Öngstræti matvælaráðherra Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar 11. júlí 2023 14:31 „Allar mínar ráðstafanir eru í samræmi við ráðgjöf ráðuneytisins,“ sagði matvælaráðherra í kvöldfréttum Stöðvar tvö fyrir helgi. Það má vel staldra við þá yfirlýsingu ráðherrans í ljósi þess að fyrir liggur hvaða ráðleggingar hún fékk frá ráðuneyti sínu, hvað hún svo gerði og hverjar afleiðingarnar eru af þeirri ákvörðun. Þessi fullyrðing stenst einfaldlega ekki skoðun. Kjarni málsins er þessi. 1. Sérfræðingar matvælaráðuneytisins sendu matvælaráðherra nokkur minnisblöð og erindi í aðdraganda ákvörðunar hennar að stöðva veiðar á langreyðum við Ísland. Í þeim var ráðherrann hvattur til að gæta meðalhófs, tryggja andmælarétt þess sem yrði fyrir íþyngjandi ákvörðun, gæta að samspili ákvörðunarinnar við stjórnarskrárvarin réttindi, gæta að málefnalegum sjónarmiðum og að ákvörðunin yrði reist á fullnægjandi upplýsingum. Þá var ráðherrann einnig vöruð við mögulegri bótaskyldu sem gæti hlotist af þeirri ákvörðun hennar að banna veiðarnar tímabundið og henni ráðlagt að leita utanaðkomandi lögfræðilegrar ráðgjafar. Orðrétt má lesa ráðleggingar sérfræðinganna hér. Matvælaráðherrann gerði ekkert af þessu. Hún tók ákvörðun um að stöðva veiðar á langreyðum, degi fyrir vertíð, án þess að gæta meðalhófs, án þess að fara að stjórnsýslulögum, án þess að veita viðunandi fyrirvara, án þess að gæta að vægari úrræðum fyrst og án þess að horfa til stjórnarskrárvarinna réttinda þeirra sem höfðu réttmætar væntingar til þess að geta hafið störf daginn eftir. 2. Ráðherra er tíðrætt um álit fagráðs um velferð dýra sem grundvöll ákvörðunar sinnar og það eitt og sér hafi vegið svo þungt að það skáki öllum ráðleggingum allra sérfræðinga, skáki stjórnarskránni og öðrum lögum í landinu. En raunveruleikinn er annar - álit fagráðs taldi eina blaðsíðu, innihélt enga lagalega greiningu á grundvelli ákvörðunarinnar, ekkert hagsmunamat við stjórnarskrárvarin réttindi og eini lögfræðingurinn í ráðinu galt varhug við niðurstöðunni í sér bókun. Aukinheldur liggur fyrir að fagráðið fór ekki að stjórnsýslulögum við málsmeðferð sína. Þá verður ekki hjá því litið að fagráðið er ráðgefandi við Matvælastofnun og hefur ekkert slíkt gildi að lögum að á því sé byggjandi með þeim hætti sem ráðherra hefur haldið fram. 3. Matvælaráðherra telur, m.a. á grundvelli títtnefnds álits fagráðs, að veiðar á langreyðum samrýmist ekki markmiðum laga um dýravelferð. Á sama tíma hefur MAST komist að þeirri niðurstöðu „að við veiðarnar hafi verið beitt bestu þekktu aðferðum miðað við þær aðstæður sem þessar veiðar eru stundaðar við og því hafi ákvæði um veiðar í lögum um velferð dýra ekki verið brotin“. Eðli máls samkvæmt, getur lagatextinn ekki tekið breytingum, eftir því hvernig pólitískir og aðrir vindar blása hverju sinni um hver séu æskileg markmið dýralöggjafar. Ef ráðherra vill ná fram pólitískum markmiðum sínum þá verður hann einfaldlega að hlutast til um að lögunum verði breytt. Það verður hins vegar ekki gert nema með aðkomu löggjafans, þ.e. Alþingis, sem er hinn rétti og eðlilegi farvegur málsins. 4. Það hefur aðeins eitt utanaðkomandi lögfræðilegt álit verið unnið um lögmæti ákvörðunar matvælaráðherrans, af hálfu LEX lögmannsstofu að beiðni SFS. Þar er komist með rökstuddum hætti að því að sú ákvörðun matvælaráðherra að banna tímabundið veiðar á langreyðum hafi farið í bága við lög og ekki verið reist á nægjanlega traustum lagagrundvelli. Hér má lesa álitið í heild. Það á ekki að vera valkvætt fyrir ráðherra að fylgja stjórnarskrá, lögum eða ráðleggingum sérfræðinga. Einstaklingar og fyrirtæki eiga að geta treyst því að ráðamenn láti ekki pólitíska skammtímahagsmuni sína ráða för þegar kemur að stórum ákvörðunum og verulegum hagsmunum. Mál þetta snýst ekki um það hvort fólk sé fylgjandi eða á móti hvalveiðum. Það er prófsteinn á þau grunngildi sem aldrei má hvika frá í lýðræðissamfélagi. Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hvalveiðar Heiðrún Lind Marteinsdóttir Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Sjávarútvegur Mest lesið Halldór 27.07.2024 Halldór Baldursson Halldór Glútenlaust nesti - djöfulsins lúxus! Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun ÉG ÞORI! Inga Sæland Skoðun Færeyingar vissulega til fyrirmyndar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Hæstvirtur forsætisráðherra Opið bréf til Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar Kári Stefánsson Skoðun Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir Skoðun Pawel og bronsið Ragnar Þór Pétursson Skoðun Stýrivextir verða að lækka Fjóla Einarsdóttir Skoðun Hvar endar þetta? Reynir Böðvarsson Skoðun Heilbrigð skynsemi Einar Scheving Skoðun Skoðun Skoðun Færeyingar vissulega til fyrirmyndar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Glútenlaust nesti - djöfulsins lúxus! Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun ÉG ÞORI! Inga Sæland skrifar Skoðun Hver er hún þessi drusla? Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Börn eða bissness Bryndís Jónsdóttir skrifar Skoðun Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Pawel og bronsið Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Stýrivextir verða að lækka Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigð skynsemi Einar Scheving skrifar Skoðun Hvar endar þetta? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Höfðu algerlega rétt fyrir sér Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskar getraunir og ólögleg veðmálafyrirtæki Pétur Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Hættustig Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Minnkandi ábati stýrivaxta á verðbólgu Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Hún var kölluð drusla Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Til fyrirmyndar? Sverrir Björnsson skrifar Skoðun Tölum endilega íslensku, takk Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Les(mis)skilningur Miðflokksmanna Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Kennarinn sem breytti lífi þínu Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Tímabært að stokka spilin og gefa upp á nýtt Maarten Haijer skrifar Skoðun Cut The Crap! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvað finnst þér? Bryndís Víglundsdóttir skrifar Skoðun Víðátta og margbreytni hins sjötta skilningarvits Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þegar kennarinn verður dómari Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Tíminn vinnur ekki með þeim Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Frestun á afgreiðslu Samgönguáætlunar er fagnaðarefni Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Tvíeggja tækni: Hvernig má nýta stafræna tækni í kennslu? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Blekking goðsagna Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Í sambandi við Suðurnesin Steinunn Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Fyrirhyggja er besta vörnin - vegna CrowdStrike atviksins 19. júlí 2024 Arnar Freyr Guðmundsson skrifar Sjá meira
