Jafnrétti með táknmálsrannsóknum Rannveig Sverrisdóttir skrifar 23. september 2016 07:00 Nú stendur yfir alþjóðleg baráttuvika döff (þeirra sem eiga táknmál að móðurmáli) og er yfirskrift vikunnar „táknmál gerir mig að jafningja“. Svipuð yfirskrift eða öllu heldur markmið hafði evrópskt samstarfsverkefni (styrkt af COST) sem miðaði að því að skrifa mállýsingar fyrir táknmál í Evrópu. Verkefnið leiddi saman rannsakendur frá 15 löndum sem fengust við enn fleiri táknmál og unnu þeir saman á fjögurra ára tímabili að því að skrifa leiðarvísa sem nota mætti til að vinna mállýsingar fyrir ólík táknmál. En markmiðin voru víðtækari, með því að varpa ljósi á málfræði evrópskra táknmála og gera mállýsingar raunhæfar er um leið verið að opna leiðir að fullri þátttöku heyrnarlausra (döff) í samfélaginu. Með mállýsingum verður málfræði táknmála aðgengileg táknmálssamfélögum, málfræðingum, kennurum og þjóðfélaginu almennt sem styrkt getur stöðu táknmáls í hverju landi. Jafnframt stuðla mállýsingar að varðveislu á tungumálum döff og málarfleifð og gefa börnum á máltökualdri möguleika á tileinkun málsins. Eins og yfirskrift vikunnar segir þá eru það einmitt táknmálin, þekking á þeim og kunnátta í þeim, sem gera döff jafna heyrandi. Mállýsingar eru fróðlegar fyrir málvísindamenn sem hafa áhuga á samanburði tungumála, bæði raddmála og táknmála, en þær hafa víðtækara gildi. Þær eru nauðsynlegar til að hægt sé að móta málstefnu táknmála en þekking á tungumáli er grundvöllur málstefnu. Með mállýsingum má einnig byggja kennslu og semja og þróa námsefni, bæði fyrir móðurmálskennslu þeirra sem hafa táknmál að móðurmáli en einnig kennslu og námsefni fyrir þá sem læra táknmál sem annað mál, hvort sem um er að ræða fjölskyldur heyrnarlausra, táknmálstúlkanema eða bara áhugamenn um tungumál. Mállýsingar eru einnig mikilvæg heimild um mál og menningu hópanna sem málið tala en lítið er til af heimildum um mál og menningu flestra táknmálssamfélaga, merkilegur menningararfur sem alls ekki má týnast. Fyrrnefndir leiðarvísar eru því gott dæmi um það hvernig rannsóknir á sviði hugvísinda hafa hagnýtt gildi á fjölbreyttan hátt.Stuðla að samvinnu og skilningi Opinber skrá yfir táknmál heimsins telur þau 138 en þau eru líklega töluvert fleiri þar sem aðeins lítill hluti þeirra hefur verið rannsakaður og mörg eru líklega enn óþekkt utan samfélaganna sem þau tala. Þessi 138 táknmál fyrirfinnast vítt og breitt um allan heiminn, frá Íslandi til Ástralíu og frá Malasíu til Venesúela svo eitthvað sé nefnt. Það er í raun undarleg staðreynd hversu lík að uppbyggingu þau táknmál sem rannsökuð hafa verið eru, dreifing þeirra og ólík menningarsamfélög fá mann til að gera ráð fyrir því gagnstæða. En einmitt þessi staðreynd, að bygging þeirra er lík, auðveldar samvinnu fólks úr ólíkum málsamfélögum. Að lokum má minnast á þann gróða sem það að læra táknmálið getur fært hverjum og einum. Rannsóknir hafa sýnt fram á að það að læra táknmál er stórkostleg þjálfun fyrir heilann og getur auðveldað ýmsa skynjun auk þess að hafa jákvæð áhrif á minni fólks. Táknmál gera því meira en að stuðla að jafnrétti, þau virkja líka heilann og stuðla að samvinnu og skilningi þvert á landamæri.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Óhæfur leiðtogi? Franklín Ernir Kristjánsson Skoðun Loksins, Gunnar Bragi! Einar G. Harðarson Skoðun Skynsemi Sigmundar Davíðs rýnd – Er ESB aðild/Evra tóm tjara? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Hvorki útlendingahatur né gestrisni Hildur Þórðardóttir Skoðun Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun Kílómetragjald: Gjöf fyrir marga, refsiskattur fyrir aðra Ágústa Ágústsdóttir Skoðun Þau eru við, við erum þau Arnar Eggert Thoroddsen Skoðun Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson Skoðun Sömu rök og styðja rétt kvenna til þungunarrofs eiga við um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Steinar Harðarson Skoðun Vaxandi stríðsátök, en með íslenskum vopnum? Eldur Smári Kristinsson Skoðun Skoðun Skoðun Óljós viðurkenning þrátt fyrir stefnu stjórnvalda Sandra B. Franks skrifar Skoðun Sömu rök og styðja rétt kvenna til þungunarrofs eiga við um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Steinar Harðarson skrifar Skoðun Vaxandi stríðsátök, en með íslenskum vopnum? Eldur Smári Kristinsson skrifar Skoðun Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þau eru við, við erum þau Arnar Eggert Thoroddsen skrifar Skoðun Óhæfur leiðtogi? Franklín Ernir Kristjánsson skrifar Skoðun Loksins, Gunnar Bragi! Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Skynsemi Sigmundar Davíðs rýnd – Er ESB aðild/Evra tóm tjara? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Hvorki útlendingahatur né gestrisni Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson skrifar Skoðun Er ekki einokun Háskóla Íslands óviðunandi? Helga Dögg Sverrisdóttir skrifar Skoðun Kílómetragjald: Gjöf fyrir marga, refsiskattur fyrir aðra Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Róttækar og tafarlausar umbætur Arnar þór Jónsson,Kári Allansson skrifar Skoðun Afleiðingar ríkisafskipta: Af hverju skaðleg einokun er ekki til á frjálsum markaði Eiríkur Magnússon skrifar Skoðun Er verið að blekkja fólk? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Það er ekkert til sem heitir full vinnustytting með 15 mínútna neysluhléi Jóhanna Helgadóttir skrifar Skoðun Um blöndun menningarheima Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir skrifar Skoðun Ökuskírteini á hval Sigursteinn Másson skrifar Skoðun Barningur smáframleiðenda Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Erum við í ofbeldissambandi? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Ó nei, ekki aftur! Leyfisveitingar fyrir Hvammsvirkjun Margrét Erlendsdóttir skrifar Skoðun Siddhi: Yfirnáttúrulegir hæfileikar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Innviðaskuldin mikla Grímur Atlason skrifar Skoðun Umsókn um stöðu kennara í (vonandi) nálægri framtíð Heiða Ingunn Þorgeirsdóttir skrifar Skoðun Sögur Hannesar Hólmsteins Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Hvað gerist svo? Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Hernaðurinn gegn skólunum Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Látum gusta um sjónvarpssalina og loftum út á Alþingi Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Hegðaði sér eins og einræðisherra Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hættum við að geta hugsað? Þorsteinn Siglaugsson,GPT-4 skrifar Sjá meira
Nú stendur yfir alþjóðleg baráttuvika döff (þeirra sem eiga táknmál að móðurmáli) og er yfirskrift vikunnar „táknmál gerir mig að jafningja“. Svipuð yfirskrift eða öllu heldur markmið hafði evrópskt samstarfsverkefni (styrkt af COST) sem miðaði að því að skrifa mállýsingar fyrir táknmál í Evrópu. Verkefnið leiddi saman rannsakendur frá 15 löndum sem fengust við enn fleiri táknmál og unnu þeir saman á fjögurra ára tímabili að því að skrifa leiðarvísa sem nota mætti til að vinna mállýsingar fyrir ólík táknmál. En markmiðin voru víðtækari, með því að varpa ljósi á málfræði evrópskra táknmála og gera mállýsingar raunhæfar er um leið verið að opna leiðir að fullri þátttöku heyrnarlausra (döff) í samfélaginu. Með mállýsingum verður málfræði táknmála aðgengileg táknmálssamfélögum, málfræðingum, kennurum og þjóðfélaginu almennt sem styrkt getur stöðu táknmáls í hverju landi. Jafnframt stuðla mállýsingar að varðveislu á tungumálum döff og málarfleifð og gefa börnum á máltökualdri möguleika á tileinkun málsins. Eins og yfirskrift vikunnar segir þá eru það einmitt táknmálin, þekking á þeim og kunnátta í þeim, sem gera döff jafna heyrandi. Mállýsingar eru fróðlegar fyrir málvísindamenn sem hafa áhuga á samanburði tungumála, bæði raddmála og táknmála, en þær hafa víðtækara gildi. Þær eru nauðsynlegar til að hægt sé að móta málstefnu táknmála en þekking á tungumáli er grundvöllur málstefnu. Með mállýsingum má einnig byggja kennslu og semja og þróa námsefni, bæði fyrir móðurmálskennslu þeirra sem hafa táknmál að móðurmáli en einnig kennslu og námsefni fyrir þá sem læra táknmál sem annað mál, hvort sem um er að ræða fjölskyldur heyrnarlausra, táknmálstúlkanema eða bara áhugamenn um tungumál. Mállýsingar eru einnig mikilvæg heimild um mál og menningu hópanna sem málið tala en lítið er til af heimildum um mál og menningu flestra táknmálssamfélaga, merkilegur menningararfur sem alls ekki má týnast. Fyrrnefndir leiðarvísar eru því gott dæmi um það hvernig rannsóknir á sviði hugvísinda hafa hagnýtt gildi á fjölbreyttan hátt.Stuðla að samvinnu og skilningi Opinber skrá yfir táknmál heimsins telur þau 138 en þau eru líklega töluvert fleiri þar sem aðeins lítill hluti þeirra hefur verið rannsakaður og mörg eru líklega enn óþekkt utan samfélaganna sem þau tala. Þessi 138 táknmál fyrirfinnast vítt og breitt um allan heiminn, frá Íslandi til Ástralíu og frá Malasíu til Venesúela svo eitthvað sé nefnt. Það er í raun undarleg staðreynd hversu lík að uppbyggingu þau táknmál sem rannsökuð hafa verið eru, dreifing þeirra og ólík menningarsamfélög fá mann til að gera ráð fyrir því gagnstæða. En einmitt þessi staðreynd, að bygging þeirra er lík, auðveldar samvinnu fólks úr ólíkum málsamfélögum. Að lokum má minnast á þann gróða sem það að læra táknmálið getur fært hverjum og einum. Rannsóknir hafa sýnt fram á að það að læra táknmál er stórkostleg þjálfun fyrir heilann og getur auðveldað ýmsa skynjun auk þess að hafa jákvæð áhrif á minni fólks. Táknmál gera því meira en að stuðla að jafnrétti, þau virkja líka heilann og stuðla að samvinnu og skilningi þvert á landamæri.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu.
Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun
Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson Skoðun
Sömu rök og styðja rétt kvenna til þungunarrofs eiga við um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Steinar Harðarson Skoðun
Skoðun Sömu rök og styðja rétt kvenna til þungunarrofs eiga við um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Steinar Harðarson skrifar
Skoðun Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson skrifar
Skoðun Afleiðingar ríkisafskipta: Af hverju skaðleg einokun er ekki til á frjálsum markaði Eiríkur Magnússon skrifar
Skoðun Það er ekkert til sem heitir full vinnustytting með 15 mínútna neysluhléi Jóhanna Helgadóttir skrifar
Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun
Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson Skoðun
Sömu rök og styðja rétt kvenna til þungunarrofs eiga við um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Steinar Harðarson Skoðun