Hallalaus fjölmiðlaumfjöllun Högni Elfar Gylfason skrifar 15. desember 2024 10:32 Í kjölfar alþingiskosninga bíður þjóðin með öndina í hálsinum eftir niðurstöðum varðandi stjórnun landsins næstu fjögur árin. Sem stendur er oddvitar Flokks fólksins, Samfylkingar og Viðreisnar að vinna að því að koma saman starfhæfri ríkisstjórn, en við þann ráðahag hafa margir athugasemdir þó það sé ekki umfjöllunarefni þessa pistils. Fjölmiðlar hafa verið á fullu að koma fréttum og allrahanda vangaveltum um stjórnmálin á framfæri við almenning, en gott er að vita að skattfé það sem sett er í rekstur þeirra sé að einhverju leyti nýtt í áhugaverðar vangaveltur um framtíðarskipan í ríkisstjórn m.m. Kosningakerfið Eitt er það sem sumum fjölmiðlamönnum virðist hugleikið að undanförnu, en það er kosningakerfi það sem unnið er eftir hér á landi og túlkun þeirra sjálfra á niðurstöðunum studdar persónulegum skoðunum útvalinna “sérfæðinga”. Sérstaklega er vægi atkvæða í kosningum þeim hugleikið og flest gert til að koma að þeirri skoðun að það sé ósanngjarnt á allan máta. Þekktur stjórnmálafræðiprófessor sem líka er oft kallaður til sem “álitsgjafi” í ýmsum málum hefur í þessari baráttu verið dreginn fram til að lýsa sínum skoðunum á því sem þeir nefna misvægi atkvæða eftir búsetu. Það er sjálfsagt og eðlilegt að prófessorinn hafi skoðanir og tjái þær, en að það sé gert undir yfirskyni einhverskonar sérfræðiþekkingar er í besta falli kjánalegt. Þá blasir við að matreiðsla fjölmiðlamanna í þessu máli er hreint ekki til fyrirmyndar. Til að umræðan fái sitt jafnvægi þarf að kalla fram öll viðhorf því annars verður á henni lýðræðishalli, þú býrð nefnilega ekki til rjómasósu án rjóma. Jöfnun atkvæða Allt tal um að “fólk úti á landi” fái ósanngjarna forgjöf með atkvæði sínu í kosningum er einskis virði án þess að ræða málin í víðara samhengi. Til dæmis er hægt að reikna með að fólki sem býr ekki á höfuðborgarsvæðinu þyki ójafnt gefið er kemur að veitingu grunnþjónustu samfélagsins til borgaranna sem skattpeningar allra landsmanna fara í. Mörg undanfarin ár hefur margskonar þjónusta á vegum ríkisins verið flutt til höfuðborgarsvæðisins og með henni störf í svo miklum mæli að verulega hallar á landsbyggðina og það þó hlutfallslega sé reiknað. Heilbrigðisþjónusta er mun dýrari fyrir íbúa landsbyggðarinnar, samgöngukerfi landsbyggðarinnar er í miklu verra standi en á höfuðborgarsvæðinu, fjarskiptamál eru langt í frá sambærileg úti á landi miðað við í Reykjavík og svo mætti lengi telja. Eins og flestir gera sér grein fyrir verður seint um fulla jöfnun að ræða í þjónustu ríkisins við landsmenn, en þegar og ef íbúar utan suðvesturhornsins sæju að ríkisvaldið væri að gera raunverulegar og trúverðugar tilraunir til að jafna þjónustustig og kostnað burtséð frá búsetu yrðu þeir eflaust hlynntir meiri “jöfnun atkvæða”. Fækkun þingmanna í risatóru kjördæmi Ef fólk veltir fyrir sér hvað “jöfnun atkvæða” hefur í för með sér án þess að neinar mótvægisaðgerðir fylgi gæti ýmislegt komið í ljós. Í nýafstöðnum kosningum til Alþingis var fækkað um einn þingmann í Norðvesturkjördæmi og eru þeir nú aðeins sjö í stað átta áður. Kjördæmið nær frá Akranesi yfir í Skagafjörð ásamt öllu landi þar á milli og eru vestfirðir auðvitað þar meðtaldir. Það er krefjandi fyrir kjörna fulltrúa að sinna þörfum íbúa á svo stóru landssvæði og í raun mikið áhlaupsverk að fara um kjördæmið, hitta fólk, halda fundi og hlusta á skoðanir fólksins á því hvar skóinn kreppi. Ef enn ætti að fækka þingmönnum á þessu stóra svæði yrði vart hægt að tala um að sá hluti íslendinga sem þar býr hafi talsmenn á löggjafasamkomu landsins. Það virðist líka stundum gleymast að hagsmunagæslan snýr ekki eingöngu að einstaklingunum eða hversu margir eru á hverju svæði, heldur ekki síður að innviðum landsins alls, innviðum sem allir landsmenn og allir ferðamenn sem heimsækja landið hafa aðgang að. Þessir innviðir hafa einmitt orðið bitbein stjórnmálanna þar sem verulega hefur hallað á landsbyggðakjördæmin mörg undanfarin ár. Þar má leiða líkum að því að mikill fjöldi þingmanna af höfuðborgarsvæðinu sem gefur þeim ráðandi stöðu hafi valdið því mikla innviðasvelti á landsbyggðinni sem blasir við öllum sem sjá vilja. Í því ljósi yrði “jöfnun atkvæða” að fylgja yfirfærsla á ábyrgð þingmanna á einhvern hátt, yfirfærsla ábyrgðar á grunnkerfum og innviðum landsins alls sama hvar þeir búa eða bjóða sig fram. Það hljóta flestir að sjá að ekki gengur að gera allt þar sem flestir búa og ekkert þar sem restin býr. Slíkt meirihlutaræði getur tæpast flokkast sem raunverulegt lýðræði. Hlutlaus fjölmiðlaumfjöllun Að lokum er það einlæg ósk mín að fjölmiðlamenn reyni í meira mæli að sjá og segja frá öllum hliðum mála þegar viðfangsefni og viðmælendur eru valdir til að fjalla um landsins gagn og nauðsynjar. Þannig mun umræðan verða hallalaus og sanngjarnari landsmönnum öllum til heilla. Áfram Ísland allt. Höfundur er varaþingmaður Miðflokksins í Norðvesturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fjölmiðlar Miðflokkurinn Alþingiskosningar 2024 Mest lesið Flugan í ídýfunni Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir Skoðun Látið okkur í friði Vilhjálmur Árnason Skoðun Sannleikurinn í tengdamömmumálinu Ólöf Björnsdóttir Skoðun Eru græn svæði í útrýmingarhættu í Reykjavík? Sigrún Ásta Einarsdóttir Skoðun „...ég lærði líka að nota gagnrýna hugsun“ Hanna Björg Vilhjálmsdóttir Skoðun Stórt inngrip í rekstur íþróttafélaga! Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir Skoðun Hvað viltu að samskiptin á vinnustaðnum kosti? Carmen Maja Valencia Skoðun Hann breytti öllu – og gerði það með háði Jónas Sen Skoðun Við stöndum saman með íþróttafólkinu – en hvað með fólkið á bak við það? Ingibjörg Isaksen Skoðun Og hvað svo? Eyrún Birna Davíðsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Eru græn svæði í útrýmingarhættu í Reykjavík? Sigrún Ásta Einarsdóttir skrifar Skoðun Efla á forvarnir og setja börn í öndvegi með 5,7 milljarða niðurskurði Grímur Atlason skrifar Skoðun „...ég lærði líka að nota gagnrýna hugsun“ Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Risastór niðurskurður ríkistjórnarinnar er áfall fyrir foreldra og börn í landinu Sigurður Sigurðsson skrifar Skoðun Látið okkur í friði Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Gefðu fimmu! Ágúst Arnar Þráinsson skrifar Skoðun Allar hendur á dekk! Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Engin sátt án sannmælis Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Að finna rétt veiðigjald... Bolli Héðinsson skrifar Skoðun Hvað viltu að samskiptin á vinnustaðnum kosti? Carmen Maja Valencia skrifar Skoðun Stórt inngrip í rekstur íþróttafélaga! Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Börn voga sér inn í afbrotaheim fullorðinna eða er það öfugt? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn verður að snúast um meira en rassgatið á Gunnari Smára Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Og hvað svo? Eyrún Birna Davíðsdóttir skrifar Skoðun Óboðlegt svar um ótæka stjórnsýslu Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Sannleikurinn í tengdamömmumálinu Ólöf Björnsdóttir skrifar Skoðun Hann breytti öllu – og gerði það með háði Jónas Sen skrifar Skoðun Ekki fylla höfnina af grjóti Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Lengri útivistartími barna Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Við stöndum saman með íþróttafólkinu – en hvað með fólkið á bak við það? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Að því að rjúfa vítahring kynslóðabundinna afbrota Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Flugan í ídýfunni Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir skrifar Skoðun Að mennta til lífs, ekki prófa Sandra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Það er kominn tími til... Birgir Rúnar Davíðsson skrifar Skoðun Er EES samningurinn gagnlaus fyrir Ísland? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Er píptest rót alls ills? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Vertu bandamaður kæri bróðir! Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Frá frammistöðuvæðingu til farsældar Helga Þórey Júlíudóttir skrifar Skoðun Ísland á að verja með íslenskum lögum Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Fyrsta skrefið í átt að betri Menntasjóði Logi Einarsson skrifar Sjá meira
Í kjölfar alþingiskosninga bíður þjóðin með öndina í hálsinum eftir niðurstöðum varðandi stjórnun landsins næstu fjögur árin. Sem stendur er oddvitar Flokks fólksins, Samfylkingar og Viðreisnar að vinna að því að koma saman starfhæfri ríkisstjórn, en við þann ráðahag hafa margir athugasemdir þó það sé ekki umfjöllunarefni þessa pistils. Fjölmiðlar hafa verið á fullu að koma fréttum og allrahanda vangaveltum um stjórnmálin á framfæri við almenning, en gott er að vita að skattfé það sem sett er í rekstur þeirra sé að einhverju leyti nýtt í áhugaverðar vangaveltur um framtíðarskipan í ríkisstjórn m.m. Kosningakerfið Eitt er það sem sumum fjölmiðlamönnum virðist hugleikið að undanförnu, en það er kosningakerfi það sem unnið er eftir hér á landi og túlkun þeirra sjálfra á niðurstöðunum studdar persónulegum skoðunum útvalinna “sérfæðinga”. Sérstaklega er vægi atkvæða í kosningum þeim hugleikið og flest gert til að koma að þeirri skoðun að það sé ósanngjarnt á allan máta. Þekktur stjórnmálafræðiprófessor sem líka er oft kallaður til sem “álitsgjafi” í ýmsum málum hefur í þessari baráttu verið dreginn fram til að lýsa sínum skoðunum á því sem þeir nefna misvægi atkvæða eftir búsetu. Það er sjálfsagt og eðlilegt að prófessorinn hafi skoðanir og tjái þær, en að það sé gert undir yfirskyni einhverskonar sérfræðiþekkingar er í besta falli kjánalegt. Þá blasir við að matreiðsla fjölmiðlamanna í þessu máli er hreint ekki til fyrirmyndar. Til að umræðan fái sitt jafnvægi þarf að kalla fram öll viðhorf því annars verður á henni lýðræðishalli, þú býrð nefnilega ekki til rjómasósu án rjóma. Jöfnun atkvæða Allt tal um að “fólk úti á landi” fái ósanngjarna forgjöf með atkvæði sínu í kosningum er einskis virði án þess að ræða málin í víðara samhengi. Til dæmis er hægt að reikna með að fólki sem býr ekki á höfuðborgarsvæðinu þyki ójafnt gefið er kemur að veitingu grunnþjónustu samfélagsins til borgaranna sem skattpeningar allra landsmanna fara í. Mörg undanfarin ár hefur margskonar þjónusta á vegum ríkisins verið flutt til höfuðborgarsvæðisins og með henni störf í svo miklum mæli að verulega hallar á landsbyggðina og það þó hlutfallslega sé reiknað. Heilbrigðisþjónusta er mun dýrari fyrir íbúa landsbyggðarinnar, samgöngukerfi landsbyggðarinnar er í miklu verra standi en á höfuðborgarsvæðinu, fjarskiptamál eru langt í frá sambærileg úti á landi miðað við í Reykjavík og svo mætti lengi telja. Eins og flestir gera sér grein fyrir verður seint um fulla jöfnun að ræða í þjónustu ríkisins við landsmenn, en þegar og ef íbúar utan suðvesturhornsins sæju að ríkisvaldið væri að gera raunverulegar og trúverðugar tilraunir til að jafna þjónustustig og kostnað burtséð frá búsetu yrðu þeir eflaust hlynntir meiri “jöfnun atkvæða”. Fækkun þingmanna í risatóru kjördæmi Ef fólk veltir fyrir sér hvað “jöfnun atkvæða” hefur í för með sér án þess að neinar mótvægisaðgerðir fylgi gæti ýmislegt komið í ljós. Í nýafstöðnum kosningum til Alþingis var fækkað um einn þingmann í Norðvesturkjördæmi og eru þeir nú aðeins sjö í stað átta áður. Kjördæmið nær frá Akranesi yfir í Skagafjörð ásamt öllu landi þar á milli og eru vestfirðir auðvitað þar meðtaldir. Það er krefjandi fyrir kjörna fulltrúa að sinna þörfum íbúa á svo stóru landssvæði og í raun mikið áhlaupsverk að fara um kjördæmið, hitta fólk, halda fundi og hlusta á skoðanir fólksins á því hvar skóinn kreppi. Ef enn ætti að fækka þingmönnum á þessu stóra svæði yrði vart hægt að tala um að sá hluti íslendinga sem þar býr hafi talsmenn á löggjafasamkomu landsins. Það virðist líka stundum gleymast að hagsmunagæslan snýr ekki eingöngu að einstaklingunum eða hversu margir eru á hverju svæði, heldur ekki síður að innviðum landsins alls, innviðum sem allir landsmenn og allir ferðamenn sem heimsækja landið hafa aðgang að. Þessir innviðir hafa einmitt orðið bitbein stjórnmálanna þar sem verulega hefur hallað á landsbyggðakjördæmin mörg undanfarin ár. Þar má leiða líkum að því að mikill fjöldi þingmanna af höfuðborgarsvæðinu sem gefur þeim ráðandi stöðu hafi valdið því mikla innviðasvelti á landsbyggðinni sem blasir við öllum sem sjá vilja. Í því ljósi yrði “jöfnun atkvæða” að fylgja yfirfærsla á ábyrgð þingmanna á einhvern hátt, yfirfærsla ábyrgðar á grunnkerfum og innviðum landsins alls sama hvar þeir búa eða bjóða sig fram. Það hljóta flestir að sjá að ekki gengur að gera allt þar sem flestir búa og ekkert þar sem restin býr. Slíkt meirihlutaræði getur tæpast flokkast sem raunverulegt lýðræði. Hlutlaus fjölmiðlaumfjöllun Að lokum er það einlæg ósk mín að fjölmiðlamenn reyni í meira mæli að sjá og segja frá öllum hliðum mála þegar viðfangsefni og viðmælendur eru valdir til að fjalla um landsins gagn og nauðsynjar. Þannig mun umræðan verða hallalaus og sanngjarnari landsmönnum öllum til heilla. Áfram Ísland allt. Höfundur er varaþingmaður Miðflokksins í Norðvesturkjördæmi.
Skoðun Efla á forvarnir og setja börn í öndvegi með 5,7 milljarða niðurskurði Grímur Atlason skrifar
Skoðun Risastór niðurskurður ríkistjórnarinnar er áfall fyrir foreldra og börn í landinu Sigurður Sigurðsson skrifar
Skoðun Sósíalistaflokkurinn verður að snúast um meira en rassgatið á Gunnari Smára Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar
Skoðun Við stöndum saman með íþróttafólkinu – en hvað með fólkið á bak við það? Ingibjörg Isaksen skrifar