Vextir og verðbólga farin að bíta verulega á heimili og fyrirtæki Heimir Már Pétursson skrifar 13. mars 2024 19:21 Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri drýpur höfði þungt hugsi. Gunnar Jakbobsson varaseðlabankastjóri var einn um að vilja lækka vexti á vaxtaákvörðunardegi í febrúar. Næsti vaxtaákvörðunardagur er á miðvikudag í næstu viku. Stöð 2/Arnar Mikil verðbólga og háir vextir á undanförnum misserum gæti leitt til samdráttar en hagvöxtur á Íslandi hefur snarminnkað á síðustu mánuðum. Seðlabankastjóri segir kjarasamninga hins vegar góð tíðindi, peningastefnan væri að virka og allt væri á réttri leið. Partýinu sem hófst á lágvaxtatímanum er lokið. Viðvarandi mikil verðbólga og háir vextir eru farin að bíta bæði á fyrirtæki og heimili sem í vaxandi mæli halda að sér höndum í neyslu. „Aðhald peningastefnunnar hefur aukist, væntingar eru um að vextir hafi náð hámarki, hækkandi raunvextir og vaxandi greiðslubyrði hægja á hagkerfinu og mikill fjármagnskostnaður þrengir að rekstri fyrirtækja." Allt eru þetta skilaboð í skýrslu fjármálastöðugleikanefndar Seðlabankans sem kynnt var í morgun. Þar segir einnig að: „Hægt hefur á vexti ferðaþjónustunnar, hækkun verðlags á Íslandi hafi áhrif, eldsumbrotin hafa neikvæð áhrif að minnsta kosti tímabundið og afkoma íslensku flugfélaganna hefur versnað.“ Gætum endað í samdrætti Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri segir verðbólgu og vexti farna að reyna á heimili og fyrirtæki. Ekki væri hægt að útiloka að Íslendingar sigli inn í samdrátt, sem er eitt neikvæðasta orð hagfræðinnar. Ásgeir Jónsson segir nýgerða kjarasamninga góð tíðindi inn í baráttuna gegn verðbólgunni og hugsunin á bakvið þá væri góð.Stöð 2/Arnar „Það er alveg möguleiki. Það hefur verið mjög mikill hagvöxtur á síðustu þremur árum. Nú var Hagstofan að uppfæra tölur. Það var níu prósenta hagvöxtur árið 2022. Sem þýðir að hagkerfið óx um tuttugu prósent á þremur árum. Svo það er viðbúið að það hægi eitthvað á,“ segir Ásgeir. Hagvöxtur hefur snarminnkað á undanförnum mánuðum og verður aðeins 1,9 á þessu ári samkvæmt spá Seðlabankans. Þótt flestir vonist eftir vaxtalækkunum á næstu misserum eru vextir enn háir. Snjóhengja föstu vaxtanna hangir yfir fjórðungi heimila Um 25 prósent heimila eru með ýmist verðtryggð eða óverðtryggð lán á föstum vöxtum til nokkurra ára, sem koma til endurskoðunar á næstu tólf til átján mánuðum með aukinni greiðslubyrði. Hér sést hvernig hlutfall verðtryggðra og óverðtryggðra lána hefur breyst frá upphafi árs 2019 til loka árs 2023.Grafík/Sara Á gulu súlunum á meðfylgjandi mynd sjáum við að meirihluti húsnæðislána var óverðtryggður frá árinu 2019 til 2022. Verðtryggð lán voru greidd upp eins og sést á bláu súlunum. Með hækkandi vöxtum fóru heimilin að breyta lánunum í verðtryggð lán og nýir lántakendur tóku í auknum mæli verðtryggð lán. En heimilin hafa verið hagsýn og dregið stórlega úr neyslu og nýgerðir kjarasamningar ættu að leiða til minni verðbólgu og lækkunar vaxta á næstu mánuðum. Verkalýðshreyfingin segir boltann nú hjá Seðlabankanum. „Það er alveg rétt. Boltinn er hjá okkur. Að ná niður þessari verðbólgu og ná verðstöðugleika. Það er bara sú ábyrgð sem Seðlabankinn mun