Umdeildur gervihnöttur orðinn eitt bjartasta fyrirbærið á næturhimninum Kjartan Kjartansson skrifar 1. desember 2022 07:00 Loftnet BlueWalker 3 er meira en 64 fermetrar. Gervihnötturinn er bjartari en nær öll önnur fyrirbæri á næturhimninum. AP/Business Wire Nýtt bandarískt fjarskiptagervitungl er nú á meðal björtustu fyrirbæranna þar sem það ferðast um næturhimininn en til stendur að senda fleiri en hundrað slík á loft. Stjörnufræðingar óttast að þau muni spilla fyrir athugunum frá jörðu niðri og menga næturhimininn. Geimferða- og fjarskiptafyrirtæki eru þegar byrjuð að senda örgervihnetti á braut um jörðu. Sumir þeirra, eins og Starlink-gervihnattaþyrping SpaceX, knýja háhraðainternet úr geimnum sem á að nýtast fólki á afskekktum stöðum eða hamfarasvæðum. Úkraínuher hefur meðal annars reitt sig á Starlink til að verjast innrás Rússa. Stjarnvísindamenn sem rannsaka himingeiminn með sjónaukum frá jörðu niðri hafa kvartað undan því að herskarar örgervihnatta spilli fyrir athugunum þeirra þegar þeir þjóta í gegnum sjónsvið sjónaukanna. Á myndum sjónauka sem eru næmir koma örgervihnettirnir fram sem skærar rákir sem hylja allt sem á bak við þær leynast. Nú þegar þurfa stjörnufræðingar að skipuleggja athuganir sínar til þess að forðast gervihnattaþyrpingarnar. Það verkefni gæi reynst ómögulegt þegar sífellt fleiri og bjartari gervihnettir fylla himininn. Ólíkt Starlink og öðrum örgervihnöttum er BlueWalker 3-gervihnötturinn sem fyrirtækið AST SpaceMobile, sem er með höfuðstöðvar í Texas í Bandaríkjunum, skaut á loft í september í fullri stærð og meira til. Hnötturinn er á lágri braut um jörðu en tilgangurinn hans er vera fjarskiptamastur fyrir farsíma í geimnum. Í þeim tilgangi er hann með risavaxið loftnet, rúma 64 fermetra að flatarmáli. Aldrei áður hefur gervihnöttur sem rekin er í viðskiptalegum tilgangi verið með svo stórt loftnet á lágri braut um jörðu. Athuganir staðfestu nýlega að loftnetið endurvarpar svo miklu ljósi að gervihnötturinn er eitt bjartasta fyrirbærið á himinum þar sem hann fer um, bjartari en tæp 99 prósent af öllum sjáanlegum stjörnum. BlueWalker 3 er aðeins frumgerð en AST SpaceMobile áformar að skjótast 168 enn stærri gervihnöttum á braut um jörðu á næstu árum. History is unfolding! We've deployed #BlueWalker3's 693-square-foot array, which is now the largest-ever commercial communications array in low Earth orbit.Read more about this important milestone here: https://t.co/4kupfxn3vO pic.twitter.com/KnE9CeWOCT— AST SpaceMobile (@AST_SpaceMobile) November 14, 2022 Meiriháttar breyting á vandamálinu Það er ekki aðeins birtan frá sveimi slíkra gervihnatta sem veldur stjörnufræðingum áhyggjum heldur útvarpsmerkin sem þeir senda frá sér. Ólíkt fjarskiptamöstrum á jörðu niðri þurfa gervihnettirnir ekki að sæta takmörkunum á útvarpstruflunum sem er ætlað að vernda útvarpssjónauka og fleiri rannsóknir. Þannig gætu gervihnettirnir spillt fyrir stjörnurfræðiathugunum á útvarpssviðinu, landmælingum og stjarneðlisfræðitilraunum. „BlueWalker 3 er meiriháttar breyting á vandamálinu með gervihnattaþyrpingar og við ætti að vera okkur öllum tilefni til þess að staldra við,“ segir Piero Benvenuti, framkvæmdastjóri verkefnis um vernd næturhiminsins fyrir gervihnattaþyrpingum hjá Alþjóðastjörnufræðisambandinu (IAU). Sambandið sendi frá sér yfirlýsingu í byrjun vikunnar þar sem það lýsti yfir áhyggjum af áhrifum BlueWalker 3 og áformum AST SpaceMobile