Starfsgetumat innleitt bakdyramegin á Íslandi Jón Frímann Jónsson skrifar 24. mars 2024 07:00 Það á að innleiða starfsgetumat á Íslandi, bakdyramegin, þar sem meirihlutinn af þeirri lagabreytingu sem Guðmundur Ingi Guðbrandsson, félags- og vinnumarkaðsráðherra lagði fram á Alþingi 21. mars 2024. Fréttir af þessu máli eru frekar þunnar og fara ekki yfir helstu atriðin í þessari lagabreytingu. Það er hægt að lesa allt frumvarpið hérna á vef Alþingis. Í þriðju grein frumvarpsins stendur þetta hérna og þetta er ekkert annað en starfsgetumat sem hefur ekki verið neitt annað en hörmung í Danmörku, Svíþjóð og Noregi. „Örorkulífeyrir. Réttur til örorkulífeyris er bundinn því skilyrði að geta umsækjanda til virkni á vinnumarkaði samkvæmt samþættu sérfræðimati sé metin 25% eða minni til langframa vegna langvarandi eða alvarlegs heilsubrests eða fötlunar. [...]“ Hérna er verið að binda örorkumat við getu fólks til þess að vinna, sem getur verið mismunandi milli einstaklinga. Þetta er engin framför, þetta er alvarleg aðför að réttindum fólks og afturför. Þessi aðferð var fundin upp í Bretlandi til þess að spara Breska ríkinu pening og hefur síðan verði að dreifa sér um lönd þar sem hægri stjórnir hafa verið við völd eins og plága. Í umfjöllun Heimildarinnar (þá Kjarninn) árið 2018 var farið yfir það hversu hræðilegt þetta kerfi er og er hægt að lesa þá umfjöllun hérna, Starfsgetumat – Upp á líf og dauða, 20. október 2018. Núna er komið að Íslandi að innleiða þessa martröð. Hvað munu margir einstaklingar með alvarlega sjúkdóma fá neitun á örorku eftir að þetta kerfi verður innleitt. Vegna þess að einhver nefnd dæmir þetta fólk fært til þess að vinna til þess að spara íslenska ríkinu nokkra smáaura. Síðan eru einstaklingar sem eru fæddir með allskonar sem gerir það kannski ekki fært um að vera á atvinnumarkaðinum frekar en langveikt fólk. Ætlar þetta kerfi bara að dæma það fólk gott og gilt á atvinnumarkaðinn, þrátt fyrir lífstíðar greiningu. Þetta skref, eins og áður nefnir er afturábak og þjónar eingöngu hagsmunum og ímyndunarveiki veikra kapítalista sem hugsa bara á græða á daginn og vera vondir fyrir hagnaðinn. Það á að hafna þessu frumvarpi án tafar eða fjarlægja alla þá hluta þess sem snúa að starfsgetumati. Það eina sem má vera þarna og koma í lög er breyting á greiðslum til öryrkja. Þar sem nauðsynlegt er að fella heimilisuppbót og framfærsluppbót inn í örorkugreiðsluna til þess að jafna stöðu öryrkja sem eru ekki með slíkar greiðslur (búseta erlendis, sambúð og fleira). Síðan er einnig í þessu frumvarpi verið að lækka aldursviðbótina, sem var sett á fyrir mörgum árum síðan vegna þess að tekjur öryrkja voru svo lágar að öryrkjar sátu fastir í fátækt. Í þessu frumvarpi er verið að lækka aldursviðbótina um 33.020 kr eða úr 63.020 kr niður í 33.020 kr á mánuði. Eða eins og lagagreinin eins og hún er núna. „Aldursviðbót. Aldursviðbót greiðist þeim sem fá greiddan örorkulífeyri skv. 24. gr. eða hlutaörorkulífeyri skv. 25. gr. Full fjárhæð aldursviðbótar skal vera 360.000 kr. á ári. Full fjárhæð greiðist þeim sem voru 18–24 ára þegar annaðhvort skilyrði fyrir sjúkra- og endurhæfingargreiðslum voru fyrst uppfyllt eða þegar niðurstaða samþætts sérfræðimats lá fyrst fyrir um að geta umsækjanda til virkni á vinnumarkaði væri metin 50% eða minni. Fjárhæð aldursviðbótar lækkar um 5% fyrir hvert ár eftir það og greiðist aldursviðbót ekki hafi umsækjandi fyrst uppfyllt framangreind skilyrði við 44 ára aldur eða síðar. „ Full aldursviðbót hjá örorkulífeyrisþegum í dag er 756.240 kr á ári, eða 63.020 kr á mánuði. Þannig að það á ekki bara að nota frumvarpið til að koma á lélegu kerfi fyrir fólk sem getur ekki unnið til að koma í veg fyrir að það komist á örorku, heldur á