Skoðun

For­tíðin er búin, fram­tíðin er snúin

Elva Rakel Jónsdóttir skrifar

Allt sem við gerðum í fortíðinni mótaði hvernig samtíminn okkar lítur út. Allt sem við ákveðum í dag hefur áhrif á framtíð okkar,framtíð barna okkar og barnabarna.

Sjálfsagt núna, róttækt þá

Fyrir 100 árum var hafist handa við að færa húshitun Íslendinga frá kolakyndingu og yfir í hitaveitu. Fyrir 30 árum var hætt að urða allan úrgang frá höfuðborgarsvæðinu í sömu holunni í Gufunesi og lagður grunnur að endurvinnslu. Fyrir tugum ára varð bannað að nota blý í málningu, asbest í byggingarplötum og DDT skordýraeitur. Nýlega var fært í lög að ekki mætti afhenda plastpoka við búðarkassa án endurgjalds.

Allar þessar ákvarðanir urðu uppspretta heitra umræðna í samfélaginu og jafnvel deilna. Það sem eitt sinni þótti róttækt þykir oft sjálfsagt í dag. Áhrif af ákvörðunum sem þessum snúast ekki eingöngu um hvort opnaður verði nýr urðunarstaður eða hvort ný lög taka gildi um byggingarplötur. Þvert á móti geta áhrifin verið margræð og bæði lagt grunn að nýsköpun í heilu atvinnugeirunum og staðið vörð um heilnæmi umhverfis fyrir landsmenn alla.

Verum betri forverar

Ef við hugsum okkur að allt sem við gerum í dag muni móta og skapa framtíðina með beinum hætti, hefur það áhrif á ákvarðanir okkar? Tom Fletcher, fyrrverandi starfsmaður í utanríkisþjónustu Breta, skrifaði bók sem fjallaði um hvernig við gætum orðið betri forverar. Hann benti á að í misfjarlægri framtíð gætum við talist vera forfeður og -mæður þeirra sem þá verða uppi. Því ættum við að hafa það sem markmið í dag að verða strax betri forverar næstu kynslóða.

Þessi hugsun er ekki ný af nálinni, en hún hjálpar okkur virkilega að setja hlutina í samhengi. Ef þú rekur fyrirtæki, ert stjórnandi í stofnun, sinnir trúnaðarstöðu í félagasamtökum eða heldur úti heimili, hvernig myndu ákvarðanir þínar líta út ef þú tækir þær allar eingöngu með hag barnabarna þinna í huga? Hvernig myndir þú haga þínum innkaupum og framkvæmdum? Hvernig myndirðu nýta þann kraft og áhrif sem þú býrð yfir til að velja vel og breyta heiminum til góðs?

Betri ákvarðanir fyrir framtíðina

Þessi hugmyndafræði, sem hefur hlotið nafnið framtíðarhönnun (e. future design) var þróuð af japanska hagfræðingnum Tatsuyoshi Saijo hjá Kochi tækniháskólanum. Hún byggir á reglunni um ákvarðanatöku sjöundu kynslóðarinnar. Gerðar hafa verið tilraunir í Japan með hvaða áhrif þessi hugmyndafræði hefur á ákvarðanir sem teknar eru við borgarskipulag. Áhugaverðar rannsóknir í borgum eins og Kyoto, Yahaba og Suita sýndu fram á að ákvarðnir okkar breytast ef við eigum ekki bara að hugsa um hagsmuni okkar sjálfra og samtímamanna. Skipulagsákvarðanir borgarinnar stórbreyttust þegar vissum aðilum í ákvörðunarferlinu var fyrst og fremst gefið það hlutverk að halda uppi sjónarmiðum barnabarna sinna. Ákvarðanir sem þessi hópur tók voru yfirleitt betri fyrir samfélagið og vægi eigin hagsmuna minni. Þegar kemur að umhverfismálum er hugmyndafræði framtíðarhönnunar mjög mikilvæg. Við getum ekki leyft okkur að taka ákvarðanir bara fyrir okkur.

Mikið vald í okkar höndum

Það getur auðveldlega valdið fólki kvíða og vanmáttarkennd að hugsa á þessum nótum. Það má þó auðveldlega snúa dæminu við og hugsa sem svo að nú er allt vald í okkar höndum. Við getum breytt því sem við viljum og haft áhrif á svo ótal margt. Ef við lítum yfir okkar áhrifasvið og okkar tengslanet þá finnum við öll staði þar sem við getum mótað stefnu eða lagt línur með einhverjum hætti.

Eins og Andri Snær bendir á þá erum við öll tímaflakkarar og ákvarðnir okkar í dag geta enn verið ljóslifandi þeim sem verða uppi eftir tugi ára. Framtíðin er núna og það sem við gerum í dag teygir anga sína víðar en við höldum.

Höfundur er framkvæmdastjóri Svansins á Íslandi.  Umhverfismerkið Svanurinn stendur fyrir morgunfundinum Fortíðin er búin, framtíðin er snúin í Hörpu 15. febrúar og öll eru velkomin að taka þátt. Dagskrána má sjá á heimasíðu Svansins, www.svanurinn.is og á síðu viðburðarins á facebook.




Skoðun

Sjá meira


×