Beitir nýr matvælaráðherra sér fyrir afnámi ólaganna? Ragnar Þór Ingólfsson, Breki Karlsson og Ólafur Stephensen skrifa 10. apríl 2024 13:00 VR, Neytendasamtökin og Félag atvinnurekenda sendu í síðustu viku erindi til matvælaráðherra (sem þá var Katrín Jakobsdóttir) og fóru fram á að ráðherra beitti sér fyrir því að lögin um víðtæka undanþágu kjötafurðastöðva frá samkeppnislögum yrðu tekin til rækilegrar skoðunar, enda væru þau skaðleg neytendum, launþegum og verslun í landinu. Skoða þyrfti hvort lögin gengju gegn EES-samningnum og tryggt þyrfti að vera að lagasetning væri í samræmi við reglur ríkisstjórnarinnar sjálfrar um undirbúning löggjafar og ákvæði stjórnarskrárinnar um að ekkert þingmál megi samþykkja nema að undangengnum þremur umræðum. Í erindi samtakanna sagði að beinast lægi við að ráðherra beitti sér fyrir því að lögin yrðu felld úr gildi. Svar matvælaráðuneytisins barst samtökunum í gær, en þar er vísað í erindi sem ráðuneytið sendi atvinnuveganefnd Alþingis í fyrradag. Óhætt er að segja að það sé einsdæmi í seinni tíð að ráðuneyti sendi Alþingi jafnharða gagnrýni á nýsett lög. Ráðuneytið sallar niður nýju lögin Í svari matvælaráðuneytisins og erindinu til þingnefndarinnar kemur m.a. eftirfarandi fram: Sérfræðingar ráðuneytisins voru ekki kallaðir til þegar meirihluti atvinnuveganefndar gjörbreytti upphaflegu frumvarpi ráðherra um undanþágur framleiðendafélaga frá samkeppnislögum. Ráðuneytið tekur undir áhyggjur Samkeppniseftirlitsins af að lögin standist ekki EES-samninginn. Fyrirspurn frá Eftirlitsstofnun EFTA (ESA) vegna lagabreytinganna er væntanleg. Ósamræmi er í nefndaráliti meirihlutans og lagatextanum. Í nefndarálitinu segir að undanþágan takmarkist við félög að hluta í eigu eða undir stjórn bænda, en í lagatextanum er enga kröfu að finna um að framleiðendafélag sé í eigu eða undir stjórn frumframleiðenda (bænda). Formaður Bændasamtaka Íslands hefur í blaðagrein haldið því fram að undanþágan nái aðeins til fyrirtækja í meirihlutaeigu bænda, en sá skilningur á sér enga stoð í lagatextanum, enda segir ráðuneytið misræmið hafa valdið misskilningi í opinberri umræðu. Fyrirtæki, sem í dag starfa á kjötmarkaðnum, en eru í fjölbreyttri starfsemi, til dæmis við innflutning á búvörum og jafnvel rekstur sem ekki fellur undir landbúnað, geta fallið undir undanþáguna að mati ráðuneytisins. Ekki er kveðið á um fjárhagslegan aðskilnað framleiðendafélaga frá annarri starfsemi. Ekki er útfært í lögunum hvernig eftirliti Samkeppniseftirlitsins með þeim á að vera háttað og óljóst er til hvaða úrræða SE getur gripið, uppfylli félög ekki skilyrði laganna. Óvissa er uppi um hvernig staðið skuli að framkvæmd eftirlits. Ráðuneytið vitnar til erindis frá Samkeppniseftirlitinu, þar sem bent er á að hin nýsettu lög geti strítt gegn markmiðum samkeppnislaga og torveldað frjálsa samkeppni í viðskiptum. SE bendir einnig á að með lagabreytingunni er kjötafurðastöðvum veitt sjálfdæmi um verðlagningu til bæði bænda og smásala og neytenda. Ekkert annað aðhald komi í staðinn, eins og t.d. ákvæði um stjórn og eignarhald bænda á félögunum eða opinber verðlagning. „Ráðuneytið telur að æskilegt hefði verið að skoða hvort þörf væri á slíkum varnöglum við lagasetninguna til að gæta að hagsmunum bænda og neytenda,“ segir í bréfinu til atvinnuveganefndar. Matvælaráðuneytið sallar með öðrum orðum hin nýsettu lög og í erindi þess felst hörð gagnrýni á vinnubrögð meirihluta atvinnuveganefndar við lagasetninguna. Spillt og óvönduð vinnubrögð Ráðuneytið nefnir þó ekki það sem Þórarinn Ingi Pétursson, formaður atvinnuveganefndar, hefur staðfest opinberlega, að lögmaður