Starfshópur Svandísar vill herða reglur vegna eldisfiskastroks Jakob Bjarnar skrifar 23. júní 2023 12:31 Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra mæðist í mörgu um þessar mundir. Starfshópur hennar hefur nú skilað skýrslu um strok eldislaxa. Jón Kaldal segir að betur megi ef duga skal; ef fram fer sem horfir verði íslenskum laxastofnum útrýmt sökum erfðalöndunar. vísir/vilhelm Jón Kaldal, talsmaður Íslenska náttúruverndarsjóðsins, segir fyrirsjáanlega draumóra gæta í nýrri skýrslu um strok eldislaxa; að tæknin komi einhvern veginn til bjargar greininni. En betur má ef duga skal. Starfshópur um strok eldislaxa sem Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra skipaði í október hefur nú skilað tillögum sínum sem finna má í skýrslu hópsins sem birt hefur verið á vef matvælaráðuneytisins. Tillögurnar eru í 24 liðum og er þeim ætlað að minnka líkur á stroki. Mælt er með auknu eftirliti og að kröfur um eldisferlið verði hertar. Þá leggur starfshópurinn jafnframt til aukna vöktun í ám þar sem strok hefur átt sér stað ásamt auknum heimildum til sýnatöku og greininga. Jón Kaldal, talsmaður Íslenska náttúruverndarsjóðsins, hefur lesið skýrsluna og segir hana að mörgu leyti fyrirsjáanlega. Jón Kaldal segir að í núgildandi lög um sjókvíaeldi þá vanti algerlega vernd fyrir villta laxastofna sem ekki eiga heimkynni í skilgreindum veiðiám. Og að það sé hneisa.vísir/vilhelm „Lengi verið draumur þeirra sem eru í þessum iðnaði og svo stjórnvalda að það sé hægt að leysa vanda starfseminnar með tækninni. En tæknin sem notuð er í dag, opnir netapokar, er í eðli sínu þannig að það er ekki hægt að koma í veg fyrir að netin rofni. Það er bara spurning hvenær en ekki hvort.“ Miklu meira strok en menn vilji vita af Spurður hvort skilja megi orð hans svo að skýrsla starfshópsins sé þá ekki uppá marga fiska segir Jón það mjög jákvætt að eftirlit sé hert, sett reglugerð um stærri seyði, og viðurlög hert. „Allt er þetta jákvætt en það eina sem dugir að mati okkar hjá íslenska náttúruverndarsjóðnum er að starfseminni í þessari mynd verði hætt. Það verði gert með því að hætta útgáfu nýrra leyfa og setja inn sólarlagsákvæði um gildandi leyfi.“ Þá þannig að starfseminni verði hætt í áföngum. Jón vill ekki svara spurningu um hvort meta megi skýrsluna sem lið í undanbrögðum stjórnvalda sem vilji ekki setja þessari atvinnustarfsemi úti á landi stólinn fyrir dyrnar. „Tjahhh, það er þessi draumur um tæknina. Sko, ef við setjum þetta í samhengi er Arnarlax núna með 120 milljóna króna sekt á sér vegna þess að fyrirtækið gat ekki gert grein fyrir afdrifum rúmlega 80 þúsund eldislaxa,“ segir Jón og hefur þetta sem dæmi um að engin leið sé að henda reiður á stroki eldislaxa. Ljósmynd úr dróna frá laxeldi í Patreksfirði. Jón Kaldal fagnar því að lagt sé til hertara eftirlit, aukin viðlög við brotum og meiri vöktun. En hann segir að ef við viljum vernda íslenska villta laxastofninn, þá verði að hætta eldi í sjó með pokum sem hljóta að rofna.vísir/einar „Arnarlax missti þetta úr einni sjókví fyrir vestan. Í þeirri sjókví átti að hafa verið fylgst með löxunum með myndavélum. Þrátt fyrir þetta áttaði fyrirtækið sig ekki á því hversu margir laxar hefðu sloppið fyrr en mörgum mörgum mánuðum eftir atburðinn.“ Ekki náttúruverndarlög heldur hlunnindadrifin löggjöf Jón segir þannig að í skýrsluna og í allt lagaverkið vandi vernd fyrir villtan lax sem ekki á heimkynni í skilgreindum veiðiám. Jón telur það hreinlega vera svo að þeir sem sitji á löggjafarþinginu skorti skilning á þessum mikilvæga þætti. Hann tali fyrir náttúruvernd, ekki rétti veiðileyfahafa sem sé annað. „Þetta er hlunnindadrifin löggjöf. Ástæðan er sú að í samráði stjórnvalda hefur fyrst og fremst og eingöngu verið rætt við veiðirétthafa. En horft fram hjá sjálfstæðum tilverurétti villtra laxa í ám sem ekki eru skilgreindar veiðiár. Þetta eru ekki náttúruverndarlög heldur lög til að vernda veiðirétthafa.