Skýr flokkslína í útlendingamálum Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar 22. febrúar 2024 14:45 „Frumvarpið er afleitt. Það er því ekki hægt að kenna einum stjórnmálamanni um harðneskjulega stefnu í útlendingamálum. Flokkslínan virðist skýr.” Þetta voru viðbrögð formanns Samfylkingarinnar árið 2019 þegar breytingar á útlendingalögum voru lagðar fram, í fyrsta skipti af fimm. Í fimmta skiptið árið 2023 varð frumvarpið samþykkt þó að undanskilinni stórri breytingu til að fækka þeim sem hingað koma til að sækja um alþjóðlega vernd sem eru þegar með slíka vernd í öðru Evrópuríki. Slík breyting hefur nú verið lögð fram enn einu sinni ásamt fleiri mikilvægum breytingum á lögunum og fer sú umræða fram á Alþingi í dag. Það er rétt hjá þáverandi formanni Samfylkingarinnar að flokkslína Sjálfstæðisflokksins hefur verið afar skýr um stöðu þessa málaflokks í lengri tíma. Forysta um breytingar Dómsmálaráðherra Sjálfstæðisflokksins lagði árið 2019 fram frumvarp til breytinga á lögum um útlendinga. Tilgangur frumvarpsins var að herða reglur sem gilda um þá sem fá hér á landi alþjóðlega vernd. Það var gert til að bregðast við því að umsóknum var farið að fjölga, þá sérstaklega frá umsækjendum sem höfðu þegar fengið vernd í öðru ríki. Markmiðið var skýrt, að stytta málsmeðferðartíma og draga úr bið sem og kostnaði ríkissjóðs. Þá var líka lagt upp með að uppfylla betur alþjóðlegar skuldbindingar okkar varðandi brottvísanir á þeim sem dvöldu ólöglega í landinu. Frumvarpið var lagt fram í þinginu af næstu þremur dómsmálaráðherrum með einhverjum breytingum. Með hverju árinu stækkaði hópurinn sem hingað leitaði sem áður hafði fengið alþjóðlega vernd í öðru landi og enn var bætt í frumvarpið mikilvægum breytingum til að auka skilvirkni og draga úr séríslenskum reglum. Frumvarpið var loks samþykkt í fyrra. Varað við þróun Í tíð minni sem dómsmálaráðherra benti ég meðal annars á stóraukinn kostnað við málaflokkinn, sem þá var orðinn um 4 milljarðar árið 2021 en voru 220 milljónir fyrir áratug. Við vöruðum við þróuninni þá, þegar undir þúsund einstaklingar sem þegar höfðu hlotið vernd í öðru ríki komu til landsins í leit að alþjóðlegri vernd. Engann óraði fyrir því að brátt myndi öll Evrópa standa frammi fyrir því að takast á við fjöldaflótta frá Úkraínu ásamt því hvernig kerfið myndi bregðast við umsóknum frá Venesúela. Málaflokkurinn er kvikur og krefst þess að löggjafarvaldið geti brugðist við breytingum og þróun. Það hefur Alþingi ekki gert. Kostnaðurinn í dag hleypur á að minnsta kosti 20 milljörðum. Séríslenskar reglur Það á enn við það sem ég skrifaði í grein í Morgunblaðið 19. nóvember 2021: ,,Að undanförnu hefur þróunin hér á landi einkennst af mikilli aukningu umsókna um alþjóðlega vernd frá fólki sem þegar hefur hlotið vernd í öðru Evrópuríki. Á síðustu tveimur árum hefur hlutfallið farið úr 20% í 55% af þeim sem hingað leita eftir vernd. Verndarkerfið þarf að ráða við málafjöldann og geta sinnt þeim sem virkilega þurfa á vernd að halda. Þessi staða er ólík þeirri sem þekkist í hinum norrænu ríkjunum. Skýringin felst í ólíku lagaumhverfi hér á landi í samanburði við önnur Evrópuríki. Mikil sérstaða og frávik varðandi málsmeðferð einstakra hópa, ásamt frjálsri för um Schengen-svæðið, hefur leitt til þess að hingað kemur tiltölulega mikill fjöldi einstaklinga sem þegar hefur sótt um vernd í öðrum ríkjum Evrópu og það í meira mæli en stjórnsýslan ræður við.” Hvergi á Norðurlöndunum er svo hátt hlutfall af þeim sem koma þegar með alþjóðlega vernd í öðru ríki. Nú reynir enn og aftur á Alþingi að samþykkja breytingar á séríslenskum reglum. Ráðum við verkefnið Enn á ný hefur dómsmálaráðherra Sjálfstæðisflokksins lagt fram frumvarp með breytingum til að fækka umsóknum um alþjóðlega vernd og stytta málsmeðferðartíma. Það er engin ástæða til að hafa hér séríslenskar reglur. Stefnan er því að samræma löggjöfina okkar Norðurlöndunum. Ísland á ekki að vera meira aðlaðandi kostur en önnur lönd. Við þurfum að ráða við verkefnið inna því vel úr hendi. Við erum farin að ganga of nærri samfélaginu okkar, skólum og öðrum innviðum samfélagsins. Við ætlum að ná stjórn á málaflokknum og núna virðist loksins vera tækifæri til að sammælast um það því enginn vill samfélag sem hrekkur úr jafnvægi. Á þau varnaðarorð hefur ekki verið hlustað áður en við höfum nú tækifæri til að læra af reynslunni og gera þetta vel. Við erum flest sammála um það að vilja taka vel á móti fólki, þá sérstaklega fólki sem þarf á alþjóðlegri vernd að halda og við ráðum við að taka á móti. Á þeim grundvelli getum við náð samstöðu um þennan viðkvæma málaflokk. Það hvernig málin hafa þróast, þá sérstaklega mikil fjölgun í hópi umsækjenda sem þegar hafa hlotið vernd í öðru ríki, bitnar mest á þeim sem þurfa raunverulega á vernd að halda en fá ekki afgreiðslu sinna mála og þar af leiðandi ekki þann stuðning sem flest okkar eru sammála um að veita þeim. Árangur