Samtaka fyrirtækja í landbúnaði, Finnur Magnússon, og kollegar hans á lögmannsstofunni Juris hjálpuðu nefndinni að skrifa hinn nýja frumvarpstexta, eftir að forsvarsmenn SAFL og lögmaðurinn höfðu átt fund með nefndinni. Það er út af fyrir sig athyglisvert að formaður þingnefndar staðfesti þannig opinberlega það sem ekki er hægt að kalla annað en spillingu; að lögmenn sérhagsmunasamtaka sem blasir við að hagnast á undanþágunni frá samkeppnislögum, fái að skrifa nýjan lagatexta og öllu samráðs- og umsagnarferlinu, sem málið hafði farið í gegn um, var um leið ýtt til hliðar og öðrum umsagnaraðilum gefið langt nef. Gagnrýni ráðuneytisins sýnir síðan svo ekki verður um villst að hinn nýi frumvarpstexti hlaut enga þá rýni eða mat á áhrifum, sem reglur ríkisstjórnarinnar um vandaða löggjöf eiga að tryggja. Hin nýju lög eru ólög, eins og samtök okkar hafa ítrekað bent á. Hvað gera þingnefnd og ráðherra? Atvinnuveganefnd Alþingis er ekki stætt á öðru, í ljósi þeirrar gagnrýni sem fram er komin, en að taka málið til endurskoðunar og gera breytingar á lögunum eða fella þau úr gildi. Því verður varla trúað að nefndin hyggist áfram ganga erinda sérhagsmuna en hunsa almannahagsmuni. Nýbakaður matvælaráðherra, Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir, er í þeirri sérkennilegu stöðu að hafa verið í meirihluta atvinnuveganefndarinnar, sem keyrði ólögin í gegnum þingið. Að mati greinarhöfunda er henni heldur ekki stætt á öðru en að fylgja erindi ráðuneytis síns eftir og fara fram á breytingar á lögunum. Ráðherrar, rétt eins og þingmenn, eiga að vinna að almannahagsmunum en ekki púkka undir sérhagsmuni. Ragnar Þór Ingólfsson formaður VR, Breki Karlsson formaður Neytendasamtakanna og Ólafur Stephensen framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ragnar Þór Ingólfsson Breki Karlsson Ólafur Stephensen Neytendur Alþingi Stjórnsýsla Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur (2017-2024) Samkeppnismál Ríkisstjórn Bjarna Benediktssonar Mest lesið Tímaskekkjan skólaíþróttir Davíð Már Sigurðsson Skoðun Nei, við skulum ekki kaupa handa þeim fleiri vopn Haraldur Ólafsson Skoðun Ég kýs mælskan og mannlegan leiðtoga sem rektor Engilbert Sigurðsson Skoðun Eigandinn smánaður Sigurjón Þórðarson Skoðun VR á krossgötum - félagsmenn verða að hafna sundrungu Harpa Sævarsdóttir Skoðun Bakpokinn sem þyngist þegar á brattann sækir Gunnar Úlfarsson Skoðun Að kenna eða ekki kenna Helga Margrét Marzellíusardóttir Skoðun Hvað er kona? - Þörf kynjakerfisins til að skilgreina og stjórna konum Arna Magnea Danks Skoðun Er þetta satt eða heyrði ég þetta bara nógu oft? Gunnhildur Birna Gunnarsdóttir Skoðun Sólarhringur til stefnu Flosi Eiríksson Skoðun Skoðun Skoðun Lífið gefur engan afslátt Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kolbrún Pálsdóttir sem næsti rektor HÍ Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Vitskert veröld Einar Helgason skrifar Skoðun Draumurinn um hið fullkomna öryggisnet Signý Jóhannesdóttir skrifar Skoðun Sönnunarbyrði og hagsmunaárekstur Arnar Sigurðsson skrifar Skoðun Sem doktorsnemi styð ég Silju Báru til Rektors Háskóla Íslands Eva Jörgensen skrifar Skoðun Sterk og breið samtök – tími til að styrkja rödd minni fyrirtækja Friðrik Árnason skrifar Skoðun Nýjar ráðleggingar um mataræði María Heimisdóttir skrifar Skoðun Börn með fjölþættan vanda Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hvalveiðar eru slæmar fyrir ímynd Íslands Clive Stacey skrifar Skoðun Netöryggi á krossgötum: Hvernig tryggjum við íslenska innviði? Heimir Fannar Gunnlaugsson skrifar Skoðun Í heimi sem samþykkir þjóðarmorð er ekkert jafnrétti Najlaa Attaallah skrifar Skoðun Heilinn okkar og klukka lífsins Birna V. Baldursdóttir ,Heiðdís B. Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Hvað er kona? - Þörf kynjakerfisins til að skilgreina og stjórna konum Arna Magnea Danks skrifar Skoðun Ég styð Ingibjörgu Gunnarsdóttur í stöðu rektors við Háskóla Íslands Herdís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Silja Bára skilur stjórnsýslu HÍ! Elva Ellertsdóttir,Kolbrún Eggertsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif til hádegis Bjarni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Stöndum vörð um hlutverk háskóla – Kjósum Kolbrúnu Ástríður Stefánsdóttir skrifar Skoðun Nei, við skulum ekki kaupa handa þeim fleiri vopn Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Tímaskekkjan skólaíþróttir Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Þegar fíllinn byltir sér.... Gunnar Pálsson skrifar Skoðun Leyfi til að syrgja Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Kominn tími til að þingmenn axli ábyrgð Björn Ólafsson skrifar Skoðun VR-members, exercise your right to vote! Christopher Eva skrifar Skoðun Stöðvum það sem gott er Íris E. Gísladóttir skrifar Skoðun Kjósum Kolbrúnu – Styrk stjórnun á tímum breytinga Margrét Sigrún Sigurðardóttir skrifar Skoðun Vanfjármögnun Háskóla Íslands verður að breyta Magnús Karl Magnússon skrifar Skoðun Er þetta satt eða heyrði ég þetta bara nógu oft? Gunnhildur Birna Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Stöndum með börnum Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun „Án orku verður ekki hagvöxtur“ Jón Skafti Gestsson skrifar Sjá meira
VR, Neytendasamtökin og Félag atvinnurekenda sendu í síðustu viku erindi til matvælaráðherra (sem þá var Katrín Jakobsdóttir) og fóru fram á að ráðherra beitti sér fyrir því að lögin um víðtæka undanþágu kjötafurðastöðva frá samkeppnislögum yrðu tekin til rækilegrar skoðunar, enda væru þau skaðleg neytendum, launþegum og verslun í landinu. Skoða þyrfti hvort lögin gengju gegn EES-samningnum og tryggt þyrfti að vera að lagasetning væri í samræmi við reglur ríkisstjórnarinnar sjálfrar um undirbúning löggjafar og ákvæði stjórnarskrárinnar um að ekkert þingmál megi samþykkja nema að undangengnum þremur umræðum. Í erindi samtakanna sagði að beinast lægi við að ráðherra beitti sér fyrir því að lögin yrðu felld úr gildi. Svar matvælaráðuneytisins barst samtökunum í gær, en þar er vísað í erindi sem ráðuneytið sendi atvinnuveganefnd Alþingis í fyrradag. Óhætt er að segja að það sé einsdæmi í seinni tíð að ráðuneyti sendi Alþingi jafnharða gagnrýni á nýsett lög. Ráðuneytið sallar niður nýju lögin Í svari matvælaráðuneytisins og erindinu til þingnefndarinnar kemur m.a. eftirfarandi fram: Sérfræðingar ráðuneytisins voru ekki kallaðir til þegar meirihluti atvinnuveganefndar gjörbreytti upphaflegu frumvarpi ráðherra um undanþágur framleiðendafélaga frá samkeppnislögum. Ráðuneytið tekur undir áhyggjur Samkeppniseftirlitsins af að lögin standist ekki EES-samninginn. Fyrirspurn frá Eftirlitsstofnun EFTA (ESA) vegna lagabreytinganna er væntanleg. Ósamræmi er í nefndaráliti meirihlutans og lagatextanum. Í nefndarálitinu segir að undanþágan takmarkist við félög að hluta í eigu eða undir stjórn bænda, en í lagatextanum er enga kröfu að finna um að framleiðendafélag sé í eigu eða undir stjórn frumframleiðenda (bænda). Formaður Bændasamtaka Íslands hefur í blaðagrein haldið því fram að undanþágan nái aðeins til fyrirtækja í meirihlutaeigu bænda, en sá skilningur á sér enga stoð í lagatextanum, enda segir ráðuneytið misræmið hafa valdið misskilningi í opinberri