einnig að lækka tekjur öryrkja og spara ríkissjóði þannig stórar fjárhæðir á sama tíma. Það er ekki í lagi að fátækasta fólkið á Íslandi skuli vera látið bera þessar byrðar eins og er verið að gera hérna. Þetta er stórkostleg vanhæfni eða gera með viljandi hætti. Ég tel víst að þetta sé gert með viljandi hætti og það er bara ekkert í lagi að svo sé. Hópur öryrkja á Íslandi er ekki svo stór, í skýrslu Örykjabandalagsins frá árinu 2019 segir að fjöldi öryrkja á Íslandi sé í kringum 18 þúsund manns. Það er allur hópurinn en segir ekki alla söguna, þar sem þetta fólk er ekki allt saman að fá greiðslur frá íslenska ríkinu af einni eða annari ástæðu. Hver fjöldi öryrkja sem fær ekki greiðslur frá íslenska ríkinu er ekki tala sem ég þekki. Þessar breytingar verða ekki til góða eins og þær eru lagðar fram í frumvarpinu og það er gjörsamlega galið að fólk sem aðhyllist öfgafulla markaðshyggju og er gjörsamlega búið að missa sjónar á allri mannúð skuli vera með þetta mál til umfjöllunar núna. Það er einnig ljóst að lauma átti þessu máli framhjá öllum með því að takmarka opinbert samráð um þetta mál, eins og stendur í frumvarpsdrögunum. Ég óttast að þetta fari í gegn eins og önnur ólög sem voru samþykkt á Alþingi 21. mars 2024, enda er núverandi þriggja flokka ríkisstjórn tilbúinn að henda hverjum sem er ofan í gjótu til þess að halda völdum og tryggja hagsmuni hagsmunaaðila sem þóknast þeim. Það er ljóst að Vinstri Græn seldu sálu sína fyrir völdin og það mun kosta þau flokkinn. Sjálfstæðisflokkurinn og framsóknarflokkurinn eru alltaf jafn slæmir eins og þeir hafa alltaf verið. Það er ekkert nýtt þar. Höfundur er rithöfundur, öryrki og áhugamaður um að allir geti lifað lífinu á þeim tekjum sem þeir hafa. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Félagsmál Mest lesið Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson Skoðun Viðreisn er Samfylkingin Júlíus Viggó Ólafsson Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Er skynsemi Sigmundar Davíðs o.fl. skynsamleg? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Sjálfskaparvíti Samfylkingar og Viðreisnar Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun Er heilbrigði besta lausnin? Lukka Pálsdóttir Skoðun Baráttan um Ísland og sjálfstæði þjóðar Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Alvöru aðgerðir í húsnæðismálum – x við V Svandís Svavarsdóttir Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Geðveikir frasar – en það þarf að vera plan! Ragna Sigurðardóttir,Sigurþóra Bergsdóttir skrifar Skoðun Þarf Ábyrg framtíð 14,1% til að komast í kappræður Heimildarinnar? Jóhannes Loftsson skrifar Skoðun Þess vegna er ég á lista VG í Suðurkjördæmi Þorsteinn Ólafsson skrifar Skoðun Svínsleg mismunun gagnvart eldra fólki Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Hverjir myrða konur? Auður Önnu Magnúsdóttir skrifar Skoðun „Það sé ykkur til fæðu“ - hugleiðing um jólamat Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Ferðafrelsið er dýrmætt Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Viðreisn er Samfylkingin Júlíus Viggó Ólafsson skrifar Skoðun Mannúðleg innflytjendastefna Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Hvað er vandamálið á húsnæðismarkaðinum og hvernig leysum við það Ómar Ingþórsson skrifar Skoðun Er heilbrigði besta lausnin? Lukka Pálsdóttir skrifar Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir skrifar Skoðun Sjálfskaparvíti Samfylkingar og Viðreisnar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Evrópudagur sjúkraliða Sandra B. Franks skrifar Skoðun Baráttan um Ísland og sjálfstæði þjóðar Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Alvöru aðgerðir í húsnæðismálum – x við V Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Er skynsemi Sigmundar Davíðs o.fl. skynsamleg? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir skrifar Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju kýs ég Samfylkinguna? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Uppeldi, færni til framtíðar - fór í skúffu stjórnvalda! Una María Óskarsdóttir skrifar Skoðun Við sem förum til Tenerife - Vaxta og húsnæðispyntingar á almenningi komið frá lífeyrissjóðum og leigufélögum Hreinn Pétursson skrifar Skoðun Hvar eru málefni barna og ungs fólks? Gunnar E. Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Þetta með verðgildin Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Stöndum með trans börnum og foreldrum þeirra! Birna Guðmundsdóttir,Elín Oddný Sigurðardóttir,Ynda Eldborg skrifar Skoðun Ég á ‘etta, ég má ‘etta Jón Ármann Steinsson skrifar Skoðun Dómsmálið sem gæti kippt grunninum undan Heidelberg-verksmiðjunni Jón Hjörleifur Stefánsson skrifar Skoðun Viljum við sósíalisma? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson skrifar Sjá meira
Það á að innleiða starfsgetumat á Íslandi, bakdyramegin, þar sem meirihlutinn af þeirri lagabreytingu sem Guðmundur Ingi Guðbrandsson, félags- og vinnumarkaðsráðherra lagði fram á Alþingi 21. mars 2024. Fréttir af þessu máli eru frekar þunnar og fara ekki yfir helstu atriðin í þessari lagabreytingu. Það er hægt að lesa allt frumvarpið hérna á vef Alþingis. Í þriðju grein frumvarpsins stendur þetta hérna og þetta er ekkert annað en starfsgetumat sem hefur ekki verið neitt annað en hörmung í Danmörku, Svíþjóð og Noregi. „Örorkulífeyrir. Réttur til örorkulífeyris er bundinn því skilyrði að geta umsækjanda til virkni á vinnumarkaði samkvæmt samþættu sérfræðimati sé metin 25% eða minni til langframa vegna langvarandi eða alvarlegs heilsubrests eða fötlunar. [...]“ Hérna er verið að binda örorkumat við getu fólks til þess að vinna, sem getur verið mismunandi milli einstaklinga. Þetta er engin framför, þetta er alvarleg aðför að réttindum fólks og afturför. Þessi aðferð var fundin upp í Bretlandi til þess að spara Breska ríkinu pening og hefur síðan verði að dreifa sér um lönd þar sem hægri stjórnir hafa verið við völd eins og plága. Í umfjöllun Heimildarinnar (þá Kjarninn) árið 2018 var farið yfir það hversu hræðilegt þetta kerfi er og er hægt að lesa þá umfjöllun hérna, Starfsgetumat – Upp á líf og dauða, 20. október 2018. Núna er komið að Íslandi að innleiða þessa martröð. Hvað munu margir einstaklingar með alvarlega sjúkdóma fá neitun á örorku eftir að þetta kerfi verður innleitt. Vegna þess að einhver nefnd dæmir þetta fólk fært til þess að vinna til þess að spara íslenska ríkinu nokkra smáaura. Síðan eru einstaklingar sem eru fæddir með allskonar sem gerir það kannski ekki fært um að vera á atvinnumarkaðinum frekar en langveikt fólk. Ætlar þetta kerfi bara að dæma það fólk gott og gilt á atvinnumarkaðinn, þrátt fyrir lífstíðar greiningu. Þetta skref, eins og áður nefnir er afturábak og þjónar eingöngu hagsmunum og ímyndunarveiki veikra kapítalista sem hugsa bara á græða á daginn og vera vondir fyrir hagnaðinn. Það á að hafna þessu frumvarpi án tafar eða fjarlægja alla þá hluta þess sem snúa að starfsgetumati. Það eina sem má vera þarna og koma í lög er breyting á greiðslum til öryrkja. Þar sem nauðsynlegt er að fella heimilisuppbót og framfærsluppbót inn í örorkugreiðsluna til þess að jafna stöðu öryrkja sem eru ekki með slíkar greiðslur (búseta erlendis, sambúð og fleira). Síðan er einnig í þessu frumvarpi verið að lækka aldursviðbótina, sem var sett á fyrir mörgum árum síðan vegna þess að tekjur öryrkja voru svo lágar að öryrkjar sátu fastir í fátækt. Í þessu frumvarpi er verið að lækka aldursviðbótina um 33.020 kr eða úr 63.020 