Samstaða um LÍN Björn Már Ólafsson skrifar 13. október 2014 11:00 Lánasjóður íslenskra námsmanna gegnir mikilvægu hlutverki í samfélaginu sem við búum í. Jafnvægisvogin sem oft er nefnd LÍN í daglegu tali, sér til þess að allir þeir sem vilja sækja sér menntun, hafi möguleika til þess. Aðgengi þjóðarinnar að menntun er því í beinu samhengi við styrk sjóðsins og samstöðu um hlutverk hans. Félagslegi þátturinn er grunnstoð LÍN. Mikilvægi hans kom bersýnilega í ljós í fyrra þegar skera átti niður til LÍN og herða átti námsframvindukröfurnar úr 18 einingum á önn í 22. Við sem sátum í Stúdentaráði þá sáum ekki annan kost í stöðunni en að stefna ríkinu. Þegar á hólminn var komið reyndist breytingin ólögmæt og því gátu stúdentar andað léttar út það árið. Breytingarnar gengu þó í gegn árið eftir, gegn mótmælum okkar í Stúdentaráði. Margir stúdentar komu til okkar áður en málaferlin hófust og sögðu reynslusögur sínar af því hvernig sjóðurinn hafði gefið þeim möguleika sem þeir ættu annars ekki. Sumir þurftu að vinna með skóla, aðrir jafnvel einstæðir foreldrar sem áttu ekki kost á að vera í fullu námi, og með breytingunum á námsframvindukröfunum var hluta þessa fólks settur stóllinn fyrir dyrnar. Það var því auðvelt að koma auga á félagslegt mikilvægi sjóðsins, í því verkefni að koma fólki til menntunar og auka menntunarstig þjóðarinnar. Sjálfur er ég á lánum frá LÍN sem gera mér kleift að einbeita mér betur að náminu, komast að heiman og bera meiri ábyrgð á sjálfum mér. Að ná endum saman á námslánum getur þó reynst erfitt, enda er er lágmarksframfærsla LÍN 30 þúsund krónum undir atvinnuleysisbótum. Frítekjumark LÍN er svo 930 þúsund á meðan frítekjumark öryrkja er rúmlega 1,3 milljónir króna. Áhrifa LÍN gætir víðar en á félagslega þáttinn. Háskóli Íslands er í hópi 300 bestu háskóla heims samkvæmt lista Times Higher Education og augljóslega góður kostur fyrir áhugasama nemendur. Ísland er þó líka í samkeppni við önnur lönd og verður að standast samanburð þegar kemur að aðgengi að námi. Í löndum allt í kringum okkur eru einhvers konar félagsleg kerfi sem hjálpa fólki til menntunar, hvort sem það er gert í formi niðurgreiddra lána að einhverju leyti eða styrkja. Fjármunirnir sem fara í LÍN, sem sér um að hjálpa íslenskum nemendum, eru um 0,5% af þjóðarframleiðslu Íslendinga. Til samanburðar er hið danska lánasjóðs- og styrkjakerfi heil 0,8% af þjóðarframleiðslu. Munar þar um 5,4 milljörðum króna, svo við náum sama hlutfalli og Danir eru með. Það hlýtur því að vera stöðugt markmið okkar að efla LÍN og sjá til þess að íslenskir háskólar standist samanburð við erlenda háskóla, bæði hvað varðar aðgengi og gæði. Á Íslandi er styrkjakerfið fólgið í niðurgreiðslu á vöxtum. Sá styrkur er þó ekki gagnsær og í raun fá þeir mestu styrkina sem taka hæstu lánin. Í öðrum löndum, til dæmis í Noregi, eru styrkirnir veittir í formi eftirgjafar hluta lánsins ef námi er lokið á tilskyldum tíma. Þar er um að ræða mun hollari hvata í kerfinu heldur en við búum við hér. Lánasjóðurinn þarf að vera í stöðugri þróun og mikilvægt er að lög og reglur er varða sjóðinn verði endurskoðaðar reglulega, bæði hvað varðar lánsfjárhæðir sem ætlað er að stúdentar geti framfleytt sér á, og hvað varðar hvata í kerfinu sem skipta styrknum jafnar á milli lántakenda. Þannig verður hann þessi öflugi, félagslegi jöfnunarsjóður sem hann á að vera og gerir nám á Íslandi samkeppnishæft námi í öðrum löndum. Það er því almenn skynsemi að við eflum lánasjóðinn svo hann geti sinnt öllum hlutverkum sínum.Þessi grein er hluti af Áfram í fremstu röð - 10 daga átaki um menntamál Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Tengdar fréttir Áfram í fremstu röð? 7. október 2014 07:00 Vits er þörf 11. október 2014 11:30 Falin skólagjöld Háskóla Íslands 12. október 2014 07:00 Hverju hefur Stúdentaráð áorkað? 8. október 2014 07:00 Úr faðmi fjalla blárra í kaldan faðm LÍN 10. október 2014 07:00 Ráðherra talar tungum tveim 9. október 2014 07:00 Mest lesið Bestun Seðlabankastjóra Karl Guðlaugsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Þetta er tómarúmið ykkar Eva Dögg Jón Kaldal Skoðun Kæri Jón Kaldal Eva Dögg Davíðsdóttir Skoðun Er óverðtryggða lánið að ganga frá fjölskyldunni? Alma Björk Ástþórsdóttir Skoðun HSÍ er okkur öllum til skammar Björn B. Björnsson Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Halldór 29.06.2024 Halldór Hvers vegna getur ein greiðsla á ári frá TR verið góður kostur? Sigurjón Skúlason Skoðun Að mála sig út í horn Ingólfur Sverrisson Skoðun Skoðun Skoðun Bestun Seðlabankastjóra Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Nýr tækniskóli rís við Flensborgarhöfn í Hafnarfirði Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Úr samkeppni í einokun? Sigríður Margrét Oddsdóttir,Anna Hrefna Ingimundarsdóttir skrifar Skoðun Að mála sig út í horn Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Verst fyrir fámennustu ríkin Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað getum við tekið á móti mörgum? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Yazan, Kant og siðleg breytni á Íslandi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Dauðinn og skattarnir skrifar Skoðun Áskorun ÖBÍ og Þroskahjálpar til ráðherra og þingmanna Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hvers vegna getur ein greiðsla á ári frá TR verið góður kostur? Sigurjón Skúlason skrifar Skoðun Í gíslingu Ríkislögmanns, samtryggingar og spillingar Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Þegar andi Mussolini svífur yfir vötnunum og titlar verða langir Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Af málathöfnum Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Etanól í glansumbúðum Ingibjörg Rósa Björnsdóttir skrifar Skoðun Kæri Jón Kaldal Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Fölsk vernd fæðingarorlofslaga fyrir verðandi feður? Erna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Gaza - hvað getum við gert? Guðrún María Jónsdóttir,Hulda María Einarsdóttir,Sunna Snædal,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Palestína og Vestur-Sahara – Tvær vonlausar aðskilnaðarhreyfingar Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Græn svæði Rúna Sif Stefánsdóttir skrifar Skoðun HSÍ er okkur öllum til skammar Björn B. Björnsson skrifar Skoðun Stór skref í átt að réttlæti Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Ógreindir víkingar Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisátak Reykjavíkur á fullu skriði Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til Ásmundar Einars barnamálaráðherra Brynjar Bragi Einarsson skrifar Skoðun Sjókvíeldi: aðför gegn náttúrunni Daníel Þröstur Pálsson skrifar Skoðun Þarf heppni til að fæðingarorlof með fjölbura gangi upp? Margrét Finney Jónsdóttir skrifar Skoðun Árangursríkur þingvetur skilar samfélaginu í rétta átt Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun 100 ára afmæli lýðveldisins Íslands Margrét Tryggvadóttir skrifar Skoðun Skerðingargildra eldra fólks Viðar Eggertsson skrifar Sjá meira
Lánasjóður íslenskra námsmanna gegnir mikilvægu hlutverki í samfélaginu sem við búum í. Jafnvægisvogin sem oft er nefnd LÍN í daglegu tali, sér til þess að allir þeir sem vilja sækja sér menntun, hafi möguleika til þess. Aðgengi þjóðarinnar að menntun er því í beinu samhengi við styrk sjóðsins og samstöðu um hlutverk hans. Félagslegi þátturinn er grunnstoð LÍN. Mikilvægi hans kom bersýnilega í ljós í fyrra þegar skera átti niður til LÍN og herða átti námsframvindukröfurnar úr 18 einingum á önn í 22. Við sem sátum í Stúdentaráði þá sáum ekki annan kost í stöðunni en að stefna ríkinu. Þegar á hólminn var komið reyndist breytingin ólögmæt og því gátu stúdentar andað léttar út það árið. Breytingarnar gengu þó í gegn árið eftir, gegn mótmælum okkar í Stúdentaráði. Margir stúdentar komu til okkar áður en málaferlin hófust og sögðu reynslusögur sínar af því hvernig sjóðurinn hafði gefið þeim möguleika sem þeir ættu annars ekki. Sumir þurftu að vinna með skóla, aðrir jafnvel einstæðir foreldrar sem áttu ekki kost á að vera í fullu námi, og með breytingunum á námsframvindukröfunum var hluta þessa fólks settur stóllinn fyrir dyrnar. Það var því auðvelt að koma auga á félagslegt mikilvægi sjóðsins, í því verkefni að koma fólki til menntunar og auka menntunarstig þjóðarinnar. Sjálfur er ég á lánum frá LÍN sem gera mér kleift að einbeita mér betur að náminu, komast að heiman og bera meiri ábyrgð á sjálfum mér. Að ná endum saman á námslánum getur þó reynst erfitt, enda er er lágmarksframfærsla LÍN 30 þúsund krónum undir atvinnuleysisbótum. Frítekjumark LÍN er svo 930 þúsund á meðan frítekjumark öryrkja er rúmlega 1,3 milljónir króna. Áhrifa LÍN gætir víðar en á félagslega þáttinn. Háskóli Íslands er í hópi 300 bestu háskóla heims samkvæmt lista Times Higher Education og augljóslega góður kostur fyrir áhugasama nemendur. Ísland er þó líka í samkeppni við önnur lönd og verður að standast samanburð þegar kemur að aðgengi að námi. Í löndum allt í kringum okkur eru einhvers konar félagsleg kerfi sem hjálpa fólki til menntunar, hvort sem það er gert í formi niðurgreiddra lána að einhverju leyti eða styrkja. Fjármunirnir sem fara í LÍN, sem sér um að hjálpa íslenskum nemendum, eru um 0,5% af þjóðarframleiðslu Íslendinga. Til samanburðar er hið danska lánasjóðs- og styrkjakerfi heil 0,8% af þjóðarframleiðslu. Munar þar um 5,4 milljörðum króna, svo við náum sama hlutfalli og Danir eru með. Það hlýtur því að vera stöðugt markmið okkar að efla LÍN og sjá til þess að íslenskir háskólar standist samanburð við erlenda háskóla, bæði hvað varðar aðgengi og gæði. Á Íslandi er styrkjakerfið fólgið í niðurgreiðslu á vöxtum. Sá styrkur er þó ekki gagnsær og í raun fá þeir mestu styrkina sem taka hæstu lánin. Í öðrum löndum, til dæmis í Noregi, eru styrkirnir veittir í formi eftirgjafar hluta lánsins ef námi er lokið á tilskyldum tíma. Þar er um að ræða mun hollari hvata í kerfinu heldur en við búum við hér. Lánasjóðurinn þarf að vera í stöðugri þróun og mikilvægt er að lög og reglur er varða sjóðinn verði endurskoðaðar reglulega, bæði hvað varðar lánsfjárhæðir sem ætlað er að stúdentar geti framfleytt sér á, og hvað varðar hvata í kerfinu sem skipta styrknum jafnar á milli lántakenda. Þannig verður hann þessi öflugi, félagslegi jöfnunarsjóður sem hann á að vera og gerir nám á Íslandi samkeppnishæft námi í öðrum löndum. Það er því almenn skynsemi að við eflum lánasjóðinn svo hann geti sinnt öllum hlutverkum sínum.Þessi grein er hluti af Áfram í fremstu röð - 10 daga átaki um menntamál
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun ÖBÍ og Þroskahjálpar til ráðherra og þingmanna Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar
Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun Gaza - hvað getum við gert? Guðrún María Jónsdóttir,Hulda María Einarsdóttir,Sunna Snædal,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Palestína og Vestur-Sahara – Tvær vonlausar aðskilnaðarhreyfingar Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun