Sara stefndi beint í steininn vegna vafa­samra vinnu­bragða lög­reglu

Sara Helena Wilhelmsen er 36 ára og búsett í Michigan í Bandaríkjunum. Hún gekk í gegnum erfiða tíma á seinasta ári þegar hún sætti ákæru vegna umferðaróhapps og var sökuð um að hafa valdið dauða 62 ára gamals manns. Fyrir tilstilli Þrastar Þórðarsonar, frænda Söru, tókst að ráða færan lögfræðing sem náði að sýna fram á meingölluð vinnubrögð lögreglu í málinu, og leiddi það til þess að Sara slapp við fangelsisvist og fjársektir.

Sara var ung að aldri þegar hún flutti til Bandaríkjanna ásamt móður sinni, Svanrós Hólm. Hún er í dag búsett í Berrien Springs, 1800 manna þorpi í Michigan ríki. Tæpt ár er liðið frá slysinu og í samtali við Vísi rifjar Sara upp daginn örlagaríka.

„Þetta var um hádegi á sunnudegi, og ég var að keyra heim til tengdaforeldra minna. Það var mjög bjart úti og snjór á jörðinni. Ég var að nálgast gatnamót og hægði á bílnum,“ segir Sara.

Á svæðinu þar sem slysið varð eru mörg hjúkrunarheimili og búsetuúrræði fyrir geðfatlaða. Algengt er að íbúar á heimilinum fari í göngutúra þar í kring og reglulega án eftirlits.

Sá hann liggjandi á jörðinni

Maðurinn sem lést í slysinu hét Terry Burandt og var 62 ára gamall íbúi á sambýli í nágrenninu. Hann var vel þekktur í litla samfélaginu og Sara hafði oft séð hann á vappi. Svo virðist sem Terry hafi verið að ganga á gangstéttinni, í átt að Söru, en síðan skyndilega tekið stefnuna yfir götuna með þeim afleiðingum að hann varð fyrir bílnum.

„Þetta gerðist allt svo ótrúlega hratt. Allt í einu var hann bara þarna. Ég fann að ég hafði keyrt á eitthvað. Ég stöðvaði bílinn og steig út og sá hann þá beint fyrir framan bílinn, liggjandi á jörðinni. Ég hafði séð Terry áður og þess vegna vissi ég hver þetta var. Hann var á þessum tíma með lífsmarki og gat tjáð sig.“

Sara var ekki með símann sinn á sér og enginn annar hafði orðið vitni að slysinu.

„Ég rauk af stað út á götu og reyndi að sjá einhvern, kalla á hjálp og finna bíl til að stoppa, en fann engan. Þegar ég sneri til baka til hans var komin þangað kona sem hafði séð hann og var að hlúa að honum. Þá var hún búin að hringja á Neyðarlínuna. Á þessum tímapunkti bjóst ekki við öðru en að það myndi vera allt í lagi með hann. Hann sagði bara að sér væri illt í maganum en leit ekki út fyrir að vera mikið slasaður.“

Í kjölfarið mætti sjúkrabíll og lögregla á svæðið. Sara veitti lögreglunni skýrslu um atvikið og gekkst undir áfengispróf.

„Það kom að sjálfsögðu út neikvætt enda ekki við öðru að búast. Ég svaraði bara öllum spurningum þeirra eins vel og ég gat og sagði nákvæmlega frá því sem gerðist, bara alveg eins og það var. Síðan var ekkert meira gert og ég fór heim.“

Grunlaus um framhaldið

Terry var fluttur á sjúkrahús. Hann reyndist vera með áverka á lifur og mænu og gekkst undir aðgerð sem virtist ætla að bera tilætlaðan árangur. Hann lést þegar tæpar tvær vikur voru liðnar frá slysinu. Það var þó ekki fyrr en mörgum mánuðum seinna, eftir að Sara hafði verið ákærð, að í ljós kom að það voru ekki áverkar af slysinu sem ollu dauða hans, heldur lést hann af völdum Covid-19 sýkingar.

Sara segir atvikið hafa setið í sér næstu vikurnar en hana hafi þó aldrei grunað að það ætti eftir að hafa einhverjar slæmar afleiðingar í för með sér fyrir hana. Aðeins einum degi eftir slysið þurfti hún að gangast undir aðgerð og fara í legnám eftir að hafa greinst með leghálskrabbamein. Hún einbeitti sér því fyrst og fremst að því að ná heilsu á ný.