„Allar mínar ráðstafanir eru í samræmi við ráðgjöf ráðuneytisins,“ sagði matvælaráðherra í kvöldfréttum Stöðvar tvö fyrir helgi. Það má vel staldra við þá yfirlýsingu ráðherrans í ljósi þess að fyrir liggur hvaða ráðleggingar hún fékk frá ráðuneyti sínu, hvað hún svo gerði og hverjar afleiðingarnar eru af þeirri ákvörðun. Þessi fullyrðing stenst einfaldlega ekki skoðun. Kjarni málsins er þessi. 1. Sérfræðingar matvælaráðuneytisins sendu matvælaráðherra nokkur minnisblöð og erindi í aðdraganda ákvörðunar hennar að stöðva veiðar á langreyðum við Ísland. Í þeim var ráðherrann hvattur til að gæta meðalhófs, tryggja andmælarétt þess sem yrði fyrir íþyngjandi ákvörðun, gæta að samspili ákvörðunarinnar við stjórnarskrárvarin réttindi, gæta að málefnalegum sjónarmiðum og að ákvörðunin yrði reist á fullnægjandi upplýsingum. Þá var ráðherrann einnig vöruð við mögulegri bótaskyldu sem gæti hlotist af þeirri ákvörðun hennar að banna veiðarnar tímabundið og henni ráðlagt að leita utanaðkomandi lögfræðilegrar ráðgjafar. Orðrétt má lesa ráðleggingar sérfræðinganna hér. Matvælaráðherrann gerði ekkert af þessu. Hún tók ákvörðun um að stöðva veiðar á langreyðum, degi fyrir vertíð, án þess að gæta meðalhófs, án þess að fara að stjórnsýslulögum, án þess að veita viðunandi fyrirvara, án þess að gæta að vægari úrræðum fyrst og án þess að horfa til stjórnarskrárvarinna réttinda þeirra sem höfðu réttmætar væntingar til þess að geta hafið störf daginn eftir. 2. Ráðherra er tíðrætt um álit fagráðs um velferð dýra sem grundvöll ákvörðunar sinnar og það eitt og sér hafi vegið svo þungt að það skáki öllum ráðleggingum allra sérfræðinga, skáki stjórnarskránni og öðrum lögum í landinu. En raunveruleikinn er annar - álit fagráðs taldi eina blaðsíðu, innihélt enga lagalega greiningu á grundvelli ákvörðunarinnar, ekkert hagsmunamat við stjórnarskrárvarin réttindi og eini lögfræðingurinn í ráðinu galt varhug við niðurstöðunni í sér bókun. Aukinheldur liggur fyrir að fagráðið fór ekki að stjórnsýslulögum við málsmeðferð sína. Þá verður ekki hjá því litið að fagráðið er ráðgefandi við Matvælastofnun og hefur ekkert slíkt gildi að lögum að á því sé byggjandi með þeim hætti sem ráðherra hefur haldið fram. 3. Matvælaráðherra telur, m.a. á grundvelli títtnefnds álits fagráðs, að veiðar á langreyðum samrýmist ekki markmiðum laga um dýravelferð. Á sama tíma hefur MAST komist að þeirri niðurstöðu „að við veiðarnar hafi verið beitt bestu þekktu aðferðum miðað við þær aðstæður sem þessar veiðar eru stundaðar við og því hafi ákvæði um veiðar í lögum um velferð dýra ekki verið brotin“. Eðli máls samkvæmt, getur lagatextinn ekki tekið breytingum, eftir því hvernig pólitískir og aðrir vindar blása hverju sinni um hver séu æskileg markmið dýralöggjafar. Ef ráðherra vill ná fram pólitískum markmiðum sínum þá verður hann einfaldlega að hlutast til um að lögunum verði breytt. Það verður hins vegar ekki gert nema með aðkomu löggjafans, þ.e. Alþingis, sem er hinn rétti og eðlilegi farvegur málsins. 4. Það hefur aðeins eitt utanaðkomandi lögfræðilegt álit verið unnið um lögmæti ákvörðunar matvælaráðherrans, af hálfu LEX lögmannsstofu að beiðni SFS. Þar er komist með rökstuddum hætti að því að sú ákvörðun matvælaráðherra að banna tímabundið veiðar á langreyðum hafi farið í bága við lög og ekki verið reist á nægjanlega traustum lagagrundvelli. Hér má lesa álitið í heild. Það á ekki að vera valkvætt fyrir ráðherra að fylgja stjórnarskrá, lögum eða ráðleggingum sérfræðinga. Einstaklingar og fyrirtæki eiga að geta treyst því að ráðamenn láti ekki pólitíska skammtímahagsmuni sína ráða för þegar kemur að stórum ákvörðunum og verulegum hagsmunum. Mál þetta snýst ekki um það hvort fólk sé fylgjandi eða á móti hvalveiðum. Það er prófsteinn á þau grunngildi sem aldrei má hvika frá í lýðræðissamfélagi. Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi.
Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Tvíeggja tækni: Hvernig má nýta stafræna tækni í kennslu? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar
Skoðun Fyrirhyggja er besta vörnin - vegna CrowdStrike atviksins 19. júlí 2024 Arnar Freyr Guðmundsson skrifar
Carnivore: Kransæðastífla og skínandi fínir kviðvöðvar? Guðrún Nanna Egilsdóttir ,Dögg Guðmundsdóttir Skoðun