Þegar þú vilt miklu meira bákn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar 27. apríl 2024 10:01 Meðal þess sem fram kemur í gögnum Evrópusambandsins vegna misheppnaðrar umsóknar Samfylkingarinnar og Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs um inngöngu í sambandið á árunum 2009-2013 er að inngangan hefði kallað á mjög umfangsmikla stofnanauppbyggingu, eins og útþensla hins opinbera kallast á stjórnsýslumáli, til þess að Ísland gæti staðið undir þeim skuldbindingum sem fylgdu henni. Komið hefur þannig beinlínis fram í gögnum Evrópusambandsins að stjórnsýslan hér á landi sé allt of lítil að mati þess. Mjög sérstakt er fyrir vikið þegar forystumenn Viðreisnar gagnrýna umfang íslenzku stjórnsýslunnar á sama tíma og helzta stefnumál flokksins, sem öll önnur stefnumáls hans taka mið af og hann var beinlínis stofnaður í kringum, er að Ísland gangi í Evrópusambandið. Nú síðast Gabríel Ingimarsson, forseti ungliðahreyfingar flokksins, í grein á Vísir.is fyrir helgi. Full ástæða er til þess að veita umsvifum hins opinbera öflugt aðhald en gagnrýni í þeim efnum úr röðum Viðreisnar er hins vegar fullkomlega ótrúverðug. „Stjórnsýsla Íslands er lítil“ Til að mynda er fjallað um smæð íslenzku stjórnsýslunnar að mati Evrópusambandsins í skjali frá árinu 2011 á vegum framkvæmdastjórnar sambandsins sem nefnist „Commission decision of 08.04.2011 on a Multi-annual Indicative Planning Document (MIPD) 2011-2013 for Iceland“ og unnið var í tengslum við umsókn vinstristjórnarinnar um inngöngu í það. Þar leynir sér ekki það álit Evrópusambandsins að hérlend stjórnsýsla sé vegna smæðar engan veginn í stakk búin til þess að ráða við inngöngu í sambandið: „Heilt á litið er stjórnsýslan lítil og býr við takmarkaðar fjárveitingar. […] Ísland mun þurfa að byggja upp getu stjórnsýslunnar til þess að taka upp, þýða og innleiða löggjöf Evrópusambandsins og koma á laggirnar öllum þeim nauðsynlegu innviðum sem vera innan sambandsins krefst. […] Stjórnsýsla Íslands er lítil. Hjá stjórnarráðinu starfa um 700 opinberir starfsmenn og það samanstendur af tíu ráðuneytum. Undir hvert þeirra heyrir nokkur fjöldi opinberra stofnana. Ráðuneytin eru lítil og hafa á bilinu 26 til 214 starfsmenn.“ Miðast við tugmilljónaþjóðir Með öðrum orðum er deginum ljósara að farið yrði úr öskunni í eldinn og vel rúmlega það þegar kemur að umfangi hins opinbera hér á landi ef til þess kæmi að Ísland gengi í Evrópusambandið. Það sem sambandið telur allt of lítið vilja forystumenn Viðreisnar telja kjósendum trú um að þeir telji þvert á móti allt of stórt. Sú afstaða Evrópusambandsins þarf þó ekki að koma mjög á óvart enda miðast regluverk þess við stjórnsýslu milljóna- og tugmilljónaþjóðir sem þó þykir mörgum nóg um regluverksframleiðslu sambandsins. Til að mynda er ekki langt síðan Jesper Berg, forstjóri danska fjármálaeftirlitsins, sagði við Financial Times að regluverk Evrópusambandsins um fjármálamarkaði væri orðið of umfangsmikið og fyrir vikið væri hætta á því að týnast í smáatriðum í stað þess að leggja áherzlu á mögulegar áhættur. Þrátt fyrir hundruð starfsmanna gæti stofnunin ekki bæði haft umsjón með innleiðingu á flóknu regluverki og staðið fullnægjandi vörð um fjármálakerfið. Tók Morten Baltzersen, forstjóri norska fjármálaeftirlitsins, í sama streng. Krafizt vaxandi framsals valds Við Íslendingar höfum ekki farið varhluta af þessari þróun vegna aðildarinnar að EES-samningnum enda fylgir samningurinn samrunaþróuninni innan Evrópusambandsins á því sviði sem hann nær til, innri markaði þess, með tilheyrandi vaxandi kröfum um meira framsal valds og upptöku íþyngjandi regluverks sem gjarnan kallar á aukið umfang hins opinbera. Rannsóknir benda til þess að stærstur hluti íþyngjandi löggjafar á Íslandi komi frá sambandinu í gegnum saminginn og að svonefnd gullhúðun eigi sér stað í minnihluta tilfella. Hvernig sem á málið er litið er þannig ljóst að gagnrýni á umfang stjórnsýslunnar á enga samleið með þeirri stefnu að ganga í Evrópusambandið. Sama gildir um áframhaldandi aðild að EES-samningnum. Sé raunverulegur vilji til þess að draga úr yfirbyggingunni hér á landi er ekki aðeins mikilvægt að standa áfram utan sambandsins heldur einnig að skipta EES-samningnum út fyrir víðtækan fríverzlunarsamning sem er sú leið sem allajafna er farin í dag þegar samið er um milliríkjaviðskipti. Þar á meðal af hálfu Evrópusambandsins. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hjörtur J. Guðmundsson Evrópusambandið Danmörk Viðreisn Samfylkingin Vinstri græn Mest lesið „Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson Skoðun Er eitt næturgaman þess virði? Reynir Böðvarsson Skoðun 10 staðreyndir um verðbólgu og ríkisfjármál Konráð S. Guðjónsson Skoðun Læknar, heilbrigðisstarfsfólk og lykill að lausninni Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Krossinn er fallegur Skoðun Þetta reddast eða hvað? Marinó G. Njálsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Veðjað á rétta skólann Pawel Bartoszek Skoðun Break á ólympíuleikunum og önnur gildi í dansi Brynja Pétursdóttir Skoðun Opið bréf til stjórnarformanns Haga Björn Sævar Einarsson Skoðun Skoðun Skoðun Innviðir og orkuskipti Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Veðjað á rétta skólann Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Er eitt næturgaman þess virði? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Læknar, heilbrigðisstarfsfólk og lykill að lausninni Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun 10 staðreyndir um verðbólgu og ríkisfjármál Konráð S. Guðjónsson skrifar Skoðun „Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Krossinn er fallegur skrifar Skoðun Þetta reddast eða hvað? Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Að gráta í rigningunni - og dansa Jón Þór Ólafsson skrifar Skoðun „Smækkunar“gler Viðskiptaráðs Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ekki henda! Eyjólfur Pálsson skrifar Skoðun Break á ólympíuleikunum og önnur gildi í dansi Brynja Pétursdóttir skrifar Skoðun Frigg nemendagrunnur – bylting í íslensku skólastarfi Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnarformanns Haga Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Alvarlegar afleiðingar kynferðislegrar áreitni á vinnustöðum Dagný Aradóttir Pind skrifar Skoðun Er Helguvík ein af stærstu ruslakistum Íslands? Margrét S. Þórólfsdóttir,Ragnhildur L. Guðmundsdóttir,Þórólfur J. Dagsson skrifar Skoðun Manstu þegar Messenger var ekki til? Aldís Stefánsdóttir skrifar Skoðun „Flestum í Noregi er illa við EES“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Óheillaþróun á íslenskum vinnumarkaði Gunnar Sigvaldason,Árni B. Björnsson skrifar Skoðun Að virkja upp í loft Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkurinn, the party of hungry children Ian McDonald skrifar Skoðun Talsmenn tolla gefa engan afslátt Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Samstaða kennara skiptir máli Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hvað er fram undan í íslenskum stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Leiðin til að elska mig Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Nauðsynlegt að sameina verndun og nýtingu orku með stuðningi staðla Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Hamstrar barnið þitt blýanta? Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun Ég má það fyrst ég kemst upp með það Eva Hauksdóttir skrifar Skoðun Ætlar Akureyrarbær að snuða íbúa? Sunna Hlín Jóhannesdóttir,Hilda Jana Gísladóttir skrifar Skoðun Miðaldra á hjúkrunarheimili! Jóhanna Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Meðal þess sem fram kemur í gögnum Evrópusambandsins vegna misheppnaðrar umsóknar Samfylkingarinnar og Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs um inngöngu í sambandið á árunum 2009-2013 er að inngangan hefði kallað á mjög umfangsmikla stofnanauppbyggingu, eins og útþensla hins opinbera kallast á stjórnsýslumáli, til þess að Ísland gæti staðið undir þeim skuldbindingum sem fylgdu henni. Komið hefur þannig beinlínis fram í gögnum Evrópusambandsins að stjórnsýslan hér á landi sé allt of lítil að mati þess. Mjög sérstakt er fyrir vikið þegar forystumenn Viðreisnar gagnrýna umfang íslenzku stjórnsýslunnar á sama tíma og helzta stefnumál flokksins, sem öll önnur stefnumáls hans taka mið af og hann var beinlínis stofnaður í kringum, er að Ísland gangi í Evrópusambandið. Nú