kr niður í 33.020 kr á mánuði. Eða eins og lagagreinin eins og hún er núna. „Aldursviðbót. Aldursviðbót greiðist þeim sem fá greiddan örorkulífeyri skv. 24. gr. eða hlutaörorkulífeyri skv. 25. gr. Full fjárhæð aldursviðbótar skal vera 360.000 kr. á ári. Full fjárhæð greiðist þeim sem voru 18–24 ára þegar annaðhvort skilyrði fyrir sjúkra- og endurhæfingargreiðslum voru fyrst uppfyllt eða þegar niðurstaða samþætts sérfræðimats lá fyrst fyrir um að geta umsækjanda til virkni á vinnumarkaði væri metin 50% eða minni. Fjárhæð aldursviðbótar lækkar um 5% fyrir hvert ár eftir það og greiðist aldursviðbót ekki hafi umsækjandi fyrst uppfyllt framangreind skilyrði við 44 ára aldur eða síðar. „ Full aldursviðbót hjá örorkulífeyrisþegum í dag er 756.240 kr á ári, eða 63.020 kr á mánuði. Þannig að það á ekki bara að nota frumvarpið til að koma á lélegu kerfi fyrir fólk sem getur ekki unnið til að koma í veg fyrir að það komist á örorku, heldur á einnig að lækka tekjur öryrkja og spara ríkissjóði þannig stórar fjárhæðir á sama tíma. Það er ekki í lagi að fátækasta fólkið á Íslandi skuli vera látið bera þessar byrðar eins og er verið að gera hérna. Þetta er stórkostleg vanhæfni eða gera með viljandi hætti. Ég tel víst að þetta sé gert með viljandi hætti og það er bara ekkert í lagi að svo sé. Hópur öryrkja á Íslandi er ekki svo stór, í skýrslu Örykjabandalagsins frá árinu 2019 segir að fjöldi öryrkja á Íslandi sé í kringum 18 þúsund manns. Það er allur hópurinn en segir ekki alla söguna, þar sem þetta fólk er ekki allt saman að fá greiðslur frá íslenska ríkinu af einni eða annari ástæðu. Hver fjöldi öryrkja sem fær ekki greiðslur frá íslenska ríkinu er ekki tala sem ég þekki. Þessar breytingar verða ekki til góða eins og þær eru lagðar fram í frumvarpinu og það er gjörsamlega galið að fólk sem aðhyllist öfgafulla markaðshyggju og er gjörsamlega búið að missa sjónar á allri mannúð skuli vera með þetta mál til umfjöllunar núna. Það er einnig ljóst að lauma átti þessu máli framhjá öllum með því að takmarka opinbert samráð um þetta mál, eins og stendur í frumvarpsdrögunum. Ég óttast að þetta fari í gegn eins og önnur ólög sem voru samþykkt á Alþingi 21. mars 2024, enda er núverandi þriggja flokka ríkisstjórn tilbúinn að henda hverjum sem er ofan í gjótu til þess að halda völdum og tryggja hagsmuni hagsmunaaðila sem þóknast þeim. Það er ljóst að Vinstri Græn seldu sálu sína fyrir völdin og það mun kosta þau flokkinn. Sjálfstæðisflokkurinn og framsóknarflokkurinn eru alltaf jafn slæmir eins og þeir hafa alltaf verið. Það er ekkert nýtt þar. Höfundur er rithöfundur, öryrki og áhugamaður um að allir geti lifað lífinu á þeim tekjum sem þeir hafa.
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun
Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir Skoðun
Skoðun Geðveikir frasar – en það þarf að vera plan! Ragna Sigurðardóttir,Sigurþóra Bergsdóttir skrifar
Skoðun Þarf Ábyrg framtíð 14,1% til að komast í kappræður Heimildarinnar? Jóhannes Loftsson skrifar
Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir skrifar
Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir skrifar
Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Við sem förum til Tenerife - Vaxta og húsnæðispyntingar á almenningi komið frá lífeyrissjóðum og leigufélögum Hreinn Pétursson skrifar
Skoðun Stöndum með trans börnum og foreldrum þeirra! Birna Guðmundsdóttir,Elín Oddný Sigurðardóttir,Ynda Eldborg skrifar
Skoðun Dómsmálið sem gæti kippt grunninum undan Heidelberg-verksmiðjunni Jón Hjörleifur Stefánsson skrifar
Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson skrifar
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun
Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir Skoðun