“ Jón telur þetta einn megin veikleika núgildandi laga. Og hann sé ekki einn um að hafa bent á þennan ágalla, reynt hafi á sínum tíma að koma þeim punkti að í skrýslu óvilhallrar nefndar sem Kristján Þór Júlíusson fyrrverandi sjávarútvegsráðherra skipaði á sínum tíma. En það álit fór milli skips og bryggju vegna Covid-faraldursins. Eins og sjá má á þessu korti sem finna má í skýrslu starfshóps um strok eldisfiska eru aðeins tveir punktar á Vestfjarðarkjálkanum þar sem vöktun fer fram. Árnar þar sem lax er að finna eru hins vegar miklu fleiri. Á þessu korti, sem einnig er að finna í skýrslu starfshópsins, má sjá að sýnatökur eru allar á suðurfjörðum Vestfjarða. Jón telur að þarna megi bæta um betur. Telur víst að eldið útrými villtum laxastofnum Jón segir að það sé sem margir virðist ekki skilja að laxastofnar eru ekki einungis í ám þar sem seld eru veiðileyfi. Þær eru miklu fleiri, sumar stuttar og því ekki nein veiðifélög um veiði þar. En þar hafi þó veiðar verið stundaðar árum saman. „Allt ár sem eru með litla laxastofna sem hafa verið þarna í tíu þúsund ár að aðlagast aðstæðum, löngu áður en við komum til Íslands. Vísindamenn telja að þetta séu oft stofnar sem eru sérstakir fyrir fjörð og flakka á milli þessara litlu vatnsafla.“ Og Jón er afdráttarlaus í tali og dregur upp dökka mynd: „Eins og sjókvíaeldið er núna þá er algerlega hundrað prósent víst að það mun eyðileggja þessa villtu stofna á nokkrum áratugum. Þessa vernd vantar í núverandi lög. Það er ekkert til í núverandi lögum sem er hneisa.“ Ljóst er að Jón telur pólitíkusa eiga nokkuð í land ef þeir eigi að rísa undir nafni sem náttúruverndarsinnar. Sjókvíaeldi Umhverfismál Fiskeldi Mest lesið Sagður hafa nauðgað fatlaðri konu og látið son hennar horfa á Innlent Albert ákærður fyrir kynferðisbrot Innlent „Enn fólk að birtast sem hafði ekki hugmynd um þetta“ Innlent Fimm grímuklæddir brutu upp útidyrahurð Innlent Tveir góðkunningjar flúðu lögregluna á hlaupahjóli Innlent Blóð á veggjum og gólfi og maður fluttur með sjúkrabíl Innlent Guðmundur Elís í þriggja ára fangelsi fyrir nauðgun Innlent Enn slasast tugir í ókyrrð Erlent Lenti með höfuðið á malbikinu þegar maður tók fram úr bílalest Innlent Fatasöfnunargámar Rauða krossins fjarlægðir á næstu dögum Innlent Fleiri fréttir Komu fótbrotnum göngumanni til bjargar Íbúí í Holtunum smitaðist af hermannaveiki Stjórnarflokkarnir geti allir haft áhyggjur Íslandsbankahúsið rústir einar Hafnaði utanvegar í Vatnsskarði Umræðan verði að vera málefnaleg Lítið fylgi Framsóknar og kynjaðar paprikur Lenti með höfuðið á malbikinu þegar maður tók fram úr bílalest Landris nú hraðara en fyrir síðasta eldgos Hjálmar segist ekki kærður því það sé ekkert að kæra Tveir góðkunningjar flúðu lögregluna á hlaupahjóli „Nöturlegt“ ef Barnasáttmálinn grípur ekki Yazan Handtóku fjóra eftir að kókaín var sótt á pósthús Fatasöfnunargámar Rauða krossins fjarlægðir á næstu dögum Loka sundhöllinni vegna skorts á leiðbeinendum Ríkisstjórnin líði fyrir efnahagsástandið Yazan vísað úr landi eftir Verslunarmannahelgi „Hefðbundið eftirlit er ekki viðhaft að ástæðulausu“ Stjórnin kærir Hjálmar ekki en telur hann þó sekan Tengja síðustu 102 þorp landsins Segir Sigmund og Bergþór bera sína ábyrgð á Mannréttindastofnun Íslands Ásakanir SFS um græðgi komi úr hörðustu átt Vesturnorræna samstarfið aldrei verið mikilvægara Sagður hafa nauðgað fatlaðri konu og látið son hennar horfa á Álag á heilsugæslu og ósáttir strandveiðimenn Allt að fimmtíu prósent aukning tilfella alvarlegrar ókyrrðar Peningarnir úr Hamraborg enn ekki fundist Mögulega komnir úr landi en ekki ástæða til að lýsa eftir þeim Albert ákærður fyrir kynferðisbrot Metaðsókn erlendra ríkisborgara í framhalds- og háskólanám Sjá meira