sérstaklega á stjörnufræðiathuganir. Þrátt fyrir að gervihnettirnir gætu verið mikilvægir í að bæta fjarskipti í heiminum þá muni truflanir þeirra á athuganir verulega hindra framþróun í skilningi mannkynsins á alheiminum. Þess vegna ætti að gæti að hliðaráhrifum hnattanna og grípa til ráðstafana til þess að lágmarka áhrif þeirra á stjörnufræðiathuganir. Útvarpssjónaukar eru byggðir fjarri mannabyggðum til þess að lágmarka truflanir af völdum alls kyns útvarpsmerkja. Rannsóknir þeirra voru erfiðar fyrir en nú gætu þeir þurft að glíma við sterk útvarpsmerki frá gervihnöttum á braut um jörðu.Vísir/Getty Ekki nógu mörg fjögurra stafa orð í orðaforðanum um hryllinginn Gervihnettir AST SpaceMobile eru svo bjartir að þeir gætu jafnvel skemmt viðkvæman rafeindabúnað sjónaukamyndavéla og myndavéla áhugastjörnufræðinga, að því er kom fram í grein um áhrif gervihnattaþyrpinga í tímaritinu Scientific American fyrr í þessum mánuði. Í henni var þyrpingunum lýst sem tilvistarlegri ógn við stjörnufræði. SpaceX hefur reynt að dekkja Starlink-gervihnetti sína til þess að lágmarka áhrif þeirra á stjörnufræði en hnettirnir eru engu að síður sjáanlegir. Önnur fyrirtæki huga ekkert að því. AST SpaceMobile segir að frumgerðin sem nú er á braut um jörðu eigi að veita upplýsingar um byggingarefni gervihnattarins og birtustig hans. Fyrirtækið vinni með sérfræðingum og bandarísk geimvísindastofnuninni NASA að því að bregðast við áhyggjum af bjarmanum frá gervihnöttunum. Alþjóðastjörnufræðisambandið segist hafa sent fjarskiptastofnun Bandaríkjanna (FCC) bréf til að hvetja hana til þess að taka áhrif gervihnattaþyrpinga á stjörnufræði, ásýnd næturhiminsins og umhverfið með í reikninginn. FCC hefur sagst ætla að setja á fót sérstaka deild til þess að taka á þessum málum. Á meðan engjast stjörnufræðingar um af kvíða um að möguleikar þeirra á að rannsaka alheiminn verði verulegar skertir. „Ég hef ekki nógu mörg fjögurra stafa orð í orðaforða mínum til þess að lýsa nægjanlega viðbrögðum mínum við þessum hryllingi. Tímabil viðskiptavædds geims er runnið upp og það verður aðeins ljótara, mun ljótara, héðan í frá,“ tísti Carolyn Porco, reikistjörnufræðingur sem vann við Voyager- og Cassini-leiðangrana um fréttirnar af BlueWalker 3. Fleiri stjörnufræðingar hafa tekið í svipaðan streng. You thought Starlink was bad? (It is!)The new BlueWalker 3 satellite, which has a 64 m^2 antenna area, has jumped into the TOP TWENTY BRIGHTEST STARS IN THE SKY at max brightness.Brighter than DENEB, of Summer Triangle fame.That's bad, y'all.https://t.co/ghJSBaNh9U pic.twitter.com/NIyrNWV39G— Dr. Jessie Christiansen (@aussiastronomer) November 28, 2022 Geimurinn Vísindi Fjarskipti Tengdar fréttir Fyrstu Starlink-rákirnar á næturhimni yfir Íslandi Fyrstu Starlink-gervihnettirnir frá fyrirtækinu SpaceX hafa sést á himni yfir Íslandi. Þeim var skotið á loft fyrir nokkrum dögum og farnir að setja mark sitt á næturhimininn yfir Íslandi. Gervihnöttum sem þessum mun fara hratt fjölgandi og munu þeir hafa mikil áhrif á ásýnd himinsins. 18. ágúst 2022 15:20 Óttast að ofgnótt gervitungla spilli næturhimninum Stjarneðlisfræðingur segir áhrif gervitunglaflota á vísindarannsóknir dæmi um sameignarvanda. 27. desember 2019 10:54 Mest lesið Leitin að Slater blásin af Erlent Myndir frá eldsvoðanum í Húsafelli í nótt Innlent „Ég mun ekki taka þátt í prófkjöri aftur“ Innlent Fleiri foreldrar í vanda með máluppeldi en áður Innlent Óður hundur réðst á tvo í Grafarvogi Innlent Ómögulegt að vita hvað leynist í „brúnku-nefspreyjum“ sem seld eru á samfélagsmiðlum Innlent Bandarískum kjósendum líst illa á stöðuna í forsetaslagnum Erlent „Hann á að vera hér á Íslandi“ Innlent Öflugur skjálfti í Bárðarbungu Innlent Hiti víða yfir tuttugu stigum á Austurlandi Veður Fleiri fréttir „Fólk er einfaldlega hrætt“ Leitin að Slater blásin af Frakkar ganga að kjörborðinu Útlitið svart hjá Macron fyrir kosningar á morgun Bandarískum kjósendum líst illa á stöðuna í forsetaslagnum Ungur maður tekinn af lífi fyrir að hlusta á K-pop í Norður-Kóreu Efna til allsherjarleitar að Slater Mossack og Fonseca heitinn sýknaðir Segir Biden „algjörlega vanhæfan“ „Ég veit að ég er ekki ungur maður“ „Fíaskó næturinnar“ gæti kallað á nýjan frambjóðanda Ævilangt fangelsi fyrir morðið og nauðganirnar Biden augljóslega þyngdur af ellibelgnum Sakfelldur fyrir að myrða Emilie Meng Þakið á flugvelli í Nýju Delí hrundi vegna mikillar rigningar Biden hikandi og hás í fyrri kappræðum kosninganna Bein útsending: „Óvinsælustu frambjóðendur sem boðið hefur verið upp á“ Tilnefna Ursulu til að sitja fimm ár í viðbót Færeysku og grænlensku bætt við Google Translate Trump getur ekki gripið fram í fyrir Biden í nótt Krafa um hraða vaxtalækkun og Tækniskólinn rís í Hafnarfirði Fyrstu kappræðurnar í fjögur ár gætu skipt sköpum Eldur kviknaði í ráðuneyti Vill varúðarmerkingar á gjörunna matvöru Herforingi handtekinn eftir valdaránstilraun Valdaránstilraunin virðist hafa mistekist Segir hermennina hafa traðkað á skotsárum sínum Óttast valdaránstilraun í Bólivíu Smellti rembingskossi á eiginkonuna við heimkomuna Staðfesta skipun Ruttes Sjá meira
Geimferða- og fjarskiptafyrirtæki eru þegar byrjuð að senda örgervihnetti á braut um jörðu. Sumir þeirra, eins og Starlink-gervihnattaþyrping SpaceX, knýja háhraðainternet úr geimnum sem á að nýtast fólki á afskekktum stöðum eða hamfarasvæðum. Úkraínuher hefur meðal annars reitt sig á Starlink til að verjast innrás Rússa. Stjarnvísindamenn sem rannsaka himingeiminn með sjónaukum frá jörðu niðri hafa kvartað undan því að herskarar örgervihnatta spilli fyrir athugunum þeirra þegar þeir þjóta í gegnum sjónsvið sjónaukanna. Á myndum sjónauka sem eru næmir koma örgervihnettirnir fram sem skærar rákir sem hylja allt sem á bak við þær leynast. Nú þegar þurfa stjörnufræðingar að skipuleggja athuganir sínar til þess að forðast gervihnattaþyrpingarnar. Það verkefni gæi reynst ómögulegt þegar sífellt fleiri og bjartari gervihnettir fylla himininn. Ólíkt Starlink og öðrum örgervihnöttum er BlueWalker 3-gervihnötturinn sem fyrirtækið AST SpaceMobile, sem er með höfuðstöðvar í Texas í Bandaríkjunum, skaut á loft í september í fullri stærð og meira til. Hnötturinn er á lágri braut um jörðu en tilgangurinn hans er vera fjarskiptamastur fyrir farsíma í geimnum. Í þeim tilgangi er hann með risavaxið loftnet, rúma 64 fermetra að flatarmáli. Aldrei áður hefur gervihnöttur sem rekin er í viðskiptalegum tilgangi verið með svo stórt loftnet á lágri braut um jörðu. Athuganir staðfestu nýlega að loftnetið endurvarpar svo miklu ljósi að gervihnötturinn er eitt bjartasta fyrirbærið á himinum þar sem hann fer um, bjartari en tæp 99 prósent af öllum sjáanlegum stjörnum. BlueWalker 3 er aðeins frumgerð en AST SpaceMobile áformar að skjótast 168 enn stærri gervihnöttum á braut um jörðu á næstu árum. History