„Ég hélt að ég þyrfti ekki að hafa neinar áhyggjur enda hafði ég sagt lögreglunni alveg satt og rétt frá öllu sem gerðist. Það var augljóst að þetta var slys og ekkert annað,“ segir Sara. Hún átti ekki von á eftirmálum vegna slyssins.

Þúsund dollarar eða fangelsi

Þegar tæpar sex vikur voru liðnar frá slysinu fékk Sara símtal frá rannsóknarlögreglumanninum sem hafði séð um málið frá upphafi. Tjáði hann henni að gefin hefði verið út handtökuskipun á hendur henni vegna umferðarlagabrots sem leiddi til dauðfalls („moving violation resulting in death“). 

Í Michigan varðar slíkt brot allt að árs fangelsi og háum fjársektum.

Sara hafði val um að greiða þúsund dollara í tryggingu (bond) eða vera færð í fangelsi. Með aðstoð ættingja gat hún greitt gjaldið og endaði því ekki á bak við lás og slá. Hins vegar var ljóst að hún þyrfti að mæta í dómsmál og halda uppi vörnum. Í Bandaríkjunum getur það kostað sitt að fá almennilega lögfræðiaðstoð.

Til staðar frá fyrsta degi

Þegar ljóst var að Sara þyrfti að mæta fyrir dóm tók frændi hennar, Þröstur Þórðarson af skarið og bjó til fjáröflunarsíðu til að hjálpa Söru að standra straum af háum lögfræðikostnaði. Hann stóð þétt við bakið á henni frá fyrsta degi.

„Ég hef lesið í gegnum lögregluskýrslurnar, talað við Söru um atburðinn, og farið á slysstaðinn til að kanna aðstæður. Það er engin spurning í mínum huga að Sara er saklaus og var ekki valdur að slysinu,“ ritaði Þröstur á heimasíðu söfnunarinnar. Hann bætti við á öðrum stað að myndi gera allt sem hans valdi stæði til að styðja við bakið á frænku sinni.

Sara segist hafa fundið fyrir miklum stuðningi frá fólkinu í bænum á þessum tíma, sem og frá fjölskyldu og vinum.

„Það voru margir sem komu til mín og sögðu að þetta hefði alveg eins getað komið fyrir sig, að keyra á einhvern fyrir slysni. Sérstaklega af því að það er oft fólk á gangi á þessu svæði, fólk af heimilunum í kring. Sá sem rekur heimilið sem Terry bjó á er mjög vel tengdur, valdamikill og þekktur hérna í bæjarfélaginu. Sumir vildu meina að ég hefði verið kærð í staðinn fyrir hann því það hefði getað verið hægt að draga hann til ábyrgðar vegna þess að Terry var úti eftirlitslaus. Ég hef samt aldrei viljað varpa sökinni á einn eða neinn, það hefði flækt málið ennþá meira.“

Sara segir að af þessum ástæðum hafi einnig verið mikilvægt að fá aðstoð frá óháðum lögfræðingi sem væri ekki í sömu sýslu, og væri ekki tengdur bæjarfélaginu á neinn hátt. Þökk sé fjáröfluninni sem Þröstur hrundi af stað hafi það verið mögulegt. Málaferlin sem tóku við í kjölfarið tóku tæpa fjóra mánuði. Þar sem að Sara neitaði sök í málinu var ljóst að málið þyrfti að fara fyrir kviðdóm.

„Ég skildi lítið hvað var í gangi á meðan á öll þessu stóð, þetta var allt saman hálf óraunverulegt. En ég þurfti að standa mig, og segja frá atvikinu eins vel og ítarlega og ég gat.“

Ég hef aldrei hugsað eins mikið um einhverjar tíu mínútur í lífi mínu. 

„Ég veit ekki hvar ég væri ef Þröstur hefði ekki verið til staðar fyrir mig. Annars hefði ég verið algjörlega upp á það komin hver ákvörðun dómsins yrði. Ég hefði bara þurft að taka því sem kæmi.“

Eitt af því sem lögfræðingur Söru gerði var að kalla til sérstakan rannsóknarmann til að fara yfir málið og skoða niðurstöður lögreglunnar. Einnig fékk hann þrjá sérfræðinga til að hjálpa við undirbúning. Einn þeirra sá um að rannsaka hraðaútreikning lögreglunnar því Sara hafði verið sökuð um hraðakstur. Annar sá um að tala við viðeigandi aðila sem gætu varpað ljósi á málið. Sá þriðji var svo kallaður „human factor expert“, sérfræðingur í mannlegum þáttum.

Þurftu blóraböggul

Þegar lögfræðingur Söru og teymi hans fóru að rannsaka málið nánar kom í ljós að margvíslegar lygar og  rangfærslur voru í skýrslu lögreglu. Í skýrslunni kom fram að Terry hefði verið að ganga í sömu átt og Sara var að aka, en sú staðhæfing var einungis byggð á getgátum og því hvar göngustafur Terry var staðsettur á vettvangi slyssins. 

Þá kom fram að Sara hefði ekið aftan á Terry, en aftur móti bentu meiðsli hans til að hann hefði verið að ganga í gagnstæða átt, rétt eins og kom fram í vitnisburði Söru sjálfrar. Einnig var því haldið fram að Sara hefði verið að aka of hratt og klesst á Terry með þeim afleiðingum að hann kastaðist langt í burtu á götunni, á meðan staðreyndin var sú að hann lá á jörðinni, alveg upp við framhlið bílsins.

„Það virðist sem svo að vegna þess að það var andlát, vegna þess að einhver dó, þá hafi lögreglan þurft að finna einhvern blóraböggul, einhvern til að benda á,“ segir Sara.

Hún segir gölluð vinnubrögð lögreglunnar hafa verið lykilatriði í röksemdaflutningi lögfræðingsins. Þetta leiddi til þess að saksóknarinn í málinu bauð Söru að falla frá upprunalegri ákæru og ljúka málinu með sátt, eða svokölluðu „plea bargain.“ Sara samþykkti að játa á sig hraðakstursbrot og greiða 180 dollara í sekt.

„Við höldum að saksóknarinn hafi orðið eitthvað stressaður með að hann ætti eftir að tapa máli sem hann hélt áður að væri alveg skothelt, og þess vegna hafi hann sæst á að leysa þetta svona.“

Sara segist engu að síður hafa verið með óbragð í munninum þegar hún játaði á sig sök í málinu, enda hafi hún vitað fyrir víst að hún væri saklaus. Það hafi þó verið skásta lausnin í þessari stöðu, þar sem annars hefði ferlið þurft að halda áfram, með tilheyrandi lögfræðikostnaði og enn meiri óvissu.

„Þegar dómarinn spurði mig hvort ég játaði þessari kæru, að hafa keyrt gáleysislega, þá sagði ég já en á meðan hristi ég hausinn.“

Gat loksins andað léttar

Sara býr enn í dag í Berrien Springs með unnusta sínum og tveimur börnum. Þegar slysið átti sér stað hafði hún nýverið lokið námi sem flugvélavirki og var á leið í starfsþjálfun. Hún þurfti að slá öllu því á frest.

„Ég þurfti eiginlega bara að setja lífið mitt á pásu í marga mánuði á meðan ég var að glíma við þetta allt. Ég veit eiginlega ekki hvernig fór ég í gegnum þetta,“ segir Sara. Fyrir utan krabbameinsgreininguna hefur hún einnig þurft að takast á við aðra heilsubresti; sykursýki frá barnsaldri og sjálfsofnæmi. Hún stendur þó keik og horfir fram á veginn.

„Þegar niðurstaðan var komin þá fannst mér loksins eins og ég gæti unnið almennilega úr þessu. Ég var búin að þurfa að harka af mér í marga mánuði, reyna eins og gat að vera sterk. Þegar málinu lauk þá gat ég einhvern veginn loksins andað léttar. Núna langar mig bara að púsla lífinu saman aftur.“

Sara kveðst óendanlega þakklát fyrir þann stuðning sem hún hlaut frá fólkinu í kringum sig, og þá ekki síst frá frænda sínum Þresti. Hún bætir því við að ef ekki hefði verið fyrir alla þá sem lögðu söfnunni lið hefði hún að öllum líkindum þurft að taka á sig sökina fyrir glæp sem hún framdi ekki.

„Ég var algjörlega hjálparvana og hefði ekki getað þetta án hans, og þeirra. Ég er ofboðslega þakklát fyrir að þurfa ekki lifa í sektarkennd það sem eftir er. Það er staðreynd að slys eiga sér stað, en það er dapurlegt að hugsa til þess að það hafi þurft að reiða fram háar fjárhæðir til þess að sýna fram á að ég væri saklaus. Það er samt huggun í því að finna fyrir allri þessari samkennd og stuðning frá fólki.“