karen Ýr ráðin gæðastjóri Viðskipti innlent Alvotech reiknar með tíföldum tekjum Viðskipti innlent Áhersla á öryggi viðskiptavina Samstarf Fleiri fréttir Kjarnorkubréf Einsteins til sölu Nvidia verðmætasta skráða fyrirtæki heims Ekki lengur hægt að sjá hvað aðrir „læka“ Lætur mál gegn OpenAI niður falla Danir höndla ekki kóresku pakkanúðlurnar ChatGPT og endurbætt Siri væntanlegar nýjungar Apple Lækkuðu stýrivexti í Evrópu í fyrsta sinn síðan 2019 Írskur matsölustaður hafði betur í vörumerkjadeilum við McDonalds Bein útsending: Fjórða flugferð Starship Prufa að neyða notendur til að horfa á auglýsingar Vangaveltur um að vinkona Ásdísar hafi verið myrt og hent í sjóinn Sjá meira