síðast Gabríel Ingimarsson, forseti ungliðahreyfingar flokksins, í grein á Vísir.is fyrir helgi. Full ástæða er til þess að veita umsvifum hins opinbera öflugt aðhald en gagnrýni í þeim efnum úr röðum Viðreisnar er hins vegar fullkomlega ótrúverðug. „Stjórnsýsla Íslands er lítil“ Til að mynda er fjallað um smæð íslenzku stjórnsýslunnar að mati Evrópusambandsins í skjali frá árinu 2011 á vegum framkvæmdastjórnar sambandsins sem nefnist „Commission decision of 08.04.2011 on a Multi-annual Indicative Planning Document (MIPD) 2011-2013 for Iceland“ og unnið var í tengslum við umsókn vinstristjórnarinnar um inngöngu í það. Þar leynir sér ekki það álit Evrópusambandsins að hérlend stjórnsýsla sé vegna smæðar engan veginn í stakk búin til þess að ráða við inngöngu í sambandið: „Heilt á litið er stjórnsýslan lítil og býr við takmarkaðar fjárveitingar. […] Ísland mun þurfa að byggja upp getu stjórnsýslunnar til þess að taka upp, þýða og innleiða löggjöf Evrópusambandsins og koma á laggirnar öllum þeim nauðsynlegu innviðum sem vera innan sambandsins krefst. […] Stjórnsýsla Íslands er lítil. Hjá stjórnarráðinu starfa um 700 opinberir starfsmenn og það samanstendur af tíu ráðuneytum. Undir hvert þeirra heyrir nokkur fjöldi opinberra stofnana. Ráðuneytin eru lítil og hafa á bilinu 26 til 214 starfsmenn.“ Miðast við tugmilljónaþjóðir Með öðrum orðum er deginum ljósara að farið yrði úr öskunni í eldinn og vel rúmlega það þegar kemur að umfangi hins opinbera hér á landi ef til þess kæmi að Ísland gengi í Evrópusambandið. Það sem sambandið telur allt of lítið vilja forystumenn Viðreisnar telja kjósendum trú um að þeir telji þvert á móti allt of stórt. Sú afstaða Evrópusambandsins þarf þó ekki að koma mjög á óvart enda miðast regluverk þess við stjórnsýslu milljóna- og tugmilljónaþjóðir sem þó þykir mörgum nóg um regluverksframleiðslu sambandsins. Til að mynda er ekki langt síðan Jesper Berg, forstjóri danska fjármálaeftirlitsins, sagði við Financial Times að regluverk Evrópusambandsins um fjármálamarkaði væri orðið of umfangsmikið og fyrir vikið væri hætta á því að týnast í smáatriðum í stað þess að leggja áherzlu á mögulegar áhættur. Þrátt fyrir hundruð starfsmanna gæti stofnunin ekki bæði haft umsjón með innleiðingu á flóknu regluverki og staðið fullnægjandi vörð um fjármálakerfið. Tók Morten Baltzersen, forstjóri norska fjármálaeftirlitsins, í sama streng. Krafizt vaxandi framsals valds Við Íslendingar höfum ekki farið varhluta af þessari þróun vegna aðildarinnar að EES-samningnum enda fylgir samningurinn samrunaþróuninni innan Evrópusambandsins á því sviði sem hann nær til, innri markaði þess, með tilheyrandi vaxandi kröfum um meira framsal valds og upptöku íþyngjandi regluverks sem gjarnan kallar á aukið umfang hins opinbera. Rannsóknir benda til þess að stærstur hluti íþyngjandi löggjafar á Íslandi komi frá sambandinu í gegnum saminginn og að svonefnd gullhúðun eigi sér stað í minnihluta tilfella. Hvernig sem á málið er litið er þannig ljóst að gagnrýni á umfang stjórnsýslunnar á enga samleið með þeirri stefnu að ganga í Evrópusambandið. Sama gildir um áframhaldandi aðild að EES-samningnum. Sé raunverulegur vilji til þess að draga úr yfirbyggingunni hér á landi er ekki aðeins mikilvægt að standa áfram utan sambandsins heldur einnig að skipta EES-samningnum út fyrir víðtækan fríverzlunarsamning sem er sú leið sem allajafna er farin í dag þegar samið er um milliríkjaviðskipti. Þar á meðal af hálfu Evrópusambandsins. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál).
„Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun „Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson skrifar
Skoðun Alvarlegar afleiðingar kynferðislegrar áreitni á vinnustöðum Dagný Aradóttir Pind skrifar
Skoðun Er Helguvík ein af stærstu ruslakistum Íslands? Margrét S. Þórólfsdóttir,Ragnhildur L. Guðmundsdóttir,Þórólfur J. Dagsson skrifar
Skoðun Nauðsynlegt að sameina verndun og nýtingu orku með stuðningi staðla Haukur Logi Jóhannsson skrifar
„Naktir elskendur, Helga og Bjarni, liggja í faðmlögum, handleggjabenda á rauðum rúmfötum, umvafin mildri birtu“ Sigþór U. Hallfreðsson Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun