Tekist hefur verið á um breytingar á útlendingalögum undanfarin ár. Frumvörp þess efnis hafa verið lögð fram en hingað til þeirra hafa orlög þeirra verið að sofna í nefndum Alþingis.
Stjórnarflokkarnir þrír hafa hins vegar nú samþykkt frumvarpið úr þingflokkum sínum. Dómsmálaráðherra hefur sagt að hann telji brýnt að það nái fram að ganga fyrir jól.
Frumvarpið sjálft var birt á vef Alþingis í dag. Um er að ræða frumvarp til breytinga á Útlendingalögum sem samþykkt voru á Alþingi árið 2016.
Kerfið sagt hafa reynst berskjaldað
Í greinargerð með frumvarpinu segir að að mikilvægt sé að þeir sem hingað leiti eftir alþjóðlegri vernd fái bæði réttláta og vandaða málsmeðferð. Á sama tíma þurfi hins vegar að tryggja að misnotkun á kerfinu sé í lágmarki. Frumvarpið feli í sér nauðsynlegar breytingar á ákvæðum laga um úlendinga hvað varðar alþjóðlega vernd.
Vikið er að því að umsóknum um alþjóðlega vernd á Íslandi hafi fjölgað verulega hér á landi undanfarin áratug. Komið hafi í ljós árið 2016 og 2017 að íslenskt verndarkerfi „var að mörgu leyti berskjaldað fyrir ásókn þeirra sem sendu inn bersýnilega tilhæfulausar umsóknir og annarra umsækjanda sem almennt má telja að séu ekki í þörf fyrir alþjóðlega vernd,“ að því er segir í greinargerðinni.
Sjálfkrafa kæra synjunar
Í frumvarpinu eru lagðar fram ýmsar breytingar. Þar má nefna að ákvörðun Útlendingastofnunar um synjun á efnismeðferð verði sjálkrafa kærð til kærunefndar útlendingamála, nema annað sé sérstaklega tekið fram. Er það gert til að stytta þann tíma sem ekki sé nýttur til málavinnslu.
Lagt er einnig til, með ákveðnum undanteknum, að umsækjandi um alþjóðlega vernd sem hafi fengið endanlega syjun njóti þeirra réttinda sem lög um útlendinga kveði á um þar til hann yfirgefi landið, þó í hámarki þrjátíu daga en þá falli réttindin niður.
Gildandi lög um útlendinga tryggja umsækjendum um alþjóðlega vernd réttindi á borð við húsnæði, framfærslu og nauðsynlega heilbrigðisþjónustu.
Í greinargerð með frumvarpi dómsmálaráðherra nú segir að í gildandi lögum komi ekki fram hvenær réttindi falli niður. Í framkvæmd hafi „sumir útlendingar, sem fengið hafa endanlega synjun á umsókn sinni um alþjóðlega vernd, notið fullrar þjónustu í jafnvel nokkur ár vegna erfiðleika stjórnvalda við framkvæmd ákvörðunar um brottvísun eða frávísun, m.a. sökum skorts á samstarfi þar um af hálfu útlendingsins.“