is unfolding! We've deployed #BlueWalker3's 693-square-foot array, which is now the largest-ever commercial communications array in low Earth orbit.Read more about this important milestone here: https://t.co/4kupfxn3vO pic.twitter.com/KnE9CeWOCT— AST SpaceMobile (@AST_SpaceMobile) November 14, 2022 Meiriháttar breyting á vandamálinu Það er ekki aðeins birtan frá sveimi slíkra gervihnatta sem veldur stjörnufræðingum áhyggjum heldur útvarpsmerkin sem þeir senda frá sér. Ólíkt fjarskiptamöstrum á jörðu niðri þurfa gervihnettirnir ekki að sæta takmörkunum á útvarpstruflunum sem er ætlað að vernda útvarpssjónauka og fleiri rannsóknir. Þannig gætu gervihnettirnir spillt fyrir stjörnurfræðiathugunum á útvarpssviðinu, landmælingum og stjarneðlisfræðitilraunum. „BlueWalker 3 er meiriháttar breyting á vandamálinu með gervihnattaþyrpingar og við ætti að vera okkur öllum tilefni til þess að staldra við,“ segir Piero Benvenuti, framkvæmdastjóri verkefnis um vernd næturhiminsins fyrir gervihnattaþyrpingum hjá Alþjóðastjörnufræðisambandinu (IAU). Sambandið sendi frá sér yfirlýsingu í byrjun vikunnar þar sem það lýsti yfir áhyggjum af áhrifum BlueWalker 3 og áformum AST SpaceMobile sérstaklega á stjörnufræðiathuganir. Þrátt fyrir að gervihnettirnir gætu verið mikilvægir í að bæta fjarskipti í heiminum þá muni truflanir þeirra á athuganir verulega hindra framþróun í skilningi mannkynsins á alheiminum. Þess vegna ætti að gæti að hliðaráhrifum hnattanna og grípa til ráðstafana til þess að lágmarka áhrif þeirra á stjörnufræðiathuganir. Útvarpssjónaukar eru byggðir fjarri mannabyggðum til þess að lágmarka truflanir af völdum alls kyns útvarpsmerkja. Rannsóknir þeirra voru erfiðar fyrir en nú gætu þeir þurft að glíma við sterk útvarpsmerki frá gervihnöttum á braut um jörðu.Vísir/Getty Ekki nógu mörg fjögurra stafa orð í orðaforðanum um hryllinginn Gervihnettir AST SpaceMobile eru svo bjartir að þeir gætu jafnvel skemmt viðkvæman rafeindabúnað sjónaukamyndavéla og myndavéla áhugastjörnufræðinga, að því er kom fram í grein um áhrif gervihnattaþyrpinga í tímaritinu Scientific American fyrr í þessum mánuði. Í henni var þyrpingunum lýst sem tilvistarlegri ógn við stjörnufræði. SpaceX hefur reynt að dekkja Starlink-gervihnetti sína til þess að lágmarka áhrif þeirra á stjörnufræði en hnettirnir eru engu að síður sjáanlegir. Önnur fyrirtæki huga ekkert að því. AST SpaceMobile segir að frumgerðin sem nú er á braut um jörðu eigi að veita upplýsingar um byggingarefni gervihnattarins og birtustig hans. Fyrirtækið vinni með sérfræðingum og bandarísk geimvísindastofnuninni NASA að því að bregðast við áhyggjum af bjarmanum frá gervihnöttunum. Alþjóðastjörnufræðisambandið segist hafa sent fjarskiptastofnun Bandaríkjanna (FCC) bréf til að hvetja hana til þess að taka áhrif gervihnattaþyrpinga á stjörnufræði, ásýnd næturhiminsins og umhverfið með í reikninginn. FCC hefur sagst ætla að setja á fót sérstaka deild til þess að taka á þessum málum. Á meðan engjast stjörnufræðingar um af kvíða um að möguleikar þeirra á að rannsaka alheiminn verði verulegar skertir. „Ég hef ekki nógu mörg fjögurra stafa orð í orðaforða mínum til þess að lýsa nægjanlega viðbrögðum mínum við þessum hryllingi. Tímabil viðskiptavædds geims er runnið upp og það verður aðeins ljótara, mun ljótara, héðan í frá,“ tísti Carolyn Porco, reikistjörnufræðingur sem vann við Voyager- og Cassini-leiðangrana um fréttirnar af BlueWalker 3. Fleiri stjörnufræðingar hafa tekið í svipaðan streng. You thought Starlink was bad? (It is!)The new BlueWalker 3 satellite, which has a 64 m^2 antenna area, has jumped into the TOP TWENTY BRIGHTEST STARS IN THE SKY at max brightness.Brighter than DENEB, of Summer Triangle fame.That's bad, y'all.https://t.co/ghJSBaNh9U pic.twitter.com/NIyrNWV39G— Dr. Jessie Christiansen (@aussiastronomer) November 28, 2022
