Danir kjósa um ESB: Stefnir í að Danir hafni breytingum um aukna þátttöku Atli Ísleifsson skrifar 2. desember 2015 15:00 Eiríkur Bergmann stjórnmálafræðiprófessor segir að samband Dana og Evrópusambandsins hafi alla tíð verið snúið. Vísir/EPA/Hörður Sveinsson Danir munu ganga að kjörborðinu á morgun þegar kosið verður um samband landsins við Evrópusambandið. Eiríkur Bergmann stjórnmálafræðiprófessor segir Danir kjósa um það hvort þeir eigi að hafa möguleika á því að velja sjálfir að vera hluti af ýmsu í yfirþjóðlegu samstarfi Evrópusambandsins. „Þetta er flókið og tæknilegt mál og snýr að innanríkismálum svo sem lögreglusamstarfi, landamærasamstarfi og fleiru en einkum virkni Evrópulöggjafarinnar í Danmörku.“ Hann segir nýjustu skoðanakannanir benda til þess að Nei-hliðin muni hafa betur, eftir að Já-hliðin hafi mælst stærri framan af í kosningabaráttunni. „Ég hugsa að þessi harða umræða sem hafi verið í flóttamannamálum og í kjölfar hryðjuverkaárásanna í París hafi flutt marga yfir á Nei-hliðina. Þjóðaratkvæðagreiðslur snúast sjaldnast aðeins um hið tæknilega úrlausnarefni.“ Snýst um þátttöku í EuropolEiríkur segir málið eiga sér sögulegar rætur og hafi komið til þegar Maastricht-samningurinn var gerður sem bjó til þetta yfirþjóðlega samband ESB sem við þekkjum í dag. Danir kusu þá gegn samningnum í þjóðaratkvæðagreiðslu árið 1992. „Þá var samið við Dani um fjórar undanþágur – meðal annars frá evrunni og hluta af Schengen-samstarfinu – og ein af þessum undanþágum er frá hinni yfirþjóðlegu réttarvirkni, því að Evrópulög séu beint bindandi fyrir Danmörku.“ Hann segir að efnislega snúist atkvæðagreiðslan að mestu um þátttökuna í Europol. „Danir vilja taka þátt í Europol og fleiru sem þeir geta ekki gert almennilega við núverandi aðstæður. Þeir eru farnir að finna fyrir því að þeir séu í raun aukaaðilar að ESB. Þeir eru ekki að hugsa um að fara alla leið inn heldur snýst þetta um tæknilega breytingu á undanþágunni.“Þverpólitísk samstaða um þjóðaratkvæðagreiðslunaRíkisstjórn Danmerkur boðaði til þjóðaratkvæðagreiðslunnar á sínum tíma eftir að þverpólitísk sátt náðist á þinginu. „Meginstraumsflokkarnir á danska þinginu hafa talað fyrir Já-hliðinni í kosningabaráttunni á meðan Danski þjóðarflokkurinn og sumir minni flokkar tala gegn breytingunni,“ segir Eiríkur. Hann segir að árið 1992 hafi þessar undanþágur ekki gert Danmörku svo ýkja erfitt fyrir í samstarfinu. „Þá voru færri lagareglur teknar með yfirþjóðlegri ákvörðun og fleiri sem voru á milliríkjagrunni, líkt og við þekkjum í Sameinuðu þjóðunum, NATO, EFTA og fleiri stofnunum. Tólf ríki voru í bandalaginu og því var einfalt að eiga við þetta. Síðan hefur stöðugt gliðnað í sundur milli Danmörku og annarra aðildarríkja ESB, þar sem sífellt fleiri mál á könnu sambandsins eru orðin yfirþjóðleg.“Ísland tengdara sambandinu en DanmörkEiríkur bendir á að helsti sérfræðingur Dana í þessum málum, Rebecca Adler-Nissen við Kaupmannahafnarháskóla, hafi reiknað út að út frá ákveðnu sjónarhorni sé Ísland tengdara Evrópusambandinu en Danmörk í gegnum EES. „Það sem menn eru að kjósa um núna er að breyta þessum undanþágum í það sem kallað er „valrétt“, sem er þá þannig að danska þjóðþingið getur valið í hverju máli fyrir sig að undirgangast einhverja þætti samstarfsins þótt þeir séu yfirþjóðlegir. Danir eru með aðra útfærslu nú sem lýsir sér í að í staðinn fyrir valrétt þá eru þeir með viðbótar milliríkjasamninga sem þeir hafa gert um ýmsa þætti. Þeir eru hins vegar erfiðir viðfangs og sambandið hefur lítinn áhuga á að viðhalda þeim.“Snúið samband Danmerkur og ESBEiríkur segir að samband Dana og Evrópusambandsins hafi alla tíð verið snúið. „Danir fóru inn í sambandið 1973 þar sem þeir vildu halda áfram að selja Bretum beikon sem þá voru á leiðinni inn. Þeir fóru því aldrei inn á grunni mikillar Evrópuhugsjónar. Þeir hafa allar götur síðan verið það land í Evrópu sem hefur verið órólegast inni í ESB og verið með flestar undanþágur frá sambandinu.“ Mest lesið Mikið um dýrðir í Íslandsboðinu í konungshöllinni Innlent Margir í vandræðum í Kömbunum Innlent Milton safnar aftur krafti Erlent Segir Rússa reyna að skapa usla á götum Evrópu Erlent Afhöfðaður sex dögum eftir embættistöku Erlent Ýmsar áhyggjur varðandi flóttamenn í JL-húsinu Innlent Segja hermenn Kim líklega á leið til liðs við Rússa Erlent Sprautan umdeilda sem fólk er tilbúið að borga fyrir út ævina Innlent Greiða atkvæði um verkfall í níu skólum fram á fimmtudag Innlent Ákærður fyrir að nauðga barnungri frænku sinni Innlent Fleiri fréttir Segir Rússa reyna að skapa usla á götum Evrópu Milton safnar aftur krafti Afhöfðaður sex dögum eftir embættistöku Segja hermenn Kim líklega á leið til liðs við Rússa Segja Hezbollah höfuðlaus eftir dauða arftaka Nasrallah Trump sendi Pútín kóvidpróf á laun Lögregla upplýsir ekki um notkun andlitsgreiningarhugbúnaðar Koma sér í skjól undan fellibylnum Milton Sjúkrahús í Kaliforníu ákært fyrir að neita óléttri konu um neyðaraðstoð Hlutu Nóbelinn fyrir framlag til vélræns náms Bein útsending: Hver fær Nóbelsverðlaunin í eðlisfræði? Grunaði í máli Madeleine McCann sýknaður af öðrum brotum Svaraði spurningum um Netanyahu, Pútín og reynslu af skotvopnum „Þú hugsar bara: Hver var skotinn?” Ekkert lát á aðgerðum Ísraelshers gegn Hamas og Hezbollah „Mikið af slæmum genum í landinu okkar“ Skutu niður eigin dróna yfir Úkraínu „Sölumaður dauðans“ aftur í vopnasölu Úr óveðri í kröftugasta fellibyl ársins á sólarhring Segjast hafa ráðist á rússneskt ríkisútvarp á afmælisdegi Pútín Deila Nóbelnum fyrir uppgötvun á miRNA Bein útsending: Hver fær Nóbelsverðlaunin í læknisfræði? Fjórtán ára ráðinn til að hefna fyrir morðið á fimmtán ára Eitt ár frá upphafi stríðsins á Gasa Íranskur herforingi sagður hafa látist í loftárásum Ísraela Lýsa nóttinni sem skelfilegri Minnkandi virðing fyrir heilbrigðisstarfsfólki á Gasa Ung kona látin eftir skotárás í Ísrael Huldukona í lykilhlutverki í lygilegu ráðabruggi um símboðana „Ein versta nóttin“ í Beirút frá upphafi átaka Sjá meira
Danir munu ganga að kjörborðinu á morgun þegar kosið verður um samband landsins við Evrópusambandið. Eiríkur Bergmann stjórnmálafræðiprófessor segir Danir kjósa um það hvort þeir eigi að hafa möguleika á því að velja sjálfir að vera hluti af ýmsu í yfirþjóðlegu samstarfi Evrópusambandsins. „Þetta er flókið og tæknilegt mál og snýr að innanríkismálum svo sem lögreglusamstarfi, landamærasamstarfi og fleiru en einkum virkni Evrópulöggjafarinnar í Danmörku.“ Hann segir nýjustu skoðanakannanir benda til þess að Nei-hliðin muni hafa betur, eftir að Já-hliðin hafi mælst stærri framan af í kosningabaráttunni. „Ég hugsa að þessi harða umræða sem hafi verið í flóttamannamálum og í kjölfar hryðjuverkaárásanna í París hafi flutt marga yfir á Nei-hliðina. Þjóðaratkvæðagreiðslur snúast sjaldnast aðeins um hið tæknilega úrlausnarefni.“ Snýst um þátttöku í EuropolEiríkur segir málið eiga sér sögulegar rætur og hafi komið til þegar Maastricht-samningurinn var gerður sem bjó til þetta yfirþjóðlega samband ESB sem við þekkjum í dag. Danir kusu þá gegn samningnum í þjóðaratkvæðagreiðslu árið 1992. „Þá var samið við Dani um fjórar undanþágur – meðal annars frá evrunni og hluta af Schengen-samstarfinu – og ein af þessum undanþágum er frá hinni yfirþjóðlegu réttarvirkni, því að Evrópulög séu beint bindandi fyrir Danmörku.“ Hann segir að efnislega snúist atkvæðagreiðslan að mestu um þátttökuna í Europol. „Danir vilja taka þátt í Europol og fleiru sem þeir geta ekki gert almennilega við núverandi aðstæður. Þeir eru farnir að finna fyrir því að þeir séu í raun aukaaðilar að ESB. Þeir eru ekki að hugsa um að fara alla leið inn heldur snýst þetta um tæknilega breytingu á undanþágunni.“Þverpólitísk samstaða um þjóðaratkvæðagreiðslunaRíkisstjórn Danmerkur boðaði til þjóðaratkvæðagreiðslunnar á sínum tíma eftir að þverpólitísk sátt náðist á þinginu. „Meginstraumsflokkarnir á danska þinginu hafa talað fyrir Já-hliðinni í kosningabaráttunni á meðan Danski þjóðarflokkurinn og sumir minni flokkar tala gegn breytingunni,“ segir Eiríkur. Hann segir að árið 1992 hafi þessar undanþágur ekki gert Danmörku svo ýkja erfitt fyrir í samstarfinu. „Þá voru færri lagareglur teknar með yfirþjóðlegri ákvörðun og fleiri sem voru á milliríkjagrunni, líkt og við þekkjum í Sameinuðu þjóðunum, NATO, EFTA og fleiri stofnunum. Tólf ríki voru í bandalaginu og því var einfalt að eiga við þetta. Síðan hefur stöðugt gliðnað í sundur milli Danmörku og annarra aðildarríkja ESB, þar sem sífellt fleiri mál á könnu sambandsins eru orðin yfirþjóðleg.“Ísland tengdara sambandinu en DanmörkEiríkur bendir á að helsti sérfræðingur Dana í þessum málum, Rebecca Adler-Nissen við Kaupmannahafnarháskóla, hafi reiknað út að út frá ákveðnu sjónarhorni sé Ísland tengdara Evrópusambandinu en Danmörk í gegnum EES. „Það sem menn eru að kjósa um núna er að breyta þessum undanþágum í það sem kallað er „valrétt“, sem er þá þannig að danska þjóðþingið getur valið í hverju máli fyrir sig að undirgangast einhverja þætti samstarfsins þótt þeir séu yfirþjóðlegir. Danir eru með aðra útfærslu nú sem lýsir sér í að í staðinn fyrir valrétt þá eru þeir með viðbótar milliríkjasamninga sem þeir hafa gert um ýmsa þætti. Þeir eru hins vegar erfiðir viðfangs og sambandið hefur lítinn áhuga á að viðhalda þeim.“Snúið samband Danmerkur og ESBEiríkur segir að samband Dana og Evrópusambandsins hafi alla tíð verið snúið. „Danir fóru inn í sambandið 1973 þar sem þeir vildu halda áfram að selja Bretum beikon sem þá voru á leiðinni inn. Þeir fóru því aldrei inn á grunni mikillar Evrópuhugsjónar. Þeir hafa allar götur síðan verið það land í Evrópu sem hefur verið órólegast inni í ESB og verið með flestar undanþágur frá sambandinu.“
Mest lesið Mikið um dýrðir í Íslandsboðinu í konungshöllinni Innlent Margir í vandræðum í Kömbunum Innlent Milton safnar aftur krafti Erlent Segir Rússa reyna að skapa usla á götum Evrópu Erlent Afhöfðaður sex dögum eftir embættistöku Erlent Ýmsar áhyggjur varðandi flóttamenn í JL-húsinu Innlent Segja hermenn Kim líklega á leið til liðs við Rússa Erlent Sprautan umdeilda sem fólk er tilbúið að borga fyrir út ævina Innlent Greiða atkvæði um verkfall í níu skólum fram á fimmtudag Innlent Ákærður fyrir að nauðga barnungri frænku sinni Innlent Fleiri fréttir Segir Rússa reyna að skapa usla á götum Evrópu Milton safnar aftur krafti Afhöfðaður sex dögum eftir embættistöku Segja hermenn Kim líklega á leið til liðs við Rússa Segja Hezbollah höfuðlaus eftir dauða arftaka Nasrallah Trump sendi Pútín kóvidpróf á laun Lögregla upplýsir ekki um notkun andlitsgreiningarhugbúnaðar Koma sér í skjól undan fellibylnum Milton Sjúkrahús í Kaliforníu ákært fyrir að neita óléttri konu um neyðaraðstoð Hlutu Nóbelinn fyrir framlag til vélræns náms Bein útsending: Hver fær Nóbelsverðlaunin í eðlisfræði? Grunaði í máli Madeleine McCann sýknaður af öðrum brotum Svaraði spurningum um Netanyahu, Pútín og reynslu af skotvopnum „Þú hugsar bara: Hver var skotinn?” Ekkert lát á aðgerðum Ísraelshers gegn Hamas og Hezbollah „Mikið af slæmum genum í landinu okkar“ Skutu niður eigin dróna yfir Úkraínu „Sölumaður dauðans“ aftur í vopnasölu Úr óveðri í kröftugasta fellibyl ársins á sólarhring Segjast hafa ráðist á rússneskt ríkisútvarp á afmælisdegi Pútín Deila Nóbelnum fyrir uppgötvun á miRNA Bein útsending: Hver fær Nóbelsverðlaunin í læknisfræði? Fjórtán ára ráðinn til að hefna fyrir morðið á fimmtán ára Eitt ár frá upphafi stríðsins á Gasa Íranskur herforingi sagður hafa látist í loftárásum Ísraela Lýsa nóttinni sem skelfilegri Minnkandi virðing fyrir heilbrigðisstarfsfólki á Gasa Ung kona látin eftir skotárás í Ísrael Huldukona í lykilhlutverki í lygilegu ráðabruggi um símboðana „Ein versta nóttin“ í Beirút frá upphafi átaka Sjá meira