Starfshópur um strok eldislaxa sem Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra skipaði í október hefur nú skilað tillögum sínum sem finna má í skýrslu hópsins sem birt hefur verið á vef matvælaráðuneytisins. Tillögurnar eru í 24 liðum og er þeim ætlað að minnka líkur á stroki. Mælt er með auknu eftirliti og að kröfur um eldisferlið verði hertar. Þá leggur starfshópurinn jafnframt til aukna vöktun í ám þar sem strok hefur átt sér stað ásamt auknum heimildum til sýnatöku og greininga. Jón Kaldal, talsmaður Íslenska náttúruverndarsjóðsins, hefur lesið skýrsluna og segir hana að mörgu leyti fyrirsjáanlega. Jón Kaldal segir að í núgildandi lög um sjókvíaeldi þá vanti algerlega vernd fyrir villta laxastofna sem ekki eiga heimkynni í skilgreindum veiðiám. Og að það sé hneisa.vísir/vilhelm „Lengi verið draumur þeirra sem eru í þessum iðnaði og svo stjórnvalda að það sé hægt að leysa vanda starfseminnar með tækninni. En tæknin sem notuð er í dag, opnir netapokar, er í eðli sínu þannig að það er ekki hægt að koma í veg fyrir að netin rofni. Það er bara spurning hvenær en ekki hvort.“ Miklu meira strok en menn vilji vita af Spurður hvort skilja megi orð hans svo að skýrsla starfshópsins sé þá ekki uppá marga fiska segir Jón það mjög jákvætt að eftirlit sé hert, sett reglugerð um stærri seyði, og viðurlög hert. „Allt er þetta jákvætt en það eina sem dugir að mati okkar hjá íslenska náttúruverndarsjóðnum er að starfseminni í þessari mynd verði hætt. Það verði gert með því að hætta útgáfu nýrra leyfa og setja inn sólarlagsákvæði um gildandi leyfi.“ Þá þannig að starfseminni verði hætt í áföngum. Jón vill ekki svara spurningu um hvort meta megi skýrsluna sem lið í undanbrögðum stjórnvalda sem vilji ekki setja þessari atvinnustarfsemi úti á landi stólinn fyrir dyrnar. „Tjahhh, það er þessi draumur um tæknina. Sko, ef við setjum þetta í samhengi er Arnarlax núna með 120 milljóna króna sekt á sér vegna þess að fyrirtækið gat ekki gert grein fyrir afdrifum rúmlega 80 þúsund eldislaxa,“ segir Jón og hefur þetta sem dæmi um að engin leið sé að henda reiður á stroki eldislaxa. Ljósmynd úr dróna frá laxeldi í Patreksfirði. Jón Kaldal fagnar því að lagt sé til hertara eftirlit, aukin viðlög við brotum og meiri vöktun. En hann segir að ef við viljum vernda íslenska villta laxastofninn, þá verði að hætta eldi í sjó með pokum sem hljóta að rofna.vísir/einar „Arnarlax missti þetta úr einni sjókví fyrir vestan. Í þeirri sjókví átti að hafa verið fylgst með löxunum með myndavélum. Þrátt fyrir þetta áttaði fyrirtækið sig ekki á því hversu margir laxar hefðu sloppið fyrr en mörgum mörgum mánuðum eftir atburðinn.“ Ekki náttúruverndarlög heldur hlunnindadrifin löggjöf Jón segir þannig að í skýrsluna og í allt lagaverkið vandi vernd fyrir villtan lax sem ekki á heimkynni í skilgreindum veiðiám. Jón telur það hreinlega vera svo að þeir sem sitji á löggjafarþinginu skorti skilning á þessum mikilvæga þætti. Hann tali fyrir náttúruvernd, ekki rétti veiðileyfahafa sem sé annað. „Þetta er hlunnindadrifin löggjöf. Ástæðan er sú að í samráði stjórnvalda hefur fyrst og fremst og eingöngu verið rætt við veiðirétthafa. En horft fram hjá sjálfstæðum tilverurétti villtra laxa í ám sem ekki eru skilgreindar veiðiár. Þetta eru ekki náttúruverndarlög heldur lög til að vernda veiðirétthafa.“ Jón telur þetta einn megin veikleika núgildandi laga. Og hann sé ekki einn um að hafa bent á þennan ágalla, reynt hafi á sínum tíma að koma þeim punkti að í skrýslu óvilhallrar nefndar sem Kristján Þór Júlíusson fyrrverandi sjávarútvegsráðherra skipaði á sínum tíma. En það álit fór milli skips og bryggju vegna Covid-faraldursins. Eins og sjá má á þessu korti sem finna má í skýrslu starfshóps um strok eldisfiska eru aðeins tveir punktar á Vestfjarðarkjálkanum þar sem vöktun fer fram. Árnar þar sem lax er að finna eru hins vegar miklu fleiri. Á þessu korti, sem einnig er að finna í skýrslu starfshópsins, má sjá að sýnatökur eru allar á suðurfjörðum Vestfjarða. Jón telur að þarna megi bæta um betur. Telur víst að eldið útrými villtum laxastofnum Jón segir að það sé sem margir virðist ekki skilja að laxastofnar eru ekki einungis í ám þar sem seld eru veiðileyfi. Þær eru miklu fleiri, sumar stuttar og því ekki nein veiðifélög um veiði þar. En þar hafi þó veiðar verið stundaðar árum saman. „Allt ár sem eru með litla laxastofna sem hafa verið þarna í tíu þúsund ár að aðlagast aðstæðum, löngu áður en við komum til Íslands. Vísindamenn telja að þetta séu oft stofnar sem eru sérstakir fyrir fjörð og flakka á milli þessara litlu vatnsafla.“ Og Jón er afdráttarlaus í tali og dregur upp dökka mynd: „Eins og sjókvíaeldið er núna þá er algerlega hundrað prósent víst að það mun eyðileggja þessa villtu stofna á nokkrum áratugum. Þessa vernd vantar í núverandi lög. Það er ekkert til í núverandi lögum sem er hneisa.“ Ljóst er að Jón telur pólitíkusa eiga nokkuð í land ef þeir eigi að rísa undir nafni sem náttúruverndarsinnar.
Sjókvíaeldi Umhverfismál Fiskeldi Mest lesið Sagður hafa nauðgað fatlaðri konu og látið son hennar horfa á Innlent Albert ákærður fyrir kynferðisbrot Innlent „Enn fólk að birtast sem hafði ekki hugmynd um þetta“ Innlent Fimm grímuklæddir brutu upp útidyrahurð Innlent Tveir góðkunningjar flúðu lögregluna á hlaupahjóli Innlent Blóð á veggjum og gólfi og maður fluttur með sjúkrabíl Innlent Guðmundur Elís í þriggja ára fangelsi fyrir nauðgun Innlent Enn slasast tugir í ókyrrð Erlent Lenti með höfuðið á malbikinu þegar maður tók fram úr bílalest Innlent Fatasöfnunargámar Rauða krossins fjarlægðir á næstu dögum Innlent Fleiri fréttir Komu fótbrotnum göngumanni til bjargar Íbúí í Holtunum smitaðist af hermannaveiki Stjórnarflokkarnir geti allir haft áhyggjur Íslandsbankahúsið rústir einar Hafnaði utanvegar í Vatnsskarði Umræðan verði að vera málefnaleg Lítið fylgi Framsóknar og kynjaðar paprikur Lenti með höfuðið á malbikinu þegar maður tók fram úr bílalest Landris nú hraðara en fyrir síðasta eldgos Hjálmar segist ekki kærður því það sé ekkert að kæra Tveir góðkunningjar flúðu lögregluna á hlaupahjóli „Nöturlegt“ ef Barnasáttmálinn grípur ekki Yazan Handtóku fjóra eftir að kókaín var sótt á pósthús Fatasöfnunargámar Rauða krossins fjarlægðir á næstu dögum Loka sundhöllinni vegna skorts á leiðbeinendum Ríkisstjórnin líði fyrir efnahagsástandið Yazan vísað úr landi eftir Verslunarmannahelgi „Hefðbundið eftirlit er ekki viðhaft að ástæðulausu“ Stjórnin kærir Hjálmar ekki en telur hann þó sekan Tengja síðustu 102 þorp landsins Segir Sigmund og Bergþór bera sína ábyrgð á Mannréttindastofnun Íslands Ásakanir SFS um græðgi komi úr hörðustu átt Vesturnorræna samstarfið aldrei verið mikilvægara Sagður hafa nauðgað fatlaðri konu og látið son hennar horfa á Álag á heilsugæslu og ósáttir strandveiðimenn Allt að fimmtíu prósent aukning tilfella alvarlegrar ókyrrðar Peningarnir úr Hamraborg enn ekki fundist Mögulega komnir úr landi en ekki ástæða til að lýsa eftir þeim Albert ákærður fyrir kynferðisbrot Metaðsókn erlendra ríkisborgara í framhalds- og háskólanám Sjá meira