Geimurinn Vísindi Fjarskipti Tengdar fréttir Fyrstu Starlink-rákirnar á næturhimni yfir Íslandi Fyrstu Starlink-gervihnettirnir frá fyrirtækinu SpaceX hafa sést á himni yfir Íslandi. Þeim var skotið á loft fyrir nokkrum dögum og farnir að setja mark sitt á næturhimininn yfir Íslandi. Gervihnöttum sem þessum mun fara hratt fjölgandi og munu þeir hafa mikil áhrif á ásýnd himinsins. 18. ágúst 2022 15:20 Óttast að ofgnótt gervitungla spilli næturhimninum Stjarneðlisfræðingur segir áhrif gervitunglaflota á vísindarannsóknir dæmi um sameignarvanda. 27. desember 2019 10:54 Mest lesið Leitin að Slater blásin af Erlent Myndir frá eldsvoðanum í Húsafelli í nótt Innlent „Ég mun ekki taka þátt í prófkjöri aftur“ Innlent Fleiri foreldrar í vanda með máluppeldi en áður Innlent Óður hundur réðst á tvo í Grafarvogi Innlent Ómögulegt að vita hvað leynist í „brúnku-nefspreyjum“ sem seld eru á samfélagsmiðlum Innlent Bandarískum kjósendum líst illa á stöðuna í forsetaslagnum Erlent „Hann á að vera hér á Íslandi“ Innlent Öflugur skjálfti í Bárðarbungu Innlent Hiti víða yfir tuttugu stigum á Austurlandi Veður Fleiri fréttir „Fólk er einfaldlega hrætt“ Leitin að Slater blásin af Frakkar ganga að kjörborðinu Útlitið svart hjá Macron fyrir kosningar á morgun Bandarískum kjósendum líst illa á stöðuna í forsetaslagnum Ungur maður tekinn af lífi fyrir að hlusta á K-pop í Norður-Kóreu Efna til allsherjarleitar að Slater Mossack og Fonseca heitinn sýknaðir Segir Biden „algjörlega vanhæfan“ „Ég veit að ég er ekki ungur maður“ „Fíaskó næturinnar“ gæti kallað á nýjan frambjóðanda Ævilangt fangelsi fyrir morðið og nauðganirnar Biden augljóslega þyngdur af ellibelgnum Sakfelldur fyrir að myrða Emilie Meng Þakið á flugvelli í Nýju Delí hrundi vegna mikillar rigningar Biden hikandi og hás í fyrri kappræðum kosninganna Bein útsending: „Óvinsælustu frambjóðendur sem boðið hefur verið upp á“ Tilnefna Ursulu til að sitja fimm ár í viðbót Færeysku og grænlensku bætt við Google Translate Trump getur ekki gripið fram í fyrir Biden í nótt Krafa um hraða vaxtalækkun og Tækniskólinn rís í Hafnarfirði Fyrstu kappræðurnar í fjögur ár gætu skipt sköpum Eldur kviknaði í ráðuneyti Vill varúðarmerkingar á gjörunna matvöru Herforingi handtekinn eftir valdaránstilraun Valdaránstilraunin virðist hafa mistekist Segir hermennina hafa traðkað á skotsárum sínum Óttast valdaránstilraun í Bólivíu Smellti rembingskossi á eiginkonuna við heimkomuna Staðfesta skipun Ruttes Sjá meira
Fyrstu Starlink-rákirnar á næturhimni yfir Íslandi Fyrstu Starlink-gervihnettirnir frá fyrirtækinu SpaceX hafa sést á himni yfir Íslandi. Þeim var skotið á loft fyrir nokkrum dögum og farnir að setja mark sitt á næturhimininn yfir Íslandi. Gervihnöttum sem þessum mun fara hratt fjölgandi og munu þeir hafa mikil áhrif á ásýnd himinsins. 18. ágúst 2022 15:20
Óttast að ofgnótt gervitungla spilli næturhimninum Stjarneðlisfræðingur segir áhrif gervitunglaflota á vísindarannsóknir dæmi um sameignarvanda. 27. desember 2019 10:54