umræðu. Fyrirtæki, sem í dag starfa á kjötmarkaðnum, en eru í fjölbreyttri starfsemi, til dæmis við innflutning á búvörum og jafnvel rekstur sem ekki fellur undir landbúnað, geta fallið undir undanþáguna að mati ráðuneytisins. Ekki er kveðið á um fjárhagslegan aðskilnað framleiðendafélaga frá annarri starfsemi. Ekki er útfært í lögunum hvernig eftirliti Samkeppniseftirlitsins með þeim á að vera háttað og óljóst er til hvaða úrræða SE getur gripið, uppfylli félög ekki skilyrði laganna. Óvissa er uppi um hvernig staðið skuli að framkvæmd eftirlits. Ráðuneytið vitnar til erindis frá Samkeppniseftirlitinu, þar sem bent er á að hin nýsettu lög geti strítt gegn markmiðum samkeppnislaga og torveldað frjálsa samkeppni í viðskiptum. SE bendir einnig á að með lagabreytingunni er kjötafurðastöðvum veitt sjálfdæmi um verðlagningu til bæði bænda og smásala og neytenda. Ekkert annað aðhald komi í staðinn, eins og t.d. ákvæði um stjórn og eignarhald bænda á félögunum eða opinber verðlagning. „Ráðuneytið telur að æskilegt hefði verið að skoða hvort þörf væri á slíkum varnöglum við lagasetninguna til að gæta að hagsmunum bænda og neytenda,“ segir í bréfinu til atvinnuveganefndar. Matvælaráðuneytið sallar með öðrum orðum hin nýsettu lög og í erindi þess felst hörð gagnrýni á vinnubrögð meirihluta atvinnuveganefndar við lagasetninguna. Spillt og óvönduð vinnubrögð Ráðuneytið nefnir þó ekki það sem Þórarinn Ingi Pétursson, formaður atvinnuveganefndar, hefur staðfest opinberlega, að lögmaður Samtaka fyrirtækja í landbúnaði, Finnur Magnússon, og kollegar hans á lögmannsstofunni Juris hjálpuðu nefndinni að skrifa hinn nýja frumvarpstexta, eftir að forsvarsmenn SAFL og lögmaðurinn höfðu átt fund með nefndinni. Það er út af fyrir sig athyglisvert að formaður þingnefndar staðfesti þannig opinberlega það sem ekki er hægt að kalla annað en spillingu; að lögmenn sérhagsmunasamtaka sem blasir við að hagnast á undanþágunni frá samkeppnislögum, fái að skrifa nýjan lagatexta og öllu samráðs- og umsagnarferlinu, sem málið hafði farið í gegn um, var um leið ýtt til hliðar og öðrum umsagnaraðilum gefið langt nef. Gagnrýni ráðuneytisins sýnir síðan svo ekki verður um villst að hinn nýi frumvarpstexti hlaut enga þá rýni eða mat á áhrifum, sem reglur ríkisstjórnarinnar um vandaða löggjöf eiga að tryggja. Hin nýju lög eru ólög, eins og samtök okkar hafa ítrekað bent á. Hvað gera þingnefnd og ráðherra? Atvinnuveganefnd Alþingis er ekki stætt á öðru, í ljósi þeirrar gagnrýni sem fram er komin, en að taka málið til endurskoðunar og gera breytingar á lögunum eða fella þau úr gildi. Því verður varla trúað að nefndin hyggist áfram ganga erinda sérhagsmuna en hunsa almannahagsmuni. Nýbakaður matvælaráðherra, Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir, er í þeirri sérkennilegu stöðu að hafa verið í meirihluta atvinnuveganefndarinnar, sem keyrði ólögin í gegnum þingið. Að mati greinarhöfunda er henni heldur ekki stætt á öðru en að fylgja erindi ráðuneytis síns eftir og fara fram á breytingar á lögunum. Ráðherrar, rétt eins og þingmenn, eiga að vinna að almannahagsmunum en ekki púkka undir sérhagsmuni. Ragnar Þór Ingólfsson formaður VR, Breki Karlsson formaður Neytendasamtakanna og Ólafur Stephensen framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda.
Skoðun Netöryggi á krossgötum: Hvernig tryggjum við íslenska innviði? Heimir Fannar Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Hvað er kona? - Þörf kynjakerfisins til að skilgreina og stjórna konum Arna Magnea Danks skrifar
Skoðun Ég styð Ingibjörgu Gunnarsdóttur í stöðu rektors við Háskóla Íslands Herdís Sveinsdóttir skrifar