Hvað verður um matarleifarnar þínar? Gunnar Dofri Ólafsson skrifar 25. október 2023 08:00 Eitt það besta sem þú getur gert fyrir loftslagið er að flokka matarleifar. Fyrir skömmu hófst sérsöfnun á matarleifum á höfuðborgarsvæðinu og á Suðurnesjum. Í stað þess að urða matarleifar, sem veldur mikilli uppsöfnun gróðurhúsalofttegunda, vinnum við þær í GAJU, gas- og jarðgerðarstöð SORPU. Gangsetning GAJU markaði tímamót í meðhöndlun úrgangs á höfuðborgarsvæðinu, en þangað rata allar rétt flokkaðar matarleifar frá heimilum. Engu minni tímamót urðu þegar flokkun á höfuðborgarsvæðinu var samræmd og byrjað að safna matarleifum sérstaklega. Nýja flokkunarkerfinu hefur verið ótrúlega vel tekið og bendir skoðun til að um 65 til 75% af þeim matarleifum sem áður fóru í tunnuna fyrir blandaðan úrgang fari nú í réttan farveg. Við vonuðumst til að ná svona 50% á fyrsta ári. Við höfum því öll staðið okkur skínandi vel í að gera þetta rétt. Hreinleiki matarleifanna er líka framar vonum. Það er mikilvægt svo moltan standist gæðakröfur, sem gæti verið teflt í tvísýnu ef aðskotahlutum eins og lífplastpokum eða öðru rusli er hent með matarleifunum. Loftslagsstöðin GAJA GAJA hefur allt frá gangsetningu í ágúst árið 2020 meðhöndlað lífrænan úrgang frá heimilum og fyrirtækjum. Nokkrir byrjunarörðugleikar voru við gangsetningu hennar, sérstaklega moltugerðarhlutans, en nú starfar GAJA af fullum krafti og fær loks sérsafnaðar matarleifar til meðhöndlunar, sem á að tryggja hreinleika annarrar tveggja hliðarafurða hennar: moltunnar. Allar matarleifar sem safnað er á höfuðborgarsvæðinu verða því innan skamms endurunnar (sjá skilgreiningu á endurvinnslu í þessari grein). SORPA framleiðir metangas úr matarleifum, og árið 2022 framleiddi GAJA um 697.084 rúmmetra af metangasi sem nýtast í samgöngur og iðnað. Einn rúmmetri af metangasi er álíka orkuríkur og einn lítri af dísilolíu. Þegar gassöfnun á urðunarstaðnum er bætt við slagar metangasframleiðsla SORPU í um tvær milljónir rúmmetra, sem duga til að knýja um 2.000 fólksbíla í heilt ár. GAJA er því fyrst og fremst loftslagsverkefni. Urðunarstaðurinn í Álfsnesi er einn stærsti losunarpóstur á höfuðborgarsvæðinu og losar um 100.000 tonn af koltvísýringi á hverju ári. Það jafngildir losun um 30.000 til 50.000 fólksbíla. Vá. Metangas sem sleppur í andrúmsloftið er skaðvaldur Þegar lífrænn úrgangur er urðaður myndast nefnilega ógrynni af metani, sem er þrjátíu sinnum skaðlegri gróðurhúsalofttegund en koltvísýringur. Með því að hætta að urða lífrænan úrgang, og vinna hann við stýrðar aðstæður í GAJA, dregur SORPA úr losun um tugi þúsunda tonna af koltvísýringi á hverju ári. Fyrir hvert tonn af matarleifum sem eru unnar í GAJU sparast um 800 kíló í losun af koltvísýringi. Þegar GAJA verður fullmettuð af matarleifum má því gera ráð fyrir að hún komi í veg fyrir losun um 20.000 tonnum af gróðurshúsalofttegundum – og þá eru ótalin jákvæð áhrif af notkun metansins og moltunnar. Matarleifar eru sá hluti ruslsins þíns sem við höfum besta yfirsýn yfir. Við fylgjum því eftir frá vöggu til grafar; allt frá því það lendir í gámi í móttöku- og flokkunarstöðinni okkar í Gufunesi, þangað til það er orðnar að metangasi og moltu. Með því að einu að flokka matarleifar tekur þú þátt í að búa til verðmæti og þú kemur í veg fyrir neikvæð áhrif á loftslag. Ruslgrein næstu viku fjallar um blandaða úrganginn. Hann fer í tunnuna með svarta límmiðanum sem var einu sinni eina tunnan fyrir utan nánast öll heimili, en er nú aðeins ætluð fyrir rusl sem á sér engan annan farveg en að vera brennt til að framleiða orku. Höfundur er samskipta- og viðskiptaþróunarstjóri SORPU bs. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gunnar Dofri Ólafsson Sorpa Sorphirða Umhverfismál Tengdar fréttir Hvað eru endurnot, endurvinnsla og endurnýting? Við sem vinnum alla daga við að meðhöndla rusl vitum að flækjustig þessa málaflokks er mun meira en maður hefði haldið við fyrstu sýn. Þetta er jú bara rusl, hversu flókið getur þetta verið? 18. október 2023 08:00 Hvað verður um ruslið þitt? SORPA tekur á móti rúmlega 500 tonnum af rusli á dag. Árið 2022 voru þetta 188 þúsund tonn. Síðustu ár hefur orðið bylting til hins betra í viðhorfi til rusls. Markmiðið er ekki lengur að koma því fyrir kattarnef með eins ódýrum hætti og hægt er – það er: grafa það í jörðu – heldur grípa til lausna til að draga úr óþarfa neyslu og meðhöndla með sem bestum hætti það rusl sem við framleiðum öll. 12. október 2023 15:31 Mest lesið „Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson Skoðun Er eitt næturgaman þess virði? Reynir Böðvarsson Skoðun 10 staðreyndir um verðbólgu og ríkisfjármál Konráð S. Guðjónsson Skoðun Læknar, heilbrigðisstarfsfólk og lykill að lausninni Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Krossinn er fallegur Skoðun Þetta reddast eða hvað? Marinó G. Njálsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Veðjað á rétta skólann Pawel Bartoszek Skoðun Break á ólympíuleikunum og önnur gildi í dansi Brynja Pétursdóttir Skoðun Opið bréf til stjórnarformanns Haga Björn Sævar Einarsson Skoðun Skoðun Skoðun Innviðir og orkuskipti Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Veðjað á rétta skólann Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Er eitt næturgaman þess virði? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Læknar, heilbrigðisstarfsfólk og lykill að lausninni Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun 10 staðreyndir um verðbólgu og ríkisfjármál Konráð S. Guðjónsson skrifar Skoðun „Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Krossinn er fallegur skrifar Skoðun Þetta reddast eða hvað? Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Að gráta í rigningunni - og dansa Jón Þór Ólafsson skrifar Skoðun „Smækkunar“gler Viðskiptaráðs Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ekki henda! Eyjólfur Pálsson skrifar Skoðun Break á ólympíuleikunum og önnur gildi í dansi Brynja Pétursdóttir skrifar Skoðun Frigg nemendagrunnur – bylting í íslensku skólastarfi Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnarformanns Haga Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Alvarlegar afleiðingar kynferðislegrar áreitni á vinnustöðum Dagný Aradóttir Pind skrifar Skoðun Er Helguvík ein af stærstu ruslakistum Íslands? Margrét S. Þórólfsdóttir,Ragnhildur L. Guðmundsdóttir,Þórólfur J. Dagsson skrifar Skoðun Manstu þegar Messenger var ekki til? Aldís Stefánsdóttir skrifar Skoðun „Flestum í Noregi er illa við EES“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Óheillaþróun á íslenskum vinnumarkaði Gunnar Sigvaldason,Árni B. Björnsson skrifar Skoðun Að virkja upp í loft Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkurinn, the party of hungry children Ian McDonald skrifar Skoðun Talsmenn tolla gefa engan afslátt Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Samstaða kennara skiptir máli Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hvað er fram undan í íslenskum stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Leiðin til að elska mig Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Nauðsynlegt að sameina verndun og nýtingu orku með stuðningi staðla Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Hamstrar barnið þitt blýanta? Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun Ég má það fyrst ég kemst upp með það Eva Hauksdóttir skrifar Skoðun Ætlar Akureyrarbær að snuða íbúa? Sunna Hlín Jóhannesdóttir,Hilda Jana Gísladóttir skrifar Skoðun Miðaldra á hjúkrunarheimili! Jóhanna Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Eitt það besta sem þú getur gert fyrir loftslagið er að flokka matarleifar. Fyrir skömmu hófst sérsöfnun á matarleifum á höfuðborgarsvæðinu og á Suðurnesjum. Í stað þess að urða matarleifar, sem veldur mikilli uppsöfnun gróðurhúsalofttegunda, vinnum við þær í GAJU, gas- og jarðgerðarstöð SORPU. Gangsetning GAJU markaði tímamót í meðhöndlun úrgangs á höfuðborgarsvæðinu, en þangað rata allar rétt flokkaðar matarleifar frá heimilum. Engu minni tímamót urðu þegar flokkun á höfuðborgarsvæðinu var samræmd og byrjað að safna matarleifum sérstaklega. Nýja flokkunarkerfinu hefur verið ótrúlega vel tekið og bendir skoðun til að um 65 til 75% af þeim matarleifum sem