Erlent

Þurfa að stór­auka fram­lög til endur­nýjan­legrar orku og að­lögunar

Kjartan Kjartansson skrifar
Vind- og sólarorkuframleiðsla losar ekki gróðurhúsalofttegundir en hún fer einnig mun betur með vatn en önnur orkuframleiðsla. Orkugjafarnir hjálpa þannig ekki aðeins gegn hnattrænni hlýnun heldur einnig vatnsskorti af völdum hennar.
Vind- og sólarorkuframleiðsla losar ekki gróðurhúsalofttegundir en hún fer einnig mun betur með vatn en önnur orkuframleiðsla. Orkugjafarnir hjálpa þannig ekki aðeins gegn hnattrænni hlýnun heldur einnig vatnsskorti af völdum hennar. Vísir/EPA

Þjóðir heims þurfa að þrefalda framlög sín til uppbyggingar endurnýjanlegrar orkugjafar og tvöfalda framleiðslu á hreinni orku á næstu átta árum til þess að hægt verði að ná loftslagsmarkmiðum. Á sama tíma ógna loftslagsbreytingar orkuinnviðum heimsins.

Um þrír fjórðu hlutar losunar manna á gróðurhúsalofttegundum sem valda hnattrænni hlýnun hlýst af orkuframleiðslu. Því þarf mannkynið að færa sig hratt yfir í endurnýjanlega orkugjafa eins og sólar-, vind- og vatnsorku í stað jarðefnaeldsneytis eins og kola, olíu og gass.

Í nýrri skýrslu Alþjóðaveðurfræðistofnunarinnar (WMO) og fleiri alþjóðastofnana kemur fram að ef menn tvöfalda ekki framleiðslu á grænni orku á næstu árum sé hætta á að veðuröfgar og vatnsskortu vegna loftslagsbreytinga ógni orkuöryggi heimsins og stefni jafnvel núverandi framleiðslu á grænni orku í hættu.

Þrefalda þarf fjárfestingu í endurnýjanlegum orkugjöfum fyrir árið 2050 svo að heimurinn eigi möguleika á að ná kolefnishlutleysi. Eins og sakir standa er mest fjárfest í þeim í Austur-Asíu, fyrst og fremst Kína og Japan, en þar á eftir í Vestur-Evrópu og Bandaríkjunum.

Þróun endurnýjanlegra orkugjafa er skammt á veg komin í þróunarríkjum en alþjóðleg fjárframlög þeim til aðstoðar drógust saman árið 2019, annað árið í röð. Þá námu þau rétt tæpum ellefu milljörðum Bandaríkjadollara en til samanburðar voru þau 24,7 milljarða dollara þegar þau voru hæst árið 2017.

Í Afríku eru sögð gríðarleg tækifæri til að byggja upp endurnýjanlega orkuinnviði Aðeins um tvö prósent af því fé sem hefur verið varið í þá í heiminum undanfarna tvo áratugi hefur runnið til álfunnar. Til þess að allri Afríkubúar fái aðgang að nútímaorku þarf að fjárfesta um 25 milljarða dollara á ári þar, um eitt prósent af árlegri orkufjárfestingu á heimsvísu.

Vatn í Mead-uppistöðulóninu við Hoover-stífluna í Nevada í Bandaríkjunum stóð sögulega lágt í júlí. Það hafði aldrei staðið eins lágt frá því að stíflan var byggð árið 1937.Vísir/EPA

Núverandi innviðir í hættu

Lýst er verulegum áhyggjum af áhrifum loftslagsbreytinga á núverandi orkuinnviði heimsbyggðarinnar í skýrslunni. Þær eru sagðar hafa bein áhrif á framboð og framleiðslu á orku og á innviðina sjálfa. Þannig hafi hitabylgjur og þurrkar aukið álag á orkuframleiðslu sem geri það enn brýnna en ella að draga úr brennslu á jarðefnaeldsneyti.

Rakin eru nokkur dæmi um áhrif veðuröfga á orkuframleiðslu í heiminum. Um 700.000 manns voru án rafmagns í sögulegri hitabylgju í Buenos Aires í Argentínu í janúar. Hundruð þúsunda heimila í austasta hluta rússneska sambandsríkisins voru án rafmagns í fleiri daga þegar frostrigning hjúpaði rafmagnslínur í nóvember árið 2020.

Um 87% af orkuframleiðslu heimsins var háð aðgangi að vatni árið 2020, hvort sem það var varmaorka framleidd með bruna á jarðefnaeldsneyti, kjarnorka eða vatnsafl. Af jarðefnaeldsneytisorkuverum sem reiða sig á vatn til kælingar var þriðjungur þeirra á svæðum þar sem mikið álag er á vatnsforða. Sömu sögu var að segja af fimmtán prósent kjarnorkuvera en búist er við því að fjórðungur þeirra verði á slíkum svæðum innan tveggja áratuga. 

Ellefu prósent vatnsaflsvirkjana eru einnig á svæðum þar sem vatn getur orðið af skornum skammti. Rúmur fjórðungur núverandi vatnsaflsvirkjana og 23 prósent stíflna sem stendur til að byggja eru á vatnasviðum áa þar sem miðlungs eða mikil hætta er á vatnsskorti.

Þá telja skýrsluhöfundar að kjarnorkuverum á strandsvæðum kunni einnig að stafa hætta af hækkandi yfirborði sjávar og flóðum. Nefna þeir til dæmis Turkey Point-kjarnorkuverið á Flórída í Bandaríkjunum sem er við sjávarmál og gæti verið í hættu á allra næstu áratugum.

Kjarnorkuver nota bæði vatn til þess að kæla ofna sína en einnig til að framleiða gufu sem knýr túrbínur.Vísir/EPA

Sólar- og vindorka dregur úr losun og vatnsnotkun

Þrátt fyrir að orkuinnviðum sem eru þegar til staðar sé ógnað er lítil áhersla lögð á aðlögun þeirra að loftslagsbreytingum í aðgerðaáætlunum ríkisstjórna heims og lítið fjármagn er veitt til hennar. Slík aðlögun er aðeins nefnd sem forgangsmál í 40% þeirra landsáætlana sem ríki hafa sent inn til rammasamnings Sameinuðu þjóðanna um loftslagsbreytingar.

Til þess að létta álaginu af orkuvinnviðum þarf mannkynið að ná kolefnishlutleysi fyrir miðja öldina. Það verður aðeins gert með því að tvöfalda framleiðslu á grænni orku fyrir árið 2030. Sólar- og vindorka krefst mun minna vatns en aðrir orkugjafar og því geta skipti yfir þá hjálpað til við að draga úr vatnsskorti.

Núverandi skuldbindingar ríkja um fjárfestingu í endurnýjanlegum orkugjöfum hrökkva þó ekki til. Þau fyrirheit eru aðeins um helmingur þess sem til þarf. Losunarmarkmið þjóðanna duga heldur ekki til þess að ná þeim samdrátti sem stefnt er að fyrir lok áratugsins og munar um 70% á loforðunum og markmiðunum.


Tengdar fréttir

Mestu þurrkar Evrópu í fimm hundruð ár

Lítið sem ekkert hefur rignt í Vestur-, Suður- og Mið-Evrópu í tæpa tvo mánuði. Veðurfræðingar búast ekki við rigningu á næstunni og hefur þurrkunum verið lýst sem þeim verstu í heimsálfunni í fimm hundruð ár.

Met féllu í hrönnum þegar söguleg hitabylgja gekk yfir Bretland

Eldar loguðu í Lundúnum í dag í mestu hitabylgju sem gengið hefur yfir Bretland og fór hitinn þar í fyrsta sinn í sögu landsins yfir 40 gráður. Miklir skógareldar geisa enn víða í suðvestanverðri Evrópu. Framkvæmdastjóri hjá Alþjóðaveðurfræðistofnuninni vonar að hitabylgjan ýti við stjórnmálamönnum.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×