axla í þessu,“ segir seðlabankastjóri. Vextir farnir að reyna á þanþol heimila og fyrirtækja Seðlabankastjóri og þrír aðrir í peningastefnunefnd ákváðu að halda meginvöxtum bankans óbreyttum hinn 7. febrúar síðast liðinn. Fimmti nefndarmaðurinn, Gunnar Jakobsson varaseðlabankastjóri fjármálastöðugleika, vildi aftur á móti lækka þá úr 9,25 prósentum í 9 prósent. Það mátti heyra á honum á kynningarfundi nefndarinnar í morgun að hann teldi vextina farna reyna á þanþol heimila og fyrirtækja. Ásgeir vill ekki tjá sig mikið um mögulegar vaxtalækkanir en næsti vaxtaákvörðunardagurinn er á miðvikudag í næstu viku. Síðasta spá Seðlabankans gerir hins vegar ráð fyrir að verðbólga verði komin niður í 4,1 prósent í lok þessa árs en hún er nú 6,6 prósent. „Peningastefnan hefur virkað eins og hún á að virka. Það er að segja við erum að sjá þjóðarútgjöld minnka. Við erum að sjá, eins og kemur fram hjá okkur í dag, að lánaeftirspurn hefur minnkað. Fyrirtækin eru ekki að taka lán í sama mæli. Ekki heimilin heldur. Þetta er allt í rétta átt og við erum á réttri leið,“ segir Ásgeir Jónsson. Seðlabankinn Efnahagsbrot Verðlag Ferðamennska á Íslandi Fjármálafyrirtæki Tengdar fréttir Seðlabankastjóri grípur boltann frá verkalýðshreyfingunni Seðlabankastjóri segir nýgerða kjarasamninga góð tíðindi og hugsunin í samningunum væri góð. Nú væri boltinn hjá Seðlabankanum en hann ákveður meginvexti sína í næstu viku. 13. mars 2024 12:36 Seðlabankastjóri staðfesti sjálfstæðan samningsrétt á vinnumarkaði Formaður VR segir seðlabankastjóra hafa staðfest að krafa breiðfylkingarinnar um forsenduákvæði varðandi þróun vaxta skerði ekki sjálfstæði Seðlabankans, enda hafi slík ákvæði verið í samningum áður. Samninganefnd VR fékk umboð trúnaðarráðs í gærkvöldi til að boða til verkfallsaðgerða. 14. febrúar 2024 11:46 Ásgeir segir forsenduákvæði ekki hagga Seðlabankanum Seðlabankastjóri segir Seðlabankann ekki skipta sér af því hvernig samið er um laun á vinnumarkaði enda ekki aðili að samningunum. Í forsenduákvæðum samninga væri hins vegar eðlilegra að miða við þróun kaupmáttar og verðbólgu en vaxtastefnu bankans. 13. febrúar 2024 11:45 Seðlabankinn hækkar raunvexti Seðlabankinn tók meðvitaða ákvörðun um það í morgun að hækka raunvexti með því að halda meginvöxtum sínum óbreyttum á sama tíma og verðbólga er að minnka. Seðlabankastjóri segir þetta til marks um að aðgerðir hans gegn verðbólgu hafi skilað árangri. 7. febrúar 2024 19:21 Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Sindri Freyr er látinn Innlent Lögregla rannsakar andlát í Bolungarvík Innlent Voru látin í einhvern tíma áður en lögregla fór inn Innlent Biður kvikmyndagerðarmanninn afsökunar Innlent Vill kvittanir frá framboði Höllu Innlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent „Fyrirvarinn var í rauninni enginn“ Innlent Meðhöndlarinn farinn að nudda á Kvíabryggju Innlent Brosandi þótt aftur sé ekið á flugvél Verzlinga Innlent Átök á aðalfundi og lögregla kölluð til Innlent Fleiri fréttir Öllu tjaldað til við opnun nýrra undirganga Segir samstarfsfólk Katrínar hafa hvatt sig til að draga sig úr leik Átök á aðalfundi og lögregla kölluð til Undir yfirborði kosningabaráttunnar kraumi svæsinn slagur Bíða krufningar til að varpa ljósi á atburðarásina „Fyrirvarinn var í rauninni enginn“ Fyrstu tölur frá Reykjavík ættu að gefa góða mynd af úrslitum „Er búinn að blokka 237 manneskjur á tíu dögum“ Katrín græði stórum á vangetu kjósenda til að kjósa taktískt Andlát í Bolungarvík og forsetaefni í slorinu Héraðsdómur ruddur vegna fjölskyldutengsla og fyrri starfa dómara Áfengi og fíkniefni mældust í stýrimanninum Tvíburafolöld mætt í heiminn í Suðurnesjabæ Ferðafólki bjargað úr sjálfheldu við Þiðriksvallavatn Þriðjungur þekkir ekki neitt til Eiríks og Viktors Sindri Freyr er látinn Voru látin í einhvern tíma áður en lögregla fór inn Vill sjá leiðtoga á Norðurlöndunum en ekki aumingja og gungur Mótor bátsins var of stór og mennirnir ekki í björgunarvestum Óttast að þvingun og nauðung verði færð í lög Andlát til rannsóknar í Bolungarvík Áhyggjur læknanna ótímabærar og byggðar á misskilningi Ástandið í Hafnarfirði geti haft langvarandi áhrif á börn „Okkar hlutverk að halda utan um hvert annað“ Ræddu lokasprett æsispennandi kosningabaráttu Biður kvikmyndagerðarmanninn afsökunar Tvö látin en ekkert bendi til saknæms atburðar Enginn í haldi í tengslum við mannslát í Bolungarvík Slökkvilið kallað út vegna sprenginga í Hafnarfirði Lögregla rannsakar andlát í Bolungarvík Sjá meira
Partýinu sem hófst á lágvaxtatímanum er lokið. Viðvarandi mikil verðbólga og háir vextir eru farin að bíta bæði á fyrirtæki og heimili sem í vaxandi mæli halda að sér höndum í neyslu. „Aðhald peningastefnunnar hefur aukist, væntingar eru um að vextir hafi náð hámarki, hækkandi raunvextir og vaxandi greiðslubyrði hægja á hagkerfinu og mikill fjármagnskostnaður þrengir að rekstri fyrirtækja." Allt eru þetta skilaboð í skýrslu fjármálastöðugleikanefndar Seðlabankans sem kynnt var í morgun. Þar segir einnig að: „Hægt hefur á vexti ferðaþjónustunnar, hækkun verðlags á Íslandi hafi áhrif, eldsumbrotin hafa neikvæð áhrif að minnsta kosti tímabundið og afkoma íslensku flugfélaganna hefur versnað.“ Gætum endað í samdrætti Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri segir verðbólgu og vexti farna að reyna á heimili og fyrirtæki. Ekki væri hægt að útiloka að Íslendingar sigli inn í samdrátt, sem er eitt neikvæðasta orð hagfræðinnar. Ásgeir Jónsson segir nýgerða kjarasamninga góð tíðindi inn í baráttuna gegn verðbólgunni og hugsunin á bakvið þá væri góð.Stöð 2/Arnar „Það er alveg möguleiki. Það hefur verið mjög mikill hagvöxtur á síðustu þremur árum. Nú var Hagstofan að uppfæra tölur. Það var níu prósenta hagvöxtur árið 2022. Sem þýðir að hagkerfið óx um tuttugu prósent á þremur árum. Svo það er viðbúið að það hægi eitthvað á,“ segir Ásgeir. Hagvöxtur hefur snarminnkað á undanförnum mánuðum og verður aðeins 1,9 á þessu ári samkvæmt spá Seðlabankans. Þótt flestir vonist eftir vaxtalækkunum á næstu misserum eru vextir enn háir. Snjóhengja föstu vaxtanna hangir yfir fjórðungi heimila Um 25 prósent heimila eru með ýmist verðtryggð eða óverðtryggð lán á föstum vöxtum til nokkurra ára, sem koma til endurskoðunar á næstu tólf til átján mánuðum með aukinni greiðslubyrði. Hér sést hvernig hlutfall verðtryggðra og óverðtryggðra lána hefur breyst frá upphafi árs 2019 til loka árs 2023.Grafík/Sara