áður fóru í tunnuna fyrir blandaðan úrgang fari nú í réttan farveg. Við vonuðumst til að ná svona 50% á fyrsta ári. Við höfum því öll staðið okkur skínandi vel í að gera þetta rétt. Hreinleiki matarleifanna er líka framar vonum. Það er mikilvægt svo moltan standist gæðakröfur, sem gæti verið teflt í tvísýnu ef aðskotahlutum eins og lífplastpokum eða öðru rusli er hent með matarleifunum. Loftslagsstöðin GAJA GAJA hefur allt frá gangsetningu í ágúst árið 2020 meðhöndlað lífrænan úrgang frá heimilum og fyrirtækjum. Nokkrir byrjunarörðugleikar voru við gangsetningu hennar, sérstaklega moltugerðarhlutans, en nú starfar GAJA af fullum krafti og fær loks sérsafnaðar matarleifar til meðhöndlunar, sem á að tryggja hreinleika annarrar tveggja hliðarafurða hennar: moltunnar. Allar matarleifar sem safnað er á höfuðborgarsvæðinu verða því innan skamms endurunnar (sjá skilgreiningu á endurvinnslu í þessari grein). SORPA framleiðir metangas úr matarleifum, og árið 2022 framleiddi GAJA um 697.084 rúmmetra af metangasi sem nýtast í samgöngur og iðnað. Einn rúmmetri af metangasi er álíka orkuríkur og einn lítri af dísilolíu. Þegar gassöfnun á urðunarstaðnum er bætt við slagar metangasframleiðsla SORPU í um tvær milljónir rúmmetra, sem duga til að knýja um 2.000 fólksbíla í heilt ár. GAJA er því fyrst og fremst loftslagsverkefni. Urðunarstaðurinn í Álfsnesi er einn stærsti losunarpóstur á höfuðborgarsvæðinu og losar um 100.000 tonn af koltvísýringi á hverju ári. Það jafngildir losun um 30.000 til 50.000 fólksbíla. Vá. Metangas sem sleppur í andrúmsloftið er skaðvaldur Þegar lífrænn úrgangur er urðaður myndast nefnilega ógrynni af metani, sem er þrjátíu sinnum skaðlegri gróðurhúsalofttegund en koltvísýringur. Með því að hætta að urða lífrænan úrgang, og vinna hann við stýrðar aðstæður í GAJA, dregur SORPA úr losun um tugi þúsunda tonna af koltvísýringi á hverju ári. Fyrir hvert tonn af matarleifum sem eru unnar í GAJU sparast um 800 kíló í losun af koltvísýringi. Þegar GAJA verður fullmettuð af matarleifum má því gera ráð fyrir að hún komi í veg fyrir losun um 20.000 tonnum af gróðurshúsalofttegundum – og þá eru ótalin jákvæð áhrif af notkun metansins og moltunnar. Matarleifar eru sá hluti ruslsins þíns sem við höfum besta yfirsýn yfir. Við fylgjum því eftir frá vöggu til grafar; allt frá því það lendir í gámi í móttöku- og flokkunarstöðinni okkar í Gufunesi, þangað til það er orðnar að metangasi og moltu. Með því að einu að flokka matarleifar tekur þú þátt í að búa til verðmæti og þú kemur í veg fyrir neikvæð áhrif á loftslag. Ruslgrein næstu viku fjallar um blandaða úrganginn. Hann fer í tunnuna með svarta límmiðanum sem var einu sinni eina tunnan fyrir utan nánast öll heimili, en er nú aðeins ætluð fyrir rusl sem á sér engan annan farveg en að vera brennt til að framleiða orku. Höfundur er samskipta- og viðskiptaþróunarstjóri SORPU bs.
Hvað eru endurnot, endurvinnsla og endurnýting? Við sem vinnum alla daga við að meðhöndla rusl vitum að flækjustig þessa málaflokks er mun meira en maður hefði haldið við fyrstu sýn. Þetta er jú bara rusl, hversu flókið getur þetta verið? 18. október 2023 08:00
Hvað verður um ruslið þitt? SORPA tekur á móti rúmlega 500 tonnum af rusli á dag. Árið 2022 voru þetta 188 þúsund tonn. Síðustu ár hefur orðið bylting til hins betra í viðhorfi til rusls. Markmiðið er ekki lengur að koma því fyrir kattarnef með eins ódýrum hætti og hægt er – það er: grafa það í jörðu – heldur grípa til lausna til að draga úr óþarfa neyslu og meðhöndla með sem bestum hætti það rusl sem við framleiðum öll. 12. október 2023 15:31
„Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun „Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson skrifar
Skoðun Alvarlegar afleiðingar kynferðislegrar áreitni á vinnustöðum Dagný Aradóttir Pind skrifar
Skoðun Er Helguvík ein af stærstu ruslakistum Íslands? Margrét S. Þórólfsdóttir,Ragnhildur L. Guðmundsdóttir,Þórólfur J. Dagsson skrifar
Skoðun Nauðsynlegt að sameina verndun og nýtingu orku með stuðningi staðla Haukur Logi Jóhannsson skrifar
„Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun