Veit samfélagið hvað kvíðaröskunin félagsfælni er? Eymundur Lúter Eymundsson skrifar 17. nóvember 2016 07:00 Ég vona að ég geti gefið einhver svör um hvað það þýðir að vera með geðröskun sem heitir félagsfælni. Vona að menn átti sig á alvarleikanum og hvað er mikilvægt að vera með forvarnir í skólum sem og í samfélaginu. Vona að ég geti gefið einstaklingum sem glíma við félagsfælni von um að ýmislegt sé hægt ef maður gefur því tækifæri og tíma. Ég veit að þetta er ekki auðvelt og þá er gott að vita af stuðningi og vita að þú ert ekki ein/einn.Byrja í grunnskólaÉg er að byrja í grunnskóla í fyrsta bekk sem ætti að vera mikið tilhlökkunarefni. En nei, ég hlakka ekki til að hitta aðra, mér líður illa og ég veit ekki af hverju. Ég byrja samt í skólanum, á erfitt með að læra og fer í sérkennslu í lestri. Ég á erfitt með að einbeita mér og kvíði fyrir að standa upp fyrir framan bekkinn og tala. Sem betur fer er ég þokkalegur í íþróttum og fell þar í hópinn en lærdómur situr á hakanum af því að mér líður svo illa í skólanum.Herbergið besti vinurinnÁrin líða. Ég er tólf ára og kvíðinn er orðinn að mikilli fælni. Ég kvíði líka fyrir að mæta á æfingar eða spila leiki. Ég skammast mín fyrir sjálfan mig en þori ekki að tala um líðan mína því ég er hræddur um að lítið yrði gert úr. Ég var jafnframt reiður yfir því hvernig mér leið, reiður í eigin garð. Líðanin er svo ömurleg að mig langar að deyja á hverjum degi. Herbergið er minn besti vinur. Ég veit ekki af hverju ég roðna, klökkna, hef litla einbeitingu, brothætt taugakerfi, ekkert sjálfstraust eða sjálfsvirðingu. Ég leyfi öðrum að gera grín að mér og tek þátt í því sem trúður svo enginn geti séð hvernig mér líður. Með brotna sjálfsmynd og sjálfsvígshugsanir tekur lífið við næstu 26 árin. Árið 2004 fer ég í mína aðra mjaðmaliðaskiptingu sem heppnast ekki nógu vel. Í byrjun árs 2005 býðst mér að fara í verkjaskóla á Kristnesi þar sem ég fer í fræðslu um kvíða, félagsfælni og þunglyndi. Það bjargaði lífi mínu. Þarna skildi ég vanlíðanina sem ég hafði borið með mér öll þessi ár. Það að fá ástæður fyrir vanlíðaninni og skilja að ég þurfi ekki að skammast mín og vita að það sé hægt að fá hjálp og öðlast líf varð til þess að nú, árið 2016, hef ég öðlast frelsi og það líf sem ég hef þráð síðan ég var barn. Ég er þátttakandi í lífinu, tengist fólki, fer í skóla og hef öðlast sjálfstraust til að takast á við lífið. Í dag fræði ég aðra um geðraskanir og hjálpa einstaklingum sem og aðstandendum.Börn eru verðmætiEnn þann dag í dag er gert lítið úr geðröskunum. Ég öfunda ekki börn sem eru að hefja sína skólagöngu ef þau fá ekki skilning og stuðning strax í upphafi. Það eru mörg börn og ungmenni í sömu stöðu og ég var en það virðist erfitt fyrir kerfið að sýna þeim sömu virðingu og þeim sem kljást við líkamleg veikindi. Árið er 2016 en kerfið kemur til móts við líkamlega veika en ekki andlega veika. Hvað veldur? Börn eru verðmæti sem þurfa samhug, stuðning frá foreldrum, kerfinu og samfélaginu. Milli 30 og 40 einstaklingar falla fyrir eigin hendi á hverju ári. 500-600 gera tilraun til þess að enda líf sitt. Hvernig stendur á því að við erum ekki með meiri forvarnir? Fjölmiðlar hafa gríðarlega mikið að segja og oft vantar upp á að málum sé fylgt eftir þegar mannréttindi eru brotin á börnum.Ekki verri manneskjaÉg hef ekki áhuga á að lifa eins og líf mitt var og öfunda ekki börn og ungmenni sem fá ekki skilning og stuðning sem þau þurfa. Við þurfum að komast út úr skápnum og byrja á grunninum. Að glíma við andleg veikindi þýðir ekki að ég sé verri manneskja en hver annar. Það þýðir að ég þurfi hjálp og þá er gott að vita hvert má leita. Hvaða valkosti ég hef og hvernig get ég nýtt mér þá til að bæta mín lífsgæði. „Ég hélt að fólk sem væri geðveikt væri eins og í bandarískum bíómyndum, lokað inni og helst í spennitreyju. Það voru eiginlega einu skiptin sem ég sá fólk með geðraskanir.“ Það er þessi vanþekking sem þarf að uppræta með fræðslu og góðri umfjöllun, í skólum og í samfélaginu.Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Þegar hjarðhegðun skyggir á skynsemi: Tökum upplýsta ákvörðun! Birta María Aðalsteinsdóttir Skoðun Rangfærslur bæjarstjóra Stefán Georgsson Skoðun Vopnakaup eru landráð Hildur Þórðardóttir Skoðun Er öldrunarhjúkrun gefandi? Ólína Kristín Jónsdóttir Skoðun Halldór 19.10.24 Halldór Rödd skynseminnar Hjördís Guðný Guðmundsdóttir Skoðun Þarf háskólamenntað fólk til að kenna litlum börnum? Aldís Björk Óskarsdóttir Skoðun Hættum þessu bulli – enga strúta hér á landi Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun Ætlum við að þjónusta og meðhöndla og meðferða börn í vanda í bílskúr næst? Barnamálaráðherra axlaðu ábyrgð og segðu af þér! Davíð Bergmann Skoðun Svikinn héri að hætti hússins — Ekki lýðræðisveisla Hjörtur Hjartarson Skoðun Skoðun Skoðun Þegar hjarðhegðun skyggir á skynsemi: Tökum upplýsta ákvörðun! Birta María Aðalsteinsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur bæjarstjóra Stefán Georgsson skrifar Skoðun Er öldrunarhjúkrun gefandi? Ólína Kristín Jónsdóttir skrifar Skoðun Vopnakaup eru landráð Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Rödd skynseminnar Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Menntun er fjárfesting í framtíðinni Geir Sigurðsson skrifar Skoðun Í átt að betra Íslandi – stjórnmál sem skila árangri Guðmundur Þórir Sigurðsson skrifar Skoðun Meiri eftirspurn eftir lausnum en rifrildum um húsnæðismál Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hættum þessu bulli – enga strúta hér á landi Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Gerum íslensku að kosningamáli Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Svikinn héri að hætti hússins — Ekki lýðræðisveisla Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun Ætlum við að þjónusta og meðhöndla og meðferða börn í vanda í bílskúr næst? Barnamálaráðherra axlaðu ábyrgð og segðu af þér! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Öðruvísi Íslendingar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Þarf háskólamenntað fólk til að kenna litlum börnum? Aldís Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til ríkissaksóknara og forseta Hæstaréttar Guðbjörn Jónsson skrifar Skoðun Það er komið nóg Bozena Raczkowska skrifar Skoðun Sögur ísraelska hermannsins Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Að taka réttindi af einum til að selja öðrum Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Kæru vinir og stuðningsfólk Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Goðsögnin um að fara áfram Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Ekki lofa einhverju sem þú ætlar ekki að standa við Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing kennara eftir fund með borgarstjóra Andrea Sigurjónsdóttir,Eygló Friðriksdóttir,Guðrún Gunnarsdóttir,Jónína Einarsdóttir,Kristín Björnsdóttir,Lilja Margrét Möller,Linda Ósk Sigurðardóttir,Þóranna Rósa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Kennarastarfið Ragnheiður Lilja Bjarnadóttir skrifar Skoðun Fullveldi Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Að halda niðri launum og lifa á loftinu Þóranna Rósa Ólafsdóttir skrifar Skoðun Vá! Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun „Hver sagði þér að heimurinn væri réttlátur?“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Í upphafi kosningabaráttu Heimir Pálsson skrifar Sjá meira
Ég vona að ég geti gefið einhver svör um hvað það þýðir að vera með geðröskun sem heitir félagsfælni. Vona að menn átti sig á alvarleikanum og hvað er mikilvægt að vera með forvarnir í skólum sem og í samfélaginu. Vona að ég geti gefið einstaklingum sem glíma við félagsfælni von um að ýmislegt sé hægt ef maður gefur því tækifæri og tíma. Ég veit að þetta er ekki auðvelt og þá er gott að vita af stuðningi og vita að þú ert ekki ein/einn.Byrja í grunnskólaÉg er að byrja í grunnskóla í fyrsta bekk sem ætti að vera mikið tilhlökkunarefni. En nei, ég hlakka ekki til að hitta aðra, mér líður illa og ég veit ekki af hverju. Ég byrja samt í skólanum, á erfitt með að læra og fer í sérkennslu í lestri. Ég á erfitt með að einbeita mér og kvíði fyrir að standa upp fyrir framan bekkinn og tala. Sem betur fer er ég þokkalegur í íþróttum og fell þar í hópinn en lærdómur situr á hakanum af því að mér líður svo illa í skólanum.Herbergið besti vinurinnÁrin líða. Ég er tólf ára og kvíðinn er orðinn að mikilli fælni. Ég kvíði líka fyrir að mæta á æfingar eða spila leiki. Ég skammast mín fyrir sjálfan mig en þori ekki að tala um líðan mína því ég er hræddur um að lítið yrði gert úr. Ég var jafnframt reiður yfir því hvernig mér leið, reiður í eigin garð. Líðanin er svo ömurleg að mig langar að deyja á hverjum degi. Herbergið er minn besti vinur. Ég veit ekki af hverju ég roðna, klökkna, hef litla einbeitingu, brothætt taugakerfi, ekkert sjálfstraust eða sjálfsvirðingu. Ég leyfi öðrum að gera grín að mér og tek þátt í því sem trúður svo enginn geti séð hvernig mér líður. Með brotna sjálfsmynd og sjálfsvígshugsanir tekur lífið við næstu 26 árin. Árið 2004 fer ég í mína aðra mjaðmaliðaskiptingu sem heppnast ekki nógu vel. Í byrjun árs 2005 býðst mér að fara í verkjaskóla á Kristnesi þar sem ég fer í fræðslu um kvíða, félagsfælni og þunglyndi. Það bjargaði lífi mínu. Þarna skildi ég vanlíðanina sem ég hafði borið með mér öll þessi ár. Það að fá ástæður fyrir vanlíðaninni og skilja að ég þurfi ekki að skammast mín og vita að það sé hægt að fá hjálp og öðlast líf varð til þess að nú, árið 2016, hef ég öðlast frelsi og það líf sem ég hef þráð síðan ég var barn. Ég er þátttakandi í lífinu, tengist fólki, fer í skóla og hef öðlast sjálfstraust til að takast á við lífið. Í dag fræði ég aðra um geðraskanir og hjálpa einstaklingum sem og aðstandendum.Börn eru verðmætiEnn þann dag í dag er gert lítið úr geðröskunum. Ég öfunda ekki börn sem eru að hefja sína skólagöngu ef þau fá ekki skilning og stuðning strax í upphafi. Það eru mörg börn og ungmenni í sömu stöðu og ég var en það virðist erfitt fyrir kerfið að sýna þeim sömu virðingu og þeim sem kljást við líkamleg veikindi. Árið er 2016 en kerfið kemur til móts við líkamlega veika en ekki andlega veika. Hvað veldur? Börn eru verðmæti sem þurfa samhug, stuðning frá foreldrum, kerfinu og samfélaginu. Milli 30 og 40 einstaklingar falla fyrir eigin hendi á hverju ári. 500-600 gera tilraun til þess að enda líf sitt. Hvernig stendur á því að við erum ekki með meiri forvarnir? Fjölmiðlar hafa gríðarlega mikið að segja og oft vantar upp á að málum sé fylgt eftir þegar mannréttindi eru brotin á börnum.Ekki verri manneskjaÉg hef ekki áhuga á að lifa eins og líf mitt var og öfunda ekki börn og ungmenni sem fá ekki skilning og stuðning sem þau þurfa. Við þurfum að komast út úr skápnum og byrja á grunninum. Að glíma við andleg veikindi þýðir ekki að ég sé verri manneskja en hver annar. Það þýðir að ég þurfi hjálp og þá er gott að vita hvert má leita. Hvaða valkosti ég hef og hvernig get ég nýtt mér þá til að bæta mín lífsgæði. „Ég hélt að fólk sem væri geðveikt væri eins og í bandarískum bíómyndum, lokað inni og helst í spennitreyju. Það voru eiginlega einu skiptin sem ég sá fólk með geðraskanir.“ Það er þessi vanþekking sem þarf að uppræta með fræðslu og góðri umfjöllun, í skólum og í samfélaginu.Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu
Þegar hjarðhegðun skyggir á skynsemi: Tökum upplýsta ákvörðun! Birta María Aðalsteinsdóttir Skoðun
Ætlum við að þjónusta og meðhöndla og meðferða börn í vanda í bílskúr næst? Barnamálaráðherra axlaðu ábyrgð og segðu af þér! Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Þegar hjarðhegðun skyggir á skynsemi: Tökum upplýsta ákvörðun! Birta María Aðalsteinsdóttir skrifar
Skoðun Meiri eftirspurn eftir lausnum en rifrildum um húsnæðismál Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Ætlum við að þjónusta og meðhöndla og meðferða börn í vanda í bílskúr næst? Barnamálaráðherra axlaðu ábyrgð og segðu af þér! Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Óásættanleg staða fyrir fimleikadeild Keflavíkur: Loforð svikin og framtíð starfseminnar í hættu Berglind Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Yfirlýsing kennara eftir fund með borgarstjóra Andrea Sigurjónsdóttir,Eygló Friðriksdóttir,Guðrún Gunnarsdóttir,Jónína Einarsdóttir,Kristín Björnsdóttir,Lilja Margrét Möller,Linda Ósk Sigurðardóttir,Þóranna Rósa Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Hið rándýra bil milli borgar og byggðar - lygileg sjúkrasaga úr sveitinni Jakob Frímann Magnússon skrifar
Þegar hjarðhegðun skyggir á skynsemi: Tökum upplýsta ákvörðun! Birta María Aðalsteinsdóttir Skoðun
Ætlum við að þjónusta og meðhöndla og meðferða börn í vanda í bílskúr næst? Barnamálaráðherra axlaðu ábyrgð og segðu af þér! Davíð Bergmann Skoðun