Samofin samfélög Guðmundur Haukur Sigurðarson skrifar 8. september 2021 21:30 Ég, eins og mjög margir aðrir Íslendingar, hangi of mikið á internetinu og samfélagsmiðlum á hverjum degi. Þar skrunar maður í gegnum afmæliskveðjur og aðrar tilkynningar dagsins. Les eina og eina grein eins og þessa sem ég er sjálfur að reyna að skrifa hér og skimar yfir fyrirsagnir fréttamiðla. Í gegnum tölvuna hef ég nánast óheft aðgengi að upplýsingum og er beint og óbeint tengdur fjórum milljörðum jarðarbúa. Ef ég nenni get ég því lagst yfir nánast hvaða málefni sem mér dettur í hug og myndi ekki endast ævin til að komast í gegnum allt efnið bara um það eina málefni. Þau mál sem ég les helst um á netinu tengjast með einhverjum hætti umhverfis- og loftslagsmálum. Þeim nátengd er náttúruvernd en þessum þremur hlutum er þó oft vöðlað saman í umræðunni. Ég hugsa að flestir sjái réttilega loftslagsmálin fyrir sér sem alheimsmál en náttúruvernd sem staðbundna. Sem rök fyrir því þá treysti ég mér til að fullyrða að á öllum þeim klukkustundum sem ég hef varið á netinu hafi ég aldrei séð einn einasta íbúa Íslands skrifa um baráttu sína fyrir ósnortinni náttúru eða endurheimt hennar annars staðar en á Íslandi. Við höfum í mesta lagi deilt skrifum annarra, þrátt fyrir allt aðgengið að upplýsingunum og fólkinu um allan heim. Þökk sé olíunni og kolunum Um 80% af raforkuframleiðslu Íslands fer til útflutnings í gegnum framleiðslu á málmum og vistun á gögnum á netþjónum (m.a. þessum sem ég skrolla í gegnum á hverjum degi). Á Íslandi eru framleidd um 800 þúsund tonn af áli á ári eða rúmlega 1% af heimsframleiðslunni. Öll raforkan í íslensku álframleiðsluna kemur úr vatni annað hvort af hálendi Íslands eða úr borholum. Á sama tíma og við framleiðum alla þessa grænu orku til framleiðslu á alþjóðavörum eins og áli og gagnageymslum flytjum við inn rúmlega 500.000 tonn af orku í formi óumhverfisvænnar óendurnýjanlegrar olíu sem við notum að mestu til að veiða fiskinn, flytja vörur og komast á milli staða innanlands. Þessar athafnir losa um 1.500.000 tonn af CO2 á ári. Þetta er sá hluti losunar Íslands sem flokkast til beinna skuldbindinga okkar samkvæmt Parísarsamningnum. Íslenska hagkerfið og núverandi lífsgæði þjóðarinnar eru því algjörlega háð olíu. Fyrir rétt rúmum 50 árum vorum við meðal fátækustu þjóða Evrópu, en þökk séu olíunni og stálinu gátum við veitt fullt af fiski og flutt hann um alla veröld með meira af olíu og stáli. Enn í dag ferðast allir til og frá Íslandi á olíu, allar vörur eru fluttar til og frá Íslandi með olíu, allur fiskurinn er veiddur og fluttur um allan heim með olíu, íslenskur landbúnaður eru nánast algjörlega háður olíu og nánast allar samgöngur innanlands eru á olíu. Í dag er Ísland meðal ríkustu þjóða Evrópu, þökk sé olíunni og kolunum en án þeirra gætum við hvorki veitt fisk, brætt ál né tekið á móti ferðamönnum. Náttúran og neyslan Loftslagsvandinn er orkuvandinn! Um 70% af losun í heiminum eru vegna orkunotkunar og um 80% af grunnorkunni eru framleidd með óendurnýjanlegum jarðleifum. Með nýtingu á vatnsafli, jarðvarma og vindorku leggur Ísland hins vegar á hverju ári um 20.000 GWst af grænni orku inn í þessa heildarorkusummu heimsins. Til að það sé mögulegt þarf að virkja orkuna; búa til uppistöðulón, bora holur og reisa vindmyllur. Síðan þarf að flytja hana til notandans með raflínum. Það flæðir því orka um allt Ísland alla daga; raforka eftir raflínum og olía um sjóinn og vegina. Umræðan á Íslandi er mjög ólík eftir því um hvora orkuna er verið að ræða og tengslin á milli lítið rædd. Ef einhverjum er alvara með að bæta umhverfið og loftslagið og um leið vernda náttúru Íslands fyrir frekari orkuframleiðslu verður að taka á neyslunni. Við getum ekki unnið að því að byggja upp ferðaþjónustu (sem öll er drifin áfram á olíu og málmum), keypt ný skip, bíla og hjólhýsi og byggt hús, vegi og flugstöðvar, og á sama tíma krafist þess að íslensk náttúra sé vernduð fyrir nýjum virkjunum og málmvinnslum. Þessir tveir hlutir eru algjörlega samofnir; það kemst enginn til og frá Íslandi nema einhver í heiminum vinni málma og olíu. Þeir sem ganga hart fram gegn öllum virkjanaframkvæmdum, hvort sem um er að ræða vatn, vind eða sól, gera sér vonandi grein fyrir því að allur heimurinn er í kapphlaupi við tímann að reyna að breyta orkukerfum sínum yfir í endurnýjanlega orku eins hratt og mögulegt er. Gleymum því aldrei að upplifun innlendra og erlendra ferðamanna af íslenskri náttúru byggir algerlega á orkunýtingu annarra þjóða sem leggja til málma í faratækin og olíu til að knýja þau. Að afneita algerlega öllum umhverfisvænum virkjunarkostum hérlendis án þess að gefa eftir kröfu um óbreytt aðgengi að óumhverfisvænum orkuvörum frá útlöndum er jafna sem er erfitt að láta ganga upp til lengdar. Höfundur er framkvæmdastjóri Vistorku ehf. á Akureyri. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Orkumál Mest lesið Les(mis)skilningur Miðflokksmanna Helgi Brynjarsson Skoðun Kennarinn sem breytti lífi þínu Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Tölum endilega íslensku, takk Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Hún var kölluð drusla Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Tímabært að stokka spilin og gefa upp á nýtt Maarten Haijer Skoðun Minnkandi ábati stýrivaxta á verðbólgu Aron Heiðar Steinsson Skoðun Til fyrirmyndar? Sverrir Björnsson Skoðun Þegar kennarinn verður dómari Pawel Bartoszek Skoðun Cut The Crap! Davíð Bergmann Skoðun Velur þú að loka barnið þitt inni í herbergi með barnaníðingi? Álfhildur Leifsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Minnkandi ábati stýrivaxta á verðbólgu Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Hún var kölluð drusla Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Til fyrirmyndar? Sverrir Björnsson skrifar Skoðun Tölum endilega íslensku, takk Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Les(mis)skilningur Miðflokksmanna Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Kennarinn sem breytti lífi þínu Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Tímabært að stokka spilin og gefa upp á nýtt Maarten Haijer skrifar Skoðun Cut The Crap! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvað finnst þér? Bryndís Víglundsdóttir skrifar Skoðun Víðátta og margbreytni hins sjötta skilningarvits Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þegar kennarinn verður dómari Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Tíminn vinnur ekki með þeim Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Frestun á afgreiðslu Samgönguáætlunar er fagnaðarefni Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Tvíeggja tækni: Hvernig má nýta stafræna tækni í kennslu? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Blekking goðsagna Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Í sambandi við Suðurnesin Steinunn Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Fyrirhyggja er besta vörnin - vegna CrowdStrike atviksins 19. júlí 2024 Arnar Freyr Guðmundsson skrifar Skoðun 466 milljarðir í vasa norskra eldisrisa Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Opið bréf til ráðherra Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Flestir barðir til bana með steini eða skotnir í tætlur með haglabyssu Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Eflum Mjódd sem miðstöð almenningssamgangna fyrir landið allt Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Utanbæjarmaður eða útlendingur… stjórnaðu þér Arnrún María Magnúsdóttir skrifar Skoðun Velur þú að loka barnið þitt inni í herbergi með barnaníðingi? Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Samgöngur - Ekki eftir neinu að bíða Hafsteinn Gunnarsson skrifar Skoðun Á undan áætlun í ríkisfjármálum Bjarni Benediktsson skrifar Skoðun Framtíðin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Verndum Yazan og Barnasáttmálann Askur Hrafn Hannesson,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fólkið sem ætti að hlusta meira Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Samgöngur - Ekki eftir neinu að bíða Hafsteinn Gunnarsson skrifar Skoðun Hver ber ábyrgð á nýjum gluggum sem leka? Þórunn Sigurðardóttir skrifar Sjá meira
Ég, eins og mjög margir aðrir Íslendingar, hangi of mikið á internetinu og samfélagsmiðlum á hverjum degi. Þar skrunar maður í gegnum afmæliskveðjur og aðrar tilkynningar dagsins. Les eina og eina grein eins og þessa sem ég er sjálfur að reyna að skrifa hér og skimar yfir fyrirsagnir fréttamiðla. Í gegnum tölvuna hef ég nánast óheft aðgengi að upplýsingum og er beint og óbeint tengdur fjórum milljörðum jarðarbúa. Ef ég nenni get ég því lagst yfir nánast hvaða málefni sem mér dettur í hug og myndi ekki endast ævin til að komast í gegnum allt efnið bara um það eina málefni. Þau mál sem ég les helst um á netinu tengjast með einhverjum hætti umhverfis- og loftslagsmálum. Þeim nátengd er náttúruvernd en þessum þremur hlutum er þó oft vöðlað saman í umræðunni. Ég hugsa að flestir sjái réttilega loftslagsmálin fyrir sér sem alheimsmál en náttúruvernd sem staðbundna. Sem rök fyrir því þá treysti ég mér til að fullyrða að á öllum þeim klukkustundum sem ég hef varið á netinu hafi ég aldrei séð einn einasta íbúa Íslands skrifa um baráttu sína fyrir ósnortinni náttúru eða endurheimt hennar annars staðar en á Íslandi. Við höfum í mesta lagi deilt skrifum annarra, þrátt fyrir allt aðgengið að upplýsingunum og fólkinu um allan heim. Þökk sé olíunni og kolunum Um 80% af raforkuframleiðslu Íslands fer til útflutnings í gegnum framleiðslu á málmum og vistun á gögnum á netþjónum (m.a. þessum sem ég skrolla í gegnum á hverjum degi). Á Íslandi eru framleidd um 800 þúsund tonn af áli á ári eða rúmlega 1% af heimsframleiðslunni. Öll raforkan í íslensku álframleiðsluna kemur úr vatni annað hvort af hálendi Íslands eða úr borholum. Á sama tíma og við framleiðum alla þessa grænu orku til framleiðslu á alþjóðavörum eins og áli og gagnageymslum flytjum við inn rúmlega 500.000 tonn af orku í formi óumhverfisvænnar óendurnýjanlegrar olíu sem við notum að mestu til að veiða fiskinn, flytja vörur og komast á milli staða innanlands. Þessar athafnir losa um 1.500.000 tonn af CO2 á ári. Þetta er sá hluti losunar Íslands sem flokkast til beinna skuldbindinga okkar samkvæmt Parísarsamningnum. Íslenska hagkerfið og núverandi lífsgæði þjóðarinnar eru því algjörlega háð olíu. Fyrir rétt rúmum 50 árum vorum við meðal fátækustu þjóða Evrópu, en þökk séu olíunni og stálinu gátum við veitt fullt af fiski og flutt hann um alla veröld með meira af olíu og stáli. Enn í dag ferðast allir til og frá Íslandi á olíu, allar vörur eru fluttar til og frá Íslandi með olíu, allur fiskurinn er veiddur og fluttur um allan heim með olíu, íslenskur landbúnaður eru nánast algjörlega háður olíu og nánast allar samgöngur innanlands eru á olíu. Í dag er Ísland meðal ríkustu þjóða Evrópu, þökk sé olíunni og kolunum en án þeirra gætum við hvorki veitt fisk, brætt ál né tekið á móti ferðamönnum. Náttúran og neyslan Loftslagsvandinn er orkuvandinn! Um 70% af losun í heiminum eru vegna orkunotkunar og um 80% af grunnorkunni eru framleidd með óendurnýjanlegum jarðleifum. Með nýtingu á vatnsafli, jarðvarma og vindorku leggur Ísland hins vegar á hverju ári um 20.000 GWst af grænni orku inn í þessa heildarorkusummu heimsins. Til að það sé mögulegt þarf að virkja orkuna; búa til uppistöðulón, bora holur og reisa vindmyllur. Síðan þarf að flytja hana til notandans með raflínum. Það flæðir því orka um allt Ísland alla daga; raforka eftir raflínum og olía um sjóinn og vegina. Umræðan á Íslandi er mjög ólík eftir því um hvora orkuna er verið að ræða og tengslin á milli lítið rædd. Ef einhverjum er alvara með að bæta umhverfið og loftslagið og um leið vernda náttúru Íslands fyrir frekari orkuframleiðslu verður að taka á neyslunni. Við getum ekki unnið að því að byggja upp ferðaþjónustu (sem öll er drifin áfram á olíu og málmum), keypt ný skip, bíla og hjólhýsi og byggt hús, vegi og flugstöðvar, og á sama tíma krafist þess að íslensk náttúra sé vernduð fyrir nýjum virkjunum og málmvinnslum. Þessir tveir hlutir eru algjörlega samofnir; það kemst enginn til og frá Íslandi nema einhver í heiminum vinni málma og olíu. Þeir sem ganga hart fram gegn öllum virkjanaframkvæmdum, hvort sem um er að ræða vatn, vind eða sól, gera sér vonandi grein fyrir því að allur heimurinn er í kapphlaupi við tímann að reyna að breyta orkukerfum sínum yfir í endurnýjanlega orku eins hratt og mögulegt er. Gleymum því aldrei að upplifun innlendra og erlendra ferðamanna af íslenskri náttúru byggir algerlega á orkunýtingu annarra þjóða sem leggja til málma í faratækin og olíu til að knýja þau. Að afneita algerlega öllum umhverfisvænum virkjunarkostum hérlendis án þess að gefa eftir kröfu um óbreytt aðgengi að óumhverfisvænum orkuvörum frá útlöndum er jafna sem er erfitt að láta ganga upp til lengdar. Höfundur er framkvæmdastjóri Vistorku ehf. á Akureyri.
Skoðun Tvíeggja tækni: Hvernig má nýta stafræna tækni í kennslu? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar
Skoðun Fyrirhyggja er besta vörnin - vegna CrowdStrike atviksins 19. júlí 2024 Arnar Freyr Guðmundsson skrifar
Skoðun Flestir barðir til bana með steini eða skotnir í tætlur með haglabyssu Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Eflum Mjódd sem miðstöð almenningssamgangna fyrir landið allt Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Velur þú að loka barnið þitt inni í herbergi með barnaníðingi? Álfhildur Leifsdóttir skrifar
Skoðun Verndum Yazan og Barnasáttmálann Askur Hrafn Hannesson,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir skrifar