Sjávarorka; stefnuleysi og fordómar flokkanna Valdimar Össurarson skrifar 21. október 2024 13:31 Stutt er til næstu þingkosninga. Flokkarnir hamast við að stilla upp á lista og dusta rykið af sínum stefnuskrám sem munu svo rykfalla aftur í skúffum eftir kjördag. Sitjandi stjórnarflokkar hafa að mörgu leyti brugðist væntingum kjósenda og þjóðarinnar, t.d. í húsnæðis- og efnahagsmálum og síðast með því að blása til haustkosninga í miðri fjárlagagerð, vegna eiginhagsmuna. Hvergi nær ábyrgðarleysi stjórnmálaflokkanna hærri hæðum en í þeim umhverfis- og orkumálum sem varða stærstu orkuauðlind þjóðarinnar; sjávarorku. Þá sök eiga allir flokkar á þingi sameiginlega. Flokkarnir hafa litið framhjá eftirfarandi staðreyndum: Sjávarorka er stærsta orkuauðlind Íslendinga. Þó stjórnvöld hafi vanrækt allar rannsóknir má með samanburði við önnur lönd áætla að hér við land sé heildarorka sjávarfalla ekki undir 340 TWst á ári, og að virkjanlegur hluti hennar sé langtum meiri en allrar núverandi vatnsfalla- og gufuorku samanlagt, en hún er um 20 TWst á ári. Sjávarfallaorku má nýta víða við Íslandsstrendur, ekki síst á „köldum svæðum“ s.s. Vestfjörðum. T.d. með hinum íslenska hverfli sem Valorka þróar, en stjórnvöld hafa staðið í vegi þeirrar þróunar með sofandahætti sínum. Hverfillinn gæti verið tilbúinn til notkunar innan fárra ára, fáist áframhaldandi stuðningur við þróun hans. Flestar iðnvæddar þjóðir standa Íslendingum framar í tækniþróun á sviði sjávarorku. T.d. eru Færeyingar þegar farnir að nýta sína sjávarfallastrauma meðan hérlend stjórnvöld sofa. Yfir 70% Íslendinga vilja að sjávarfallaorka verði næsti valkostur þjóðarinnar þegar svara þarf aukinni orkueftirspurn. Mun færri vilja vatnsfallaorku og aðeins lítill hluti aðhyllist vindorku. Alþingi samþykkti í þingsályktun árið 2014 að hefja skuli rannsóknir á umfangi og nýtingarmöguleikum sjávarorku. Þrátt fyrir stöðugar áminningar hefur allt þingmannaliðið sofið þyrnirósarsvefni og svikist um að hefja þessar mikilvægu rannsóknir. Hávært gaspur þingmanna um yfirvofandi „orkuskort sem muni bitna á heimilum Íslendinga“ er innantómt skrum. Langmestur hluti okkar orkuframleiðslu fer til stóriðju og annarra stórnotenda og hægur vandi er að stýra þeirri orkunýtingu án tjóns fyrir heimilin. Þrýstingur sumra þingmanna á vatnsaflsvirkjanir og vindmylluskóga virðist til kominn af eiginhagsmunapoti en ekki samfélagslegri nauðsyn. Hinsvegar þarf augljóslega aukna orku þegar þjóðinni fjölgar og orkuskipti banka uppá. Þá orku liggur beinast við að sækja í virkjun sjávarfalla, þar sem umhverfisáhrif eru hverfandi; og stórum minni en vegna vind- og vatnsfallavirkjana. En hvað hyggjast flokkarnir fyrir eftir kosningar? Lítum nánar á fyrirliggjandi stefnuskrár flokka í þessum málum: Sjálfstæðisflokkur leggur mikla áherslu á fjölgun vatnsaflsvirkjana og óðauppbyggingu vindmylla en minnist hvergi á sjávarorku í sinni stefnuskrá. Flokkurinn lítur algerlega framhjá skaðsemi vatnsaflsvirkjana og vindvirkjana á umhverfið. Ekki er að finna stakt orð um sjávarorku. Framsóknarflokkur vill auka orkuframleiðslu, undir yfirskini orkuöryggis og orkuskipta. Lítur framhjá samsetningu orkumarkaðarins, líkt og Sjálfstæðisflokkur. Sama ofuráhersla er þar á vatnsafl og óðauppbyggingu vindorkuvera, án tillits til neikvæð áhrifa. Jákvætt virðist að flokkurinn leggur áherslu á nýsköpun í orkumálum; en afar ótrúverðugt í ljósi þess að í stjórnartíð flokksins hefur eina verkefni Íslendinga á sviði sjávarorku verið haldið í fjársvelti og stöðvun. Hvergi er minnst orði á sjávarorku. Vinstrihreyfingin grænt framboð hefur í stefnu sinni sérstakan kafla um „auðlindir hafs og stranda“, en minnist þar ekki einu orði á sjávarorku. Örlitla vonarglætu má þó sjá í orkukaflanun, þar sem styðja skal við rannsóknir á nýjum sjálfbærum orkulindum, án frekari skýringa. En flokkurinn hefur hvorki, frekar en aðrir, stutt eina verkefnið á sviði sjávarorkutækni né hafið rannsóknir á umfangi og nýtingarmöguleikum sjávarorku. Miðflokkurinn hefur mjög almennt og yfirborðskennt orðalag um orkumál í sinni stefnu. Þó þar sé forðast að minnast á einstakar orkuauðlindir hafa forráðamenn flokksins þrýst mjög á um frekari vatnsvirkjanir í ræðum sínum. Hvergi er minnst á sjávarorku; stærstu orkuauðlind þjóðsrinnar. Samfylkingin minnist ekki heldur einu orði á sjávarorku í nýrri stefnu sinni í orkumálum, þó flokkurinn forðist daður við frekari vatns- og vindvirkjanir. Hann hefur ekki heldur fylgt eftir þingsályktunartillögu sinni, sem Alþingi samþykkti samhljóða fyrir 10 árum, að hefja skuli rannsóknir á umfangi og nýtingarmöguleikum sjávarorku við Ísland; þrátt fyrir áminningar þar um. Viðreisn, Píratar, Flokkur fólksins og Sósíalistaflokkurinn virðast ekki hafa neina stefnu um einstakar orkuauðlindir þjóðarinnar, heldur birta einungis almenna stefnu, t.d. um sjálfbæra nýtingu auðlinda. Ég hvet kjósendur til að hugsa sjálfstætt í þessum efnum; inna frambjóðendur eftir stefnu þeirra á þessu sviði á framboðsfundum sem framundan eru, og hafa svörin í huga þegar krossað er á seðil. Höfundur er frumkvöðull um sjávarorkunýtingu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Orkumál Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Mest lesið Af hverju þarf ég alltaf að vera í kaffi hjá Bjarna og Simma? Anna Kristín Jensdóttir Skoðun Menntaumræða á villigötum Gunnlaugur Magnússon Skoðun Eru móttökuskólar málið? Thelma Rut Haukdal Magnúsdóttir Skoðun Ef það er enginn bóndi – þá er enginn matur Eyjólfur Ingvi Bjarnason Skoðun Opið bréf til foreldra í Drafnarsteini Halldóra Guðmundsdóttir Skoðun Hélst þú upp á krabbameinið? Áslaug Eiríksdóttir Skoðun Hærri laun eða viðhalda áunnum réttindum! Hvernig verðleggjum við menntun barnanna okkar? Böðvar Ingi Guðbjartsson Skoðun Hvað með afköst ríkisins? Ágúst Kristján Steinarsson Skoðun Menningarblöndun: Styrkur samfélagsins Jasmina Vajzović Crnac Skoðun Með samvinnu, stuðning og skilningi er hægt að finna nýjar leiðir til að vera félagslega virkur – jafnvel í erfiðum aðstæðum Kolbrún Halla Guðjónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Menntaumræða á villigötum Gunnlaugur Magnússon skrifar Skoðun Af hverju þarf ég alltaf að vera í kaffi hjá Bjarna og Simma? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Eru móttökuskólar málið? Thelma Rut Haukdal Magnúsdóttir skrifar Skoðun Hvað með afköst ríkisins? Ágúst Kristján Steinarsson skrifar Skoðun Hærri laun eða viðhalda áunnum réttindum! Hvernig verðleggjum við menntun barnanna okkar? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar Skoðun Með samvinnu, stuðning og skilningi er hægt að finna nýjar leiðir til að vera félagslega virkur – jafnvel í erfiðum aðstæðum Kolbrún Halla Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Ef það er enginn bóndi – þá er enginn matur Eyjólfur Ingvi Bjarnason skrifar Skoðun Menningarblöndun: Styrkur samfélagsins Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Horfin þjóð Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til borgarstjórnar vegna málefna í Grafarvogi Kristjana Knudsen skrifar Skoðun Opið bréf til foreldra í Drafnarsteini Halldóra Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hugleiðing um lög versus viðhorf Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Frægðarvæðing og innihald í stjórnmálum Steingrímur J. Sigfússon skrifar Skoðun Frelsi - ekkert miðjumoð! Kári Allansson,Ívar Orri Ómarsson skrifar Skoðun Litlir sigrar, stór áhrif – Hvernig iðjuþjálfar Ljóssins hjálpa krabbameinsgreindum að auka og viðhalda virkni, gleði og styrk Guðný Katrín Einarsdóttir skrifar Skoðun Er ekki best að fara í framboð? Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Er best að gera ekki neitt þegar börn búa ekki við jöfn tækifæri? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Einokun að eilífu, amen Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Fjölmennar kvennastéttir Helga Dögg Sverrisdóttir skrifar Skoðun Fjölmörg hlutverk skólafólks! Gróa Arndal Axelsdóttir skrifar Skoðun Hvernig samfélag? Egill Rúnar Sigurðsson skrifar Skoðun Hvers vegna segir Lilja ekki satt? Björn B Björnsson skrifar Skoðun 49 ár Bryndís Guðmundsdóttir,Helga Björg O. Ragnarsdóttir,María Björk Lárusdóttir,Rósa Björk Bergþórsdóttir skrifar Skoðun Tilraunaverkefnið Ísland Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Frumvarp til fjárlaga 2025 - Áherslur ÖBÍ réttindasamtaka Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Venjulegt fólk á þing – umbætur strax Eldur Smári Kristinsson skrifar Skoðun Við ætlum áfram, ekki afturábak Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnmálaflokkar og stefnur – Vöndum valið Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Að geta fundið til með börnum: Heildstæð nálgun í skólakerfinu Inga Sigrún Atladóttir skrifar Skoðun Sigrumst á mænusótt (lömunarveiki) sem enn er á sveimi! Alma D. Möller skrifar Sjá meira
Stutt er til næstu þingkosninga. Flokkarnir hamast við að stilla upp á lista og dusta rykið af sínum stefnuskrám sem munu svo rykfalla aftur í skúffum eftir kjördag. Sitjandi stjórnarflokkar hafa að mörgu leyti brugðist væntingum kjósenda og þjóðarinnar, t.d. í húsnæðis- og efnahagsmálum og síðast með því að blása til haustkosninga í miðri fjárlagagerð, vegna eiginhagsmuna. Hvergi nær ábyrgðarleysi stjórnmálaflokkanna hærri hæðum en í þeim umhverfis- og orkumálum sem varða stærstu orkuauðlind þjóðarinnar; sjávarorku. Þá sök eiga allir flokkar á þingi sameiginlega. Flokkarnir hafa litið framhjá eftirfarandi staðreyndum: Sjávarorka er stærsta orkuauðlind Íslendinga. Þó stjórnvöld hafi vanrækt allar rannsóknir má með samanburði við önnur lönd áætla að hér við land sé heildarorka sjávarfalla ekki undir 340 TWst á ári, og að virkjanlegur hluti hennar sé langtum meiri en allrar núverandi vatnsfalla- og gufuorku samanlagt, en hún er um 20 TWst á ári. Sjávarfallaorku má nýta víða við Íslandsstrendur, ekki síst á „köldum svæðum“ s.s. Vestfjörðum. T.d. með hinum íslenska hverfli sem Valorka þróar, en stjórnvöld hafa staðið í vegi þeirrar þróunar með sofandahætti sínum. Hverfillinn gæti verið tilbúinn til notkunar innan fárra ára, fáist áframhaldandi stuðningur við þróun hans. Flestar iðnvæddar þjóðir standa Íslendingum framar í tækniþróun á sviði sjávarorku. T.d. eru Færeyingar þegar farnir að nýta sína sjávarfallastrauma meðan hérlend stjórnvöld sofa. Yfir 70% Íslendinga vilja að sjávarfallaorka verði næsti valkostur þjóðarinnar þegar svara þarf aukinni orkueftirspurn. Mun færri vilja vatnsfallaorku og aðeins lítill hluti aðhyllist vindorku. Alþingi samþykkti í þingsályktun árið 2014 að hefja skuli rannsóknir á umfangi og nýtingarmöguleikum sjávarorku. Þrátt fyrir stöðugar áminningar hefur allt þingmannaliðið sofið þyrnirósarsvefni og svikist um að hefja þessar mikilvægu rannsóknir. Hávært gaspur þingmanna um yfirvofandi „orkuskort sem muni bitna á heimilum Íslendinga“ er innantómt skrum. Langmestur hluti okkar orkuframleiðslu fer til stóriðju og annarra stórnotenda og hægur vandi er að stýra þeirri orkunýtingu án tjóns fyrir heimilin. Þrýstingur sumra þingmanna á vatnsaflsvirkjanir og vindmylluskóga virðist til kominn af eiginhagsmunapoti en ekki samfélagslegri nauðsyn. Hinsvegar þarf augljóslega aukna orku þegar þjóðinni fjölgar og orkuskipti banka uppá. Þá orku liggur beinast við að sækja í virkjun sjávarfalla, þar sem umhverfisáhrif eru hverfandi; og stórum minni en vegna vind- og vatnsfallavirkjana. En hvað hyggjast flokkarnir fyrir eftir kosningar? Lítum nánar á fyrirliggjandi stefnuskrár flokka í þessum málum: Sjálfstæðisflokkur leggur mikla áherslu á fjölgun vatnsaflsvirkjana og óðauppbyggingu vindmylla en minnist hvergi á sjávarorku í sinni stefnuskrá. Flokkurinn lítur algerlega framhjá skaðsemi vatnsaflsvirkjana og vindvirkjana á umhverfið. Ekki er að finna stakt orð um sjávarorku. Framsóknarflokkur vill auka orkuframleiðslu, undir yfirskini orkuöryggis og orkuskipta. Lítur framhjá samsetningu orkumarkaðarins, líkt og Sjálfstæðisflokkur. Sama ofuráhersla er þar á vatnsafl og óðauppbyggingu vindorkuvera, án tillits til neikvæð áhrifa. Jákvætt virðist að flokkurinn leggur áherslu á nýsköpun í orkumálum; en afar ótrúverðugt í ljósi þess að í stjórnartíð flokksins hefur eina verkefni Íslendinga á sviði sjávarorku verið haldið í fjársvelti og stöðvun. Hvergi er minnst orði á sjávarorku. Vinstrihreyfingin grænt framboð hefur í stefnu sinni sérstakan kafla um „auðlindir hafs og stranda“, en minnist þar ekki einu orði á sjávarorku. Örlitla vonarglætu má þó sjá í orkukaflanun, þar sem styðja skal við rannsóknir á nýjum sjálfbærum orkulindum, án frekari skýringa. En flokkurinn hefur hvorki, frekar en aðrir, stutt eina verkefnið á sviði sjávarorkutækni né hafið rannsóknir á umfangi og nýtingarmöguleikum sjávarorku. Miðflokkurinn hefur mjög almennt og yfirborðskennt orðalag um orkumál í sinni stefnu. Þó þar sé forðast að minnast á einstakar orkuauðlindir hafa forráðamenn flokksins þrýst mjög á um frekari vatnsvirkjanir í ræðum sínum. Hvergi er minnst á sjávarorku; stærstu orkuauðlind þjóðsrinnar. Samfylkingin minnist ekki heldur einu orði á sjávarorku í nýrri stefnu sinni í orkumálum, þó flokkurinn forðist daður við frekari vatns- og vindvirkjanir. Hann hefur ekki heldur fylgt eftir þingsályktunartillögu sinni, sem Alþingi samþykkti samhljóða fyrir 10 árum, að hefja skuli rannsóknir á umfangi og nýtingarmöguleikum sjávarorku við Ísland; þrátt fyrir áminningar þar um. Viðreisn, Píratar, Flokkur fólksins og Sósíalistaflokkurinn virðast ekki hafa neina stefnu um einstakar orkuauðlindir þjóðarinnar, heldur birta einungis almenna stefnu, t.d. um sjálfbæra nýtingu auðlinda. Ég hvet kjósendur til að hugsa sjálfstætt í þessum efnum; inna frambjóðendur eftir stefnu þeirra á þessu sviði á framboðsfundum sem framundan eru, og hafa svörin í huga þegar krossað er á seðil. Höfundur er frumkvöðull um sjávarorkunýtingu.
Hærri laun eða viðhalda áunnum réttindum! Hvernig verðleggjum við menntun barnanna okkar? Böðvar Ingi Guðbjartsson Skoðun
Með samvinnu, stuðning og skilningi er hægt að finna nýjar leiðir til að vera félagslega virkur – jafnvel í erfiðum aðstæðum Kolbrún Halla Guðjónsdóttir Skoðun
Skoðun Hærri laun eða viðhalda áunnum réttindum! Hvernig verðleggjum við menntun barnanna okkar? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar
Skoðun Með samvinnu, stuðning og skilningi er hægt að finna nýjar leiðir til að vera félagslega virkur – jafnvel í erfiðum aðstæðum Kolbrún Halla Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Litlir sigrar, stór áhrif – Hvernig iðjuþjálfar Ljóssins hjálpa krabbameinsgreindum að auka og viðhalda virkni, gleði og styrk Guðný Katrín Einarsdóttir skrifar
Skoðun Er best að gera ekki neitt þegar börn búa ekki við jöfn tækifæri? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun 49 ár Bryndís Guðmundsdóttir,Helga Björg O. Ragnarsdóttir,María Björk Lárusdóttir,Rósa Björk Bergþórsdóttir skrifar
Skoðun Að geta fundið til með börnum: Heildstæð nálgun í skólakerfinu Inga Sigrún Atladóttir skrifar
Hærri laun eða viðhalda áunnum réttindum! Hvernig verðleggjum við menntun barnanna okkar? Böðvar Ingi Guðbjartsson Skoðun
Með samvinnu, stuðning og skilningi er hægt að finna nýjar leiðir til að vera félagslega virkur – jafnvel í erfiðum aðstæðum Kolbrún Halla Guðjónsdóttir Skoðun