Er veisluborð ferðaþjónustunnar fullsetið? Þorvarður Goði Valdimarsson skrifar 6. október 2016 07:00 Ísland er einstakt á margan hátt. Fólk flykkist hingað til að upplifa dásemdir náttúrunnar í öllum sínum margbreytileika. Ein stærsta áskorunin sem við stöndum frammi fyrir, er hvernig varðveita megi þessa auðlind en bjóða um leið með arðbærum hætti upp á þá margvíslegu upplifun sem landið okkar býr yfir. Þessi umræða um jafnvægi milli nýtingar og verndar náttúruauðlinda á einnig við um aðrar undirstöðugreinar á Íslandi. Þess vegna er mikilvægt að hún fari fram sem víðast. Því er oft haldið fram að flugfélögin stýri því einfaldlega hvernig umferð um landið þróast. Allt sé gert til þess að sætaframboð nýtist að hámarki og virðiskeðjan byggist þannig upp að unnt sé að skapa arð af sem flestum rekstrarþáttum iðnaðarins. Svo einstrengingsleg heildarsýn býður þó hættunni heim. Vöxtur ferðaþjónustunnar hefur verið um eða yfir 30% síðustu ár og lesa má í sumaráætlun ISAVIA 2016 að 39 flugfélög hafi flutt um 4,5 milljónir farþega um Keflavíkurflugvöll í lok ágúst, en vöxturinn í september stefnir í +50% frá því í fyrra. Um þriðjungur þessara ferðalanga heimsækir Ísland, ferðast um landið og greiðir fyrir þjónustu. Í ljósi þessa hljóta forsendur ferðaiðnaðarins til áframhaldandi vaxtar og verðmætasköpunar að teljast vænlegar ef rétt er haldið á spilum og farið með gát. Á þessu ári var einnig kynntur 11% virðisaukaskattur innan ferðaiðnaðarins og má því segja að greinin sé að því leyti að verða ábyrgur samfélagsþegn. Þó er sá hængur á að meðallaun í ferðaþjónustu eru lág. Forsvarsmenn stéttarfélaga eru sagðir vera að drukkna í málum sem snúa að launarétti og félagslegu undirboði ferðaþjónustufyrirtækja.Brugðið getur til beggja vona Er toppnum náð? Bjartsýnismenn halda því fram að vöxtur ferðaiðnaðar verði til frambúðar en varfærnari aðilar telja að þolmörkum sé náð og spá samdrætti í greininni þegar árið 2018. Íslenska krónan sé að styrkjast svo mikið og verðlag þjónustu að hækka svo úr hófi fram að útlendingar hætti að sjá verðmæti í því að koma til Íslands og velji sér ódýrari áfangastaði til að svala ævintýraþrá sinni. Svo gætum við jafnvel átt von á nýju eldgosi, sem stöðva myndi flugumferð, auka eftirspurn en setja allt annað í biðstöðu meðan ósköpin ganga yfir. Þar er ekkert öruggt en vissulega spennandi tímar. Sama er hvernig á málin er litið, það getur brugðið til beggja vona og því vissara að við förum ekki fram úr sjálfum okkur í bjartsýninni líkt og 2005-2007. Byggingakrönum fjölgar ört, mörg fyrirtæki eru að fjárfesta gríðarlega í nýjum og veglegum hótelum. Keyptar eru tveggja hæða rútur sem flytja helmingi fleiri gesti en áður. Hvarvetna spretta upp fyrirtæki sem ætla að taka þátt í þessari mögnuðu veislu eins og hún vari að eilífu og engin hætta sé á offjárfestingu. Við Íslendingar þurfum að átta okkur á því að ekki er hægt að setja öll eggin í sömu körfuna og vona bara hið besta. Í dansinum í kringum gullkálf ferðaiðnaðarins má nefnilega ekki gleyma þeim grunnatvinnuvegum sem fyrir eru í landinu og reynst hafa bjarghringir þegar spilaborgir hrynja. Treysta þarf samkeppnishæfni sjávarútvegs og orkutengds iðnaðar og hlúa að þeim greinum hugvísinda og þjónustu sem styðja áframhaldandi vöxt og viðgang samfélagsins. Loks er vert að spyrja: Hvernig getum við lært af því sem vel er gert á öðrum sviðum og yfirfært í heim upplifunariðnaðarins?Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Ég stend með kennurum Jón Gnarr Skoðun Þegar hjarðhegðun skyggir á skynsemi: Tökum upplýsta ákvörðun! Birta María Aðalsteinsdóttir Skoðun Grípur Bjarni tækifærið? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Er forsvaranlegt að kjósa Framsóknarflokkinn? Reynir Böðvarsson Skoðun Kennarar eru alls konar Anton Már Gylfason Skoðun Ætlar heilbrigðisráðherra að lögleiða kannabis? Gunnar Dan Wiium Skoðun Eini lýðræðislegi flokkur? Haraldur Tristan Gunnarsson Skoðun Píratar og járnlögmál fámennisstjórna Jóhann Hauksson Skoðun Rangfærslur bæjarstjóra Stefán Georgsson Skoðun Til ástarinnar til lýðræðis Wiktoria Joanna Ginter Skoðun Skoðun Skoðun Við verðum að viðhalda vegum Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Ferðaþjónustan og fyrirsjáanleikinn Pétur Óskarsson skrifar Skoðun Sjávarorka; stefnuleysi og fordómar flokkanna Valdimar Össurarson skrifar Skoðun Ætlar heilbrigðisráðherra að lögleiða kannabis? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Píratar og járnlögmál fámennisstjórna Jóhann Hauksson skrifar Skoðun Til ástarinnar til lýðræðis Wiktoria Joanna Ginter skrifar Skoðun Eini lýðræðislegi flokkur? Haraldur Tristan Gunnarsson skrifar Skoðun Ég stend með kennurum Jón Gnarr skrifar Skoðun Kennarar eru alls konar Anton Már Gylfason skrifar Skoðun Er forsvaranlegt að kjósa Framsóknarflokkinn? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Grípur Bjarni tækifærið? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Þegar hjarðhegðun skyggir á skynsemi: Tökum upplýsta ákvörðun! Birta María Aðalsteinsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur bæjarstjóra Stefán Georgsson skrifar Skoðun Er öldrunarhjúkrun gefandi? Ólína Kristín Jónsdóttir skrifar Skoðun Vopnakaup eru landráð Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Rödd skynseminnar Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Menntun er fjárfesting í framtíðinni Geir Sigurðsson skrifar Skoðun Í átt að betra Íslandi – stjórnmál sem skila árangri Guðmundur Þórir Sigurðsson skrifar Skoðun Meiri eftirspurn eftir lausnum en rifrildum um húsnæðismál Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hættum þessu bulli – enga strúta hér á landi Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Gerum íslensku að kosningamáli Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Svikinn héri að hætti hússins — Ekki lýðræðisveisla Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun Ætlum við að þjónusta og meðhöndla og meðferða börn í vanda í bílskúr næst? Barnamálaráðherra axlaðu ábyrgð og segðu af þér! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Öðruvísi Íslendingar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Þarf háskólamenntað fólk til að kenna litlum börnum? Aldís Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til ríkissaksóknara og forseta Hæstaréttar Guðbjörn Jónsson skrifar Skoðun Það er komið nóg Bozena Raczkowska skrifar Skoðun Sögur ísraelska hermannsins Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Að taka réttindi af einum til að selja öðrum Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Kæru vinir og stuðningsfólk Halla Hrund Logadóttir skrifar Sjá meira
Ísland er einstakt á margan hátt. Fólk flykkist hingað til að upplifa dásemdir náttúrunnar í öllum sínum margbreytileika. Ein stærsta áskorunin sem við stöndum frammi fyrir, er hvernig varðveita megi þessa auðlind en bjóða um leið með arðbærum hætti upp á þá margvíslegu upplifun sem landið okkar býr yfir. Þessi umræða um jafnvægi milli nýtingar og verndar náttúruauðlinda á einnig við um aðrar undirstöðugreinar á Íslandi. Þess vegna er mikilvægt að hún fari fram sem víðast. Því er oft haldið fram að flugfélögin stýri því einfaldlega hvernig umferð um landið þróast. Allt sé gert til þess að sætaframboð nýtist að hámarki og virðiskeðjan byggist þannig upp að unnt sé að skapa arð af sem flestum rekstrarþáttum iðnaðarins. Svo einstrengingsleg heildarsýn býður þó hættunni heim. Vöxtur ferðaþjónustunnar hefur verið um eða yfir 30% síðustu ár og lesa má í sumaráætlun ISAVIA 2016 að 39 flugfélög hafi flutt um 4,5 milljónir farþega um Keflavíkurflugvöll í lok ágúst, en vöxturinn í september stefnir í +50% frá því í fyrra. Um þriðjungur þessara ferðalanga heimsækir Ísland, ferðast um landið og greiðir fyrir þjónustu. Í ljósi þessa hljóta forsendur ferðaiðnaðarins til áframhaldandi vaxtar og verðmætasköpunar að teljast vænlegar ef rétt er haldið á spilum og farið með gát. Á þessu ári var einnig kynntur 11% virðisaukaskattur innan ferðaiðnaðarins og má því segja að greinin sé að því leyti að verða ábyrgur samfélagsþegn. Þó er sá hængur á að meðallaun í ferðaþjónustu eru lág. Forsvarsmenn stéttarfélaga eru sagðir vera að drukkna í málum sem snúa að launarétti og félagslegu undirboði ferðaþjónustufyrirtækja.Brugðið getur til beggja vona Er toppnum náð? Bjartsýnismenn halda því fram að vöxtur ferðaiðnaðar verði til frambúðar en varfærnari aðilar telja að þolmörkum sé náð og spá samdrætti í greininni þegar árið 2018. Íslenska krónan sé að styrkjast svo mikið og verðlag þjónustu að hækka svo úr hófi fram að útlendingar hætti að sjá verðmæti í því að koma til Íslands og velji sér ódýrari áfangastaði til að svala ævintýraþrá sinni. Svo gætum við jafnvel átt von á nýju eldgosi, sem stöðva myndi flugumferð, auka eftirspurn en setja allt annað í biðstöðu meðan ósköpin ganga yfir. Þar er ekkert öruggt en vissulega spennandi tímar. Sama er hvernig á málin er litið, það getur brugðið til beggja vona og því vissara að við förum ekki fram úr sjálfum okkur í bjartsýninni líkt og 2005-2007. Byggingakrönum fjölgar ört, mörg fyrirtæki eru að fjárfesta gríðarlega í nýjum og veglegum hótelum. Keyptar eru tveggja hæða rútur sem flytja helmingi fleiri gesti en áður. Hvarvetna spretta upp fyrirtæki sem ætla að taka þátt í þessari mögnuðu veislu eins og hún vari að eilífu og engin hætta sé á offjárfestingu. Við Íslendingar þurfum að átta okkur á því að ekki er hægt að setja öll eggin í sömu körfuna og vona bara hið besta. Í dansinum í kringum gullkálf ferðaiðnaðarins má nefnilega ekki gleyma þeim grunnatvinnuvegum sem fyrir eru í landinu og reynst hafa bjarghringir þegar spilaborgir hrynja. Treysta þarf samkeppnishæfni sjávarútvegs og orkutengds iðnaðar og hlúa að þeim greinum hugvísinda og þjónustu sem styðja áframhaldandi vöxt og viðgang samfélagsins. Loks er vert að spyrja: Hvernig getum við lært af því sem vel er gert á öðrum sviðum og yfirfært í heim upplifunariðnaðarins?Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu.
Þegar hjarðhegðun skyggir á skynsemi: Tökum upplýsta ákvörðun! Birta María Aðalsteinsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar hjarðhegðun skyggir á skynsemi: Tökum upplýsta ákvörðun! Birta María Aðalsteinsdóttir skrifar
Skoðun Meiri eftirspurn eftir lausnum en rifrildum um húsnæðismál Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Ætlum við að þjónusta og meðhöndla og meðferða börn í vanda í bílskúr næst? Barnamálaráðherra axlaðu ábyrgð og segðu af þér! Davíð Bergmann skrifar
Þegar hjarðhegðun skyggir á skynsemi: Tökum upplýsta ákvörðun! Birta María Aðalsteinsdóttir Skoðun