Að taka kolin fram yfir bæjarlækinn Herdís Sólborg Haraldsdóttir skrifar 20. maí 2022 08:01 Í raun fyrir ekki svo löngu síðan, var drengur sendur í sveit fyrir vestan. Hann var af fyrstu kynslóð borgarbarna, þeirri sem fór í rútum landshluta á milli og oftar en ekki til margra mánaða dvalar. Þessir flutningar eru ein birtingarmynd hjarðhegðunar Íslendinga þess tíma. Þetta tíðkaðist bara. Hugsunin að baki þessu var engu að síður margslungin, pólitísk og persónuleg. Bærinn sem um ræðir var eins og margir bæir þess tíma, staðsettur ofarlega í hlíð við sjálfan bæjarlækinn. Öllu neðar var hver. Drengurinn náði illa að tengjast öðrum á bænum og fylgir ekki sögunni hvort staðið hafi á þeim eða honum. Þar að auki komst hann seint og illa til verka. Bændunum varð fljótt ljóst að drenginn gætu þau ekki tekið aftur. Það að vera verklaus var eitt, en að taka ekki þátt í samtali um störfin var svo annað. Jörðin bar ekki marga og þessum var sannarlega ofaukið. Um mitt sumar tekur annað þeirra tveggja af skarið og gengur til drengsins. Drengurinn, enn djúpt í sínum hugsunum, hvorki heyrði né meðtók tiltalið. Þvert á móti þá var hann heldur upp með sér yfir athyglinni og greip fegins hendi tækifærið sem í nærverunni fólst. Án óþarfa málalengina dró hann upp nákvæma teikningu, myndskreytta. Heilt sumar lá undir. Með sínu hugviti hafði honum tekist að leysa ráðgátuna um það hvernig nýta mætti hverinn og fallvatnið í læknum til þess að hita bæinn. Það er skemmst frá því að segja að bændurnir bæði hlustuðu og treystu drengnum fyrir verkinu. Í lok sumars gátu þau lagt kolunum og hitað bæinn með þeim auðlindum sem þau höfðu aðgang að. Drengurinn hafði kannski ekki verið öflugur á hrífunni en hann breytti lífsskilyrðum ábúenda og þankagangi til framtíðar og fór sjálfur vel nestaður af reynslu og innsýn til borgarinnar. Eins og í þessari sögu þá er það svo að þegar hugvitið verður að nýsköpun þá getur það fleytt okkur fram, en líka aftur. Hvoru tveggja getur tortímt og auðgað og það jafnvel á sama tíma. Vel heppnaðri nýsköpunarviku er að ljúka og mikilvægt að halda áfram á lofti mikilvægi fjölbreytni og ólíkra sjónarmiða þegar kemur að því að þróa nýjar lausnir á viðfangsefnum nú og til framtíðar. Sú nýsköpun sem við þurfum að vinna að í dag snýr að mörgu leyti að því bjarga okkur sjálfum. Ekki bara forréttindahópunum, heldur heildinni. Það felur í sér að við þurfum á köflum að hægja á okkur, hlusta og hleypa fleirum að, enda er ekki á allra færi að laga allt. Ólík sjónarmið þurfa að koma saman. Í dæminu hér að ofan þá býr drengurinn við ákveðin forréttindi og var fljótur að frá traust frá ábúendum. Þetta er ekki alltaf svona. Við erum öll með okkar innbyggðu skekkjur og fordóma sem verða í vegi fyrir því að góðar lausnir nái fram að ganga. Hugvitið er ekki hindrun. Það er allstaðar og það er eins og annað, jafn fjölbreytt og við erum mörg. Hindrunin er hugarfar þeirra sem loka á tækifærin sem eru fólgin í fjölbreyttu hugviti, af því að þeir eru með sínu innbyggða skekkju og fordóma. Því fylgir ábyrgð að skapa eitthvað nýtt og því fylgir ábyrgð að fjárfesta í og fjármagna nýsköpun. Það er óhagkvæmd, ósjálfbært og óskynsamlegt nú og til framtíðar að leyfa nýsköpun að þróast og vaxa í skjóli forréttindahópa. Það eru til ótal leiðir og sannreynd aðferðafræði sem getur hjálpað einstaklingum, fjárfestum og fyrirtækjum að viðurkenna og vinna með þessa innbyggðu skekkju sem býr í okkur öllum. Allt þetta krefst ígrundaðra vinnubragða og viðhorfsbreytinga sem gerast ekki af sjálfu sér. Staðan er nefnilega sú í dag að ef ekkert er gert, komumst við ekki mikið lengra með hrífuna, en í kringum okkur sjálf. Höfundur er framkvæmdastjóri Irpa ehf. og ráðgjafi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann Skoðun Hver er ábyrgð Icelandair? Sævar Þór Jónsson Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee Skoðun Íslenska er ekki eina málið Lilja Magnúsdóttir Skoðun Að búa til steind getur haft skelfilegar afleiðingar! Elínrós Erlingsdóttir Skoðun Dauði vefsíðunnar eins og við þekkjum hana Kristján Már Hauksson Skoðun Veistu þitt skýjaspor? Hólmfríður Rut Einarsdóttir,Þóra Rut Jónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Tölum íslensku Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee skrifar Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason skrifar Skoðun Um orkuskort, auðlindir og endurvinnslu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar Skoðun Rannsökum og ræðum menntakerfið Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Horfið á möguleikana í samfélagslegri ábyrgð Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Að kjarna orku þjóðar Ísak Einar Rúnarsson skrifar Skoðun Orðræða seðlabankastjóra veldur mér áhyggjum Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar Skoðun Það er verið að hafa okkur að fíflum. Davíð Bergmann skrifar Skoðun Útboð á Fjarðarheiðargöngum Hildur Þórisdóttir skrifar Skoðun Hvert á að fara með íslenskt þjóðfélag? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Svikin loforð gagnvart börnum? Hildur Rós Guðbjargardóttir skrifar Skoðun Að búa til steind getur haft skelfilegar afleiðingar! Elínrós Erlingsdóttir skrifar Skoðun Hvar eru sálfræðingarnir? Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Íslenska er ekki eina málið Lilja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Hvar er grunnskólinn? Kristján Hrafn Guðmundsson skrifar Skoðun Er lýðræðislegt að senda vopn til Úkraínu? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Það á ekki að vera dekur að geta sótt sér sálfræðiþjónustu Ólafía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Um bókun 35, EES samninginn, Evrópusambandið og Bretland Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Húsnæði fyrir fólk, ekki fjárfesta Gísli Rafn Ólafsson skrifar Sjá meira
Í raun fyrir ekki svo löngu síðan, var drengur sendur í sveit fyrir vestan. Hann var af fyrstu kynslóð borgarbarna, þeirri sem fór í rútum landshluta á milli og oftar en ekki til margra mánaða dvalar. Þessir flutningar eru ein birtingarmynd hjarðhegðunar Íslendinga þess tíma. Þetta tíðkaðist bara. Hugsunin að baki þessu var engu að síður margslungin, pólitísk og persónuleg. Bærinn sem um ræðir var eins og margir bæir þess tíma, staðsettur ofarlega í hlíð við sjálfan bæjarlækinn. Öllu neðar var hver. Drengurinn náði illa að tengjast öðrum á bænum og fylgir ekki sögunni hvort staðið hafi á þeim eða honum. Þar að auki komst hann seint og illa til verka. Bændunum varð fljótt ljóst að drenginn gætu þau ekki tekið aftur. Það að vera verklaus var eitt, en að taka ekki þátt í samtali um störfin var svo annað. Jörðin bar ekki marga og þessum var sannarlega ofaukið. Um mitt sumar tekur annað þeirra tveggja af skarið og gengur til drengsins. Drengurinn, enn djúpt í sínum hugsunum, hvorki heyrði né meðtók tiltalið. Þvert á móti þá var hann heldur upp með sér yfir athyglinni og greip fegins hendi tækifærið sem í nærverunni fólst. Án óþarfa málalengina dró hann upp nákvæma teikningu, myndskreytta. Heilt sumar lá undir. Með sínu hugviti hafði honum tekist að leysa ráðgátuna um það hvernig nýta mætti hverinn og fallvatnið í læknum til þess að hita bæinn. Það er skemmst frá því að segja að bændurnir bæði hlustuðu og treystu drengnum fyrir verkinu. Í lok sumars gátu þau lagt kolunum og hitað bæinn með þeim auðlindum sem þau höfðu aðgang að. Drengurinn hafði kannski ekki verið öflugur á hrífunni en hann breytti lífsskilyrðum ábúenda og þankagangi til framtíðar og fór sjálfur vel nestaður af reynslu og innsýn til borgarinnar. Eins og í þessari sögu þá er það svo að þegar hugvitið verður að nýsköpun þá getur það fleytt okkur fram, en líka aftur. Hvoru tveggja getur tortímt og auðgað og það jafnvel á sama tíma. Vel heppnaðri nýsköpunarviku er að ljúka og mikilvægt að halda áfram á lofti mikilvægi fjölbreytni og ólíkra sjónarmiða þegar kemur að því að þróa nýjar lausnir á viðfangsefnum nú og til framtíðar. Sú nýsköpun sem við þurfum að vinna að í dag snýr að mörgu leyti að því bjarga okkur sjálfum. Ekki bara forréttindahópunum, heldur heildinni. Það felur í sér að við þurfum á köflum að hægja á okkur, hlusta og hleypa fleirum að, enda er ekki á allra færi að laga allt. Ólík sjónarmið þurfa að koma saman. Í dæminu hér að ofan þá býr drengurinn við ákveðin forréttindi og var fljótur að frá traust frá ábúendum. Þetta er ekki alltaf svona. Við erum öll með okkar innbyggðu skekkjur og fordóma sem verða í vegi fyrir því að góðar lausnir nái fram að ganga. Hugvitið er ekki hindrun. Það er allstaðar og það er eins og annað, jafn fjölbreytt og við erum mörg. Hindrunin er hugarfar þeirra sem loka á tækifærin sem eru fólgin í fjölbreyttu hugviti, af því að þeir eru með sínu innbyggða skekkju og fordóma. Því fylgir ábyrgð að skapa eitthvað nýtt og því fylgir ábyrgð að fjárfesta í og fjármagna nýsköpun. Það er óhagkvæmd, ósjálfbært og óskynsamlegt nú og til framtíðar að leyfa nýsköpun að þróast og vaxa í skjóli forréttindahópa. Það eru til ótal leiðir og sannreynd aðferðafræði sem getur hjálpað einstaklingum, fjárfestum og fyrirtækjum að viðurkenna og vinna með þessa innbyggðu skekkju sem býr í okkur öllum. Allt þetta krefst ígrundaðra vinnubragða og viðhorfsbreytinga sem gerast ekki af sjálfu sér. Staðan er nefnilega sú í dag að ef ekkert er gert, komumst við ekki mikið lengra með hrífuna, en í kringum okkur sjálf. Höfundur er framkvæmdastjóri Irpa ehf. og ráðgjafi.
Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar
Skoðun Flogið á milli landa á endurnýjanlegri orku: Draumsýn eða Raunveruleiki? Gnýr Guðmundsson skrifar