fyrir Ísland Það er ánægjulegt að við virðumst vera að komast á þann stað að geta rætt um málefni útlendinga án upphrópana og gífuryrða. Það skiptir máli fyrir Ísland hvernig við ætlum að takast á við áskoranir samfélagsins, meðal annars fjölgun fólks og öldrun. Ríkisstjórnin hefur komið sér saman um heildarsýn málaflokksins þar sem mörg framfaramál eru nefnd. Ég hef og mun áfram vinna í því að auðvelda alþjóðlegum sérfræðingum að koma hingað svo atvinnulífinu vanti ekki mannauð til að auka verðmætasköpun hérlendis, tryggja að við bjóðum upp á öfluga íslenskukennslu, auðvelda viðurkenningu á menntun innflytjenda og taka þátt í umræðu um innflytjendamál og þróun samfélagsins. Um þetta er þó minni ágreiningur en ekki eru þetta síður stór verkefni til að ná utanum. Það er þó ekki hægt að fela sig á bakvið þá stóru umræðu og forðast með því að taka afstöðu til mikilvægara breytinga á málefnum fólks sem hingað kemur í leit að alþjóðlegri vernd þó það hafi reynst mörgum stjórnmálaflokkum erfitt til þessa. Höfundur er háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðherra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Sjálfstæðisflokkurinn Innflytjendamál Hælisleitendur Flóttafólk á Íslandi Alþingi Samfylkingin Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Mest lesið RÚV og litla vandamálið Ásgeir Sigurðsson Skoðun Styrkjum stöðu sjúkraliða fyrir betri heilbrigðisþjónustu Sandra B. Franks Skoðun Sterk sveitarfélög skipta máli Heiða Björg Hilmisdóttir Skoðun Undirgefni, trúleysi og tómarúm Einar Baldvin Árnason Skoðun ESB aðild eða fylki í USA, eða bara gamla Ísland og blessuð krónan? Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Halldór 28.12.2024 Halldór Reistu hamingjunni heimili Árni Sigurðsson Skoðun VI. Sköpunarsaga þjóðsögu – plottið í Síðumúla raunar hápólitískt Hafþór S. Ciesielski Skoðun Vilja Ísland í evrópskt sambandsríki Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Örugg skref Samfylkingar í geðheilbrigðismálum Alma Möller,Elín Anna Baldursdóttir,Sævar Már Gústavsson Skoðun Skoðun Skoðun Styrkjum stöðu sjúkraliða fyrir betri heilbrigðisþjónustu Sandra B. Franks skrifar Skoðun Sterk sveitarfélög skipta máli Heiða Björg Hilmisdóttir skrifar Skoðun Undirgefni, trúleysi og tómarúm Einar Baldvin Árnason skrifar Skoðun Reistu hamingjunni heimili Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Það tapa allir á orkuskortinum Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun RÚV og litla vandamálið Ásgeir Sigurðsson skrifar Skoðun ESB aðild eða fylki í USA, eða bara gamla Ísland og blessuð krónan? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Takk Björgvin Njáll, eða þannig Ólafur Þór Ólafsson skrifar Skoðun Vilja Ísland í evrópskt sambandsríki Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Aðför að réttindum verkafólks Aðalsteinn Árni Baldursson skrifar Skoðun Orkuverð og sæstrengir Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Veðurstofa Sjálfstæðisflokksins frestar fundi Daníel Hjörvar Guðmundsson skrifar Skoðun Að þora að stíga skref Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Ísland er ekki stjórntækt með verðtryggingu? Örn Karlsson skrifar Skoðun Ó Palestína Arnar Eggert Thoroddsen skrifar Skoðun Er sjávarútvegur einkamál kvótakónga? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun „Þetta er algerlega galið“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig getum við stigið upp úr sorginni? Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Stórveldi eiga hagsmuni en ekki vini: Deilur tveggja NATO ríkja um Grænland Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Vinnulag í rannsóknaverkefnum er ekki vísbending um stjórnarhætti þess sem borgar Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Fersk fyrirheit: máttur nýársheita og skýrra markmiða Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Skilaboð hátíðarinnar Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Er þetta alvöru? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Hugum að loftgæðum, heilsu og sjálfbærni um jólin – eigum loftgæða jól! Heiða Mjöll Stefánsdóttir,Sylgja Dögg Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Raforkunotkun gagnavera minnkað mikið Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Gott knatthús veldur deilum Stefán Már Gunnlaugsson skrifar Skoðun Göngum fyrir friði Guttormur Þorsteinsson skrifar Skoðun Skammtatölvur: Framtíð tölvunarfræði og bylting í útreikningum Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Hamingjan sem leiðarljós menntakerfisins Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Gagnaver auka hagkvæmni í fjarskiptum Íslands við umheiminn Þorvarður Sveinsson skrifar Sjá meira
„Frumvarpið er afleitt. Það er því ekki hægt að kenna einum stjórnmálamanni um harðneskjulega stefnu í útlendingamálum. Flokkslínan virðist skýr.” Þetta voru viðbrögð formanns Samfylkingarinnar árið 2019 þegar breytingar á útlