Árið 2012: Ár viðspyrnu, titrings og óvissu Magnús Halldórsson skrifar 1. janúar 2012 00:01 Steingrímur J. Sigfússon verður áfram í aðalhlutverki innan ríkisstjórnarinnar þegar kemur að endurreisn efnahagslífsins. Sem atvinnumálaráðherra verða mörg verkefni á hans könnu á árinu 2012, sem skipta munu sköpum yfir íslenskan efnahag. Þórarinn G. Pétursson, aðalhagfræðingur Seðlabanka Íslands, hélt því fram í viðtalsþættinum Klinkinu, sem aðgengilegur er á viðskiptavef Vísis, að það væri ekki hægt að „afneita" efnahagsbatanum sem þegar væri orðinn. Hann væri einfaldlega staðreynd. En betur má ef duga skal. Samkvæmt flestum hagspám, m.a. bæði ASÍ og Seðlabanka Íslands, verður árið 2012 að vissu leyti ár viðspyrnu þegar kemur að fjárfestingu. Hún hefur verið í sögulegu lágmarki allt frá hruni, eða í kringum 10 til 12 prósent af landsframleiðslu. Hún þyrfti helst að aukast skarplega, um tugi prósenta, svo hún geti talist ásættanleg. Hagspár gera ráð fyrir að atvinnuleysi, sem mældist í desember rúmlega 7% (sjá má ítarlegar upplýsingar um hagtölur síðasta árs inn á sérstökum hagtöluvef Vísis og Datamarket), muni halda áfram að minnka og hagvöxtur verður á bilinu 2 til 4 prósent, ef allt gengur eftir sem vonast er til. Óvissa er þó um ýmsar forsendur fyrir hagvextinum, m.a. er snýr að því hversu hratt uppbygging verkefna í orkufrekum iðnaði mun vinnast og hvort tekst að koma fjárfestingu í sjávarútvegi af stað með því að eyða óvissu um hvernig fiskveiðistjórnunarkerfið á að vera. Þessi verkefni hvíla ekki síst nýjum atvinnumálaráðherra, Steingrími J. Sigfússyni, formanni Vinstri grænna. Helst í hendur Endurreisn hlutabréfamarkaðarins mun skipta sköpum þegar kemur að aukinni fjárfestingu. Eftir vel heppnaða skráningu á smásölurisanum Högum, sem Arion banki leiddi, eru mörg fyrirtæki tilbúin til skráningar á þessu ári. Þar á meðal eru Tryggingamiðstöðin, Horn dótturfélag Landsbankans og Eimskip. Því fleiri fyrirtæki sem verða skráð, því meira mun hlutabréfamarkaðurinn styðja við fjárfestingu í hagkerfinu. Alveg eins og hrun hlutabréfamarkaðarins íslenska var einstakt, bendir margt til þess að endurreisn hans verði það líka. Mikil fjárfestingaþörf hefur byggst upp hjá fagfjárfestum, lífeyrissjóðum þar á meðal, ekki síst vegna gjaldeyrishafta sem hindra útgöngu fjármagns úr hagkerfinu. Til einföldunar má segja að fjármagnið hafi safnast upp í þrjú ár, og verði nú að komast í „vinnu" eins og það er orðað. Fjárfesting í hlutabréfum í því árferði er kærkomin. Á árinu 2012 gæti einnig dregið til tíðinda þegar kemur fjárfestingu í atvinnulífinu frá aflandskrónueigendum, sem eiga hátt í fimm hundruð milljarða króna eignir, og kröfuhöfum gömlu bankanna. Ekki er ólíklegt að fjármunir þeirra muni með einhverjum hætti leita inn í íslenskt atvinnulíf, eins og vilji er fyrir líkt fram hefur komið í fréttum. Pólitískur titringur Eftir enn eina rússíbanareið ríkisstjórnarinnar, sem lauk formlega að loknum ríkisráðsfundi í gær, virðist fátt benda til annars en að áfram verði pólitískur titringur á flestum vígstöðum stjórnmálanna. Aðildarumsókn Íslands að Evrópusambandinu virðist vera uppspretta ágreinings innan ríkisstjórnar ásamt raunar ýmsu öðru. Ólíklegt verður þó að teljast að hún liðist endanlega í sundur úr þessu, í ljósi þess að innan við 18 mánuðir eru í næstu þingkosningar. Þrátt fyrir það má búast við því að stjórnmálaumræðan muni einkennast af mikilli hörku, ekki síst í kringum ákæru Alþingis gagnvart Geir H. Haarde, fyrrverandi forsætisráðherra. Þetta á raunar einnig við um aðkomu stjórnvalda að einstaka verkefnum í atvinnulífinu en það er óhætt að segja að andað hafi köldu á milli forsvarsmanna Samtaka atvinnulífsins og stjórnvalda undanfarin misseri. Síðan eru forsetakosningar á árinu. Í ljósi þess hvernig Ólafur Ragnar Grímsson hefur í reynd breytt forsetaembættinu með framgöngu sinni í Icesave-málinu er ekki hægt að útiloka að pólitísk áhrif kosninganna, sem fara fram 30. júní, verði þó nokkur. Skýrari mynd Einn áhrifamesti liðurinn í því að efnahagur Íslands rétti úr kútnum á árinu 2012 er líklega sá að óvissa um efnahag og rekstrarhæfi fyrirtækja mun minnka enn frekar. Það er að endurskipulagning á fjárhag fyrirtækja, sem bankarnir hafa unnið að, lýkur líklega á árinu. Það þýðir að stjórnendur fyrirtækja fá loks lokasvar um hvaða svigrúm þeir hafa til vaxtar, fjárfestingar og tækifæra. Annar óvissuþáttur þegar kemur að framgangi efnhagsmála hér innlands eru áhrifin af stöðu mála á erlendum mörkuðum. Ef marka má umfjöllun helstu fjölmiðla eru ekki öll kurl komin til grafar enn þegar kemur að vandamálum þjóðríkja og fjármálastofnanna. Brugðið getur til beggja vona, og óhjákvæmilegt er að íslensk útflutningsfyrirtæki finni fyrir niðursveiflu ef allt fer á versta veg. En það er eins með þennan óvissuþátt eins og aðra; það er best að undirbúa sig undir hið versta en vonast eftir því besta. Forsetakosningar 2012 Mest lesið Frumkvöðlar í áratugi: „Launalaus sjálfboðavinna fyrstu árin“ Atvinnulíf Ísfélagið greiðir út tveggja milljarða arð Viðskipti innlent Gefur eftir í tollastríði við Kína Viðskipti erlent Nýjar íbúðir seljast verr en aðrar vegna stærðar Viðskipti innlent Ætlar að einbeita sér að Tesla eftir slæmt uppgjör Viðskipti erlent Notendur þurfi að bregðast við vilji þeir ekki að gögn verði notuð Viðskipti erlent Ummæli Trumps um „meiriháttar lúser“ leggjast illa í markaðinn Viðskipti erlent Að komast aftur í vinnugírinn eftir geggjað páskafrí Atvinnulíf ESB sektar Apple og Meta um rúma hundrað milljarða Viðskipti erlent Elskar kaffi að ítölskum sið og línulega dagskrá Atvinnulíf Fleiri fréttir Kaupsamningur undirritaður um Grósku Ísfélagið greiðir út tveggja milljarða arð Breyta Kaffi Kjós í íbúðarhús Reynst betur að kaupa fasteign en hlutabréf Nova eignast tuttugu prósenta hlut í Dineout Munu opna tvö Starbucks-kaffihús í miðborginni Nýjar íbúðir seljast verr en aðrar vegna stærðar Bærinn vildi húsið en þurfti svo að borga tvöfalt meira Aðalgeir frá Lucinity til Símans Latabæjarnammið vel þekkt um allan heim Ölgerðin ræður tvo markaðsstjóra Íslenskur kauphallarsjóður á markað í Bandaríkjunum Ekkert samtal í gangi milli stjórnvalda og sjávarútvegs VÍS opnar aftur skrifstofu á Akranesi KS fyrstir til að nýta sér nýja varaleið um gervihnetti Jón Guðni tekur við formennsku Algengast að óljósar starfslýsingar valdi togstreitu og gremju Sigurjón Örn tekur við af Sveini hjá Kletti „Þar skeikar milljörðum í vanmati ráðuneytisins“ Hætta við flug til Madeira, Pula, Düsseldorf og Hamborgar Allri stjórn Landsvirkjunar skipt út Um 80 prósent vilja að gjöld útgerða taki mið af raunverulegu aflaverðmæti Álögur ríkisins á bankana lendi að miklu leyti á almenningi Þriggja ára fangelsi og tveggja milljarða sekt Stofnandinn búinn að eignast Mandi á ný Matvælastofnun gerir ekki athugsemdir við kjötvinnslu í Álfabakka Íslandshótel taka að óbreyttu yfir rekstur Nordica og Natura Ánægjulegt að breið sátt liggi fyrir um uppgjör vegna ÍL-sjóðs Hafa samþykkt tillögu um uppgjör ríkisins á bréfum ÍL-sjóðs Icelandair skrúfar fyrir fría gosið Sjá meira
Þórarinn G. Pétursson, aðalhagfræðingur Seðlabanka Íslands, hélt því fram í viðtalsþættinum Klinkinu, sem aðgengilegur er á viðskiptavef Vísis, að það væri ekki hægt að „afneita" efnahagsbatanum sem þegar væri orðinn. Hann væri einfaldlega staðreynd. En betur má ef duga skal. Samkvæmt flestum hagspám, m.a. bæði ASÍ og Seðlabanka Íslands, verður árið 2012 að vissu leyti ár viðspyrnu þegar kemur að fjárfestingu. Hún hefur verið í sögulegu lágmarki allt frá hruni, eða í kringum 10 til 12 prósent af landsframleiðslu. Hún þyrfti helst að aukast skarplega, um tugi prósenta, svo hún geti talist ásættanleg. Hagspár gera ráð fyrir að atvinnuleysi, sem mældist í desember rúmlega 7% (sjá má ítarlegar upplýsingar um hagtölur síðasta árs inn á sérstökum hagtöluvef Vísis og Datamarket), muni halda áfram að minnka og hagvöxtur verður á bilinu 2 til 4 prósent, ef allt gengur eftir sem vonast er til. Óvissa er þó um ýmsar forsendur fyrir hagvextinum, m.a. er snýr að því hversu hratt uppbygging verkefna í orkufrekum iðnaði mun vinnast og hvort tekst að koma fjárfestingu í sjávarútvegi af stað með því að eyða óvissu um hvernig fiskveiðistjórnunarkerfið á að vera. Þessi verkefni hvíla ekki síst nýjum atvinnumálaráðherra, Steingrími J. Sigfússyni, formanni Vinstri grænna. Helst í hendur Endurreisn hlutabréfamarkaðarins mun skipta sköpum þegar kemur að aukinni fjárfestingu. Eftir vel heppnaða skráningu á smásölurisanum Högum, sem Arion banki leiddi, eru mörg fyrirtæki tilbúin til skráningar á þessu ári. Þar á meðal eru Tryggingamiðstöðin, Horn dótturfélag Landsbankans og Eimskip. Því fleiri fyrirtæki sem verða skráð, því meira mun hlutabréfamarkaðurinn styðja við fjárfestingu í hagkerfinu. Alveg eins og hrun hlutabréfamarkaðarins íslenska var einstakt, bendir margt til þess að endurreisn hans verði það líka. Mikil fjárfestingaþörf hefur byggst upp hjá fagfjárfestum, lífeyrissjóðum þar á meðal, ekki síst vegna gjaldeyrishafta sem hindra útgöngu fjármagns úr hagkerfinu. Til einföldunar má segja að fjármagnið hafi safnast upp í þrjú ár, og verði nú að komast í „vinnu" eins og það er orðað. Fjárfesting í hlutabréfum í því árferði er kærkomin. Á árinu 2012 gæti einnig dregið til tíðinda þegar kemur fjárfestingu í atvinnulífinu frá aflandskrónueigendum, sem eiga hátt í fimm hundruð milljarða króna eignir, og kröfuhöfum gömlu bankanna. Ekki er ólíklegt að fjármunir þeirra muni með einhverjum hætti leita inn í íslenskt atvinnulíf, eins og vilji er fyrir líkt fram hefur komið í fréttum. Pólitískur titringur Eftir enn eina rússíbanareið ríkisstjórnarinnar, sem lauk formlega að loknum ríkisráðsfundi í gær, virðist fátt benda til annars en að áfram verði pólitískur titringur á flestum vígstöðum stjórnmálanna. Aðildarumsókn Íslands að Evrópusambandinu virðist vera uppspretta ágreinings innan ríkisstjórnar ásamt raunar ýmsu öðru. Ólíklegt verður þó að teljast að hún liðist endanlega í sundur úr þessu, í ljósi þess að innan við 18 mánuðir eru í næstu þingkosningar. Þrátt fyrir það má búast við því að stjórnmálaumræðan muni einkennast af mikilli hörku, ekki síst í kringum ákæru Alþingis gagnvart Geir H. Haarde, fyrrverandi forsætisráðherra. Þetta á raunar einnig við um aðkomu stjórnvalda að einstaka verkefnum í atvinnulífinu en það er óhætt að segja að andað hafi köldu á milli forsvarsmanna Samtaka atvinnulífsins og stjórnvalda undanfarin misseri. Síðan eru forsetakosningar á árinu. Í ljósi þess hvernig Ólafur Ragnar Grímsson hefur í reynd breytt forsetaembættinu með framgöngu sinni í Icesave-málinu er ekki hægt að útiloka að pólitísk áhrif kosninganna, sem fara fram 30. júní, verði þó nokkur. Skýrari mynd Einn áhrifamesti liðurinn í því að efnahagur Íslands rétti úr kútnum á árinu 2012 er líklega sá að óvissa um efnahag og rekstrarhæfi fyrirtækja mun minnka enn frekar. Það er að endurskipulagning á fjárhag fyrirtækja, sem bankarnir hafa unnið að, lýkur líklega á árinu. Það þýðir að stjórnendur fyrirtækja fá loks lokasvar um hvaða svigrúm þeir hafa til vaxtar, fjárfestingar og tækifæra. Annar óvissuþáttur þegar kemur að framgangi efnhagsmála hér innlands eru áhrifin af stöðu mála á erlendum mörkuðum. Ef marka má umfjöllun helstu fjölmiðla eru ekki öll kurl komin til grafar enn þegar kemur að vandamálum þjóðríkja og fjármálastofnanna. Brugðið getur til beggja vona, og óhjákvæmilegt er að íslensk útflutningsfyrirtæki finni fyrir niðursveiflu ef allt fer á versta veg. En það er eins með þennan óvissuþátt eins og aðra; það er best að undirbúa sig undir hið versta en vonast eftir því besta.
Forsetakosningar 2012 Mest lesið Frumkvöðlar í áratugi: „Launalaus sjálfboðavinna fyrstu árin“ Atvinnulíf Ísfélagið greiðir út tveggja milljarða arð Viðskipti innlent Gefur eftir í tollastríði við Kína Viðskipti erlent Nýjar íbúðir seljast verr en aðrar vegna stærðar Viðskipti innlent Ætlar að einbeita sér að Tesla eftir slæmt uppgjör Viðskipti erlent Notendur þurfi að bregðast við vilji þeir ekki að gögn verði notuð Viðskipti erlent Ummæli Trumps um „meiriháttar lúser“ leggjast illa í markaðinn Viðskipti erlent Að komast aftur í vinnugírinn eftir geggjað páskafrí Atvinnulíf ESB sektar Apple og Meta um rúma hundrað milljarða Viðskipti erlent Elskar kaffi að ítölskum sið og línulega dagskrá Atvinnulíf Fleiri fréttir Kaupsamningur undirritaður um Grósku Ísfélagið greiðir út tveggja milljarða arð Breyta Kaffi Kjós í íbúðarhús Reynst betur að kaupa fasteign en hlutabréf Nova eignast tuttugu prósenta hlut í Dineout Munu opna tvö Starbucks-kaffihús í miðborginni Nýjar íbúðir seljast verr en aðrar vegna stærðar Bærinn vildi húsið en þurfti svo að borga tvöfalt meira Aðalgeir frá Lucinity til Símans Latabæjarnammið vel þekkt um allan heim Ölgerðin ræður tvo markaðsstjóra Íslenskur kauphallarsjóður á markað í Bandaríkjunum Ekkert samtal í gangi milli stjórnvalda og sjávarútvegs VÍS opnar aftur skrifstofu á Akranesi KS fyrstir til að nýta sér nýja varaleið um gervihnetti Jón Guðni tekur við formennsku Algengast að óljósar starfslýsingar valdi togstreitu og gremju Sigurjón Örn tekur við af Sveini hjá Kletti „Þar skeikar milljörðum í vanmati ráðuneytisins“ Hætta við flug til Madeira, Pula, Düsseldorf og Hamborgar Allri stjórn Landsvirkjunar skipt út Um 80 prósent vilja að gjöld útgerða taki mið af raunverulegu aflaverðmæti Álögur ríkisins á bankana lendi að miklu leyti á almenningi Þriggja ára fangelsi og tveggja milljarða sekt Stofnandinn búinn að eignast Mandi á ný Matvælastofnun gerir ekki athugsemdir við kjötvinnslu í Álfabakka Íslandshótel taka að óbreyttu yfir rekstur Nordica og Natura Ánægjulegt að breið sátt liggi fyrir um uppgjör vegna ÍL-sjóðs Hafa samþykkt tillögu um uppgjör ríkisins á bréfum ÍL-sjóðs Icelandair skrúfar fyrir fría gosið Sjá meira