Á gulu súlunum á meðfylgjandi mynd sjáum við að meirihluti húsnæðislána var óverðtryggður frá árinu 2019 til 2022. Verðtryggð lán voru greidd upp eins og sést á bláu súlunum. Með hækkandi vöxtum fóru heimilin að breyta lánunum í verðtryggð lán og nýir lántakendur tóku í auknum mæli verðtryggð lán. En heimilin hafa verið hagsýn og dregið stórlega úr neyslu og nýgerðir kjarasamningar ættu að leiða til minni verðbólgu og lækkunar vaxta á næstu mánuðum. Verkalýðshreyfingin segir boltann nú hjá Seðlabankanum. „Það er alveg rétt. Boltinn er hjá okkur. Að ná niður þessari verðbólgu og ná verðstöðugleika. Það er bara sú ábyrgð sem Seðlabankinn mun axla í þessu,“ segir seðlabankastjóri. Vextir farnir að reyna á þanþol heimila og fyrirtækja Seðlabankastjóri og þrír aðrir í peningastefnunefnd ákváðu að halda meginvöxtum bankans óbreyttum hinn 7. febrúar síðast liðinn. Fimmti nefndarmaðurinn, Gunnar Jakobsson varaseðlabankastjóri fjármálastöðugleika, vildi aftur á móti lækka þá úr 9,25 prósentum í 9 prósent. Það mátti heyra á honum á kynningarfundi nefndarinnar í morgun að hann teldi vextina farna reyna á þanþol heimila og fyrirtækja. Ásgeir vill ekki tjá sig mikið um mögulegar vaxtalækkanir en næsti vaxtaákvörðunardagurinn er á miðvikudag í næstu viku. Síðasta spá Seðlabankans gerir hins vegar ráð fyrir að verðbólga verði komin niður í 4,1 prósent í lok þessa árs en hún er nú 6,6 prósent. „Peningastefnan hefur virkað eins og hún á að virka. Það er að segja við erum að sjá þjóðarútgjöld minnka. Við erum að sjá, eins og kemur fram hjá okkur í dag, að lánaeftirspurn hefur minnkað. Fyrirtækin eru ekki að taka lán í sama mæli. Ekki heimilin heldur. Þetta er allt í rétta átt og við erum á réttri leið,“ segir Ásgeir Jónsson.
Seðlabankinn Efnahagsbrot Verðlag Ferðamennska á Íslandi Fjármálafyrirtæki Tengdar fréttir Seðlabankastjóri grípur boltann frá verkalýðshreyfingunni Seðlabankastjóri segir nýgerða kjarasamninga góð tíðindi og hugsunin í samningunum væri góð. Nú væri boltinn hjá Seðlabankanum en hann ákveður meginvexti sína í næstu viku. 13. mars 2024 12:36 Seðlabankastjóri staðfesti sjálfstæðan samningsrétt á vinnumarkaði Formaður VR segir seðlabankastjóra hafa staðfest að krafa breiðfylkingarinnar um forsenduákvæði varðandi þróun vaxta skerði ekki sjálfstæði Seðlabankans, enda hafi slík ákvæði verið í samningum áður. Samninganefnd VR fékk umboð trúnaðarráðs í gærkvöldi til að boða til verkfallsaðgerða. 14. febrúar 2024 11:46 Ásgeir segir forsenduákvæði ekki hagga Seðlabankanum Seðlabankastjóri segir Seðlabankann ekki skipta sér af því hvernig samið er um laun á vinnumarkaði enda ekki aðili að samningunum. Í forsenduákvæðum samninga væri hins vegar eðlilegra að miða við þróun kaupmáttar og verðbólgu en vaxtastefnu bankans. 13. febrúar 2024 11:45 Seðlabankinn hækkar raunvexti Seðlabankinn tók meðvitaða ákvörðun um það í morgun að hækka raunvexti með því að halda meginvöxtum sínum óbreyttum á sama tíma og verðbólga er að minnka. Seðlabankastjóri segir þetta til marks um að aðgerðir hans gegn verðbólgu hafi skilað árangri. 7. febrúar 2024 19:21 Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Sindri Freyr er látinn Innlent Lögregla rannsakar andlát í Bolungarvík Innlent Voru látin í einhvern tíma áður en lögregla fór inn Innlent Biður kvikmyndagerðarmanninn afsökunar Innlent Vill kvittanir frá framboði Höllu Innlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent „Fyrirvarinn var í rauninni enginn“ Innlent Meðhöndlarinn farinn að nudda á Kvíabryggju Innlent Brosandi þótt aftur sé ekið á flugvél Verzlinga Innlent Átök á aðalfundi og lögregla kölluð til Innlent Fleiri fréttir Öllu tjaldað til við opnun nýrra undirganga Segir samstarfsfólk Katrínar hafa hvatt sig til að draga sig úr leik Átök á aðalfundi og lögregla kölluð til Undir yfirborði kosningabaráttunnar kraumi svæsinn slagur Bíða krufningar til að varpa ljósi á atburðarásina „Fyrirvarinn var í rauninni enginn“ Fyrstu tölur frá Reykjavík ættu að gefa góða mynd af úrslitum „Er búinn að blokka 237 manneskjur á tíu dögum“ Katrín græði stórum á vangetu kjósenda til að kjósa taktískt Andlát í Bolungarvík og forsetaefni í slorinu Héraðsdómur ruddur vegna fjölskyldutengsla og fyrri starfa dómara Áfengi og fíkniefni mældust í stýrimanninum Tvíburafolöld mætt í heiminn í Suðurnesjabæ Ferðafólki bjargað úr sjálfheldu við Þiðriksvallavatn Þriðjungur þekkir ekki neitt til Eiríks og Viktors Sindri Freyr er látinn Voru látin í einhvern tíma áður en lögregla fór inn Vill sjá leiðtoga á Norðurlöndunum en ekki aumingja og gungur Mótor bátsins var of stór og mennirnir ekki í björgunarvestum Óttast að þvingun og nauðung verði færð í lög Andlát til rannsóknar í Bolungarvík Áhyggjur læknanna ótímabærar og byggðar á misskilningi Ástandið í Hafnarfirði geti haft langvarandi áhrif á börn „Okkar hlutverk að halda utan um hvert annað“ Ræddu lokasprett æsispennandi kosningabaráttu Biður kvikmyndagerðarmanninn afsökunar Tvö látin en ekkert bendi til saknæms atburðar Enginn í haldi í tengslum við mannslát í Bolungarvík Slökkvilið kallað út vegna sprenginga í Hafnarfirði Lögregla rannsakar andlát í Bolungarvík Sjá meira
Seðlabankastjóri grípur boltann frá verkalýðshreyfingunni Seðlabankastjóri segir nýgerða kjarasamninga góð tíðindi og hugsunin í samningunum væri góð. Nú væri boltinn hjá Seðlabankanum en hann ákveður meginvexti sína í næstu viku. 13. mars 2024 12:36
Seðlabankastjóri staðfesti sjálfstæðan samningsrétt á vinnumarkaði Formaður VR segir seðlabankastjóra hafa staðfest að krafa breiðfylkingarinnar um forsenduákvæði varðandi þróun vaxta skerði ekki sjálfstæði Seðlabankans, enda hafi slík ákvæði verið í samningum áður. Samninganefnd VR fékk umboð trúnaðarráðs í gærkvöldi til að boða til verkfallsaðgerða. 14. febrúar 2024 11:46
Ásgeir segir forsenduákvæði ekki hagga Seðlabankanum Seðlabankastjóri segir Seðlabankann ekki skipta sér af því hvernig samið er um laun á vinnumarkaði enda ekki aðili að samningunum. Í forsenduákvæðum samninga væri hins vegar eðlilegra að miða við þróun kaupmáttar og verðbólgu en vaxtastefnu bankans. 13. febrúar 2024 11:45
Seðlabankinn hækkar raunvexti Seðlabankinn tók meðvitaða ákvörðun um það í morgun að hækka raunvexti með því að halda meginvöxtum sínum óbreyttum á sama tíma og verðbólga er að minnka. Seðlabankastjóri segir þetta til marks um að aðgerðir hans gegn verðbólgu hafi skilað árangri. 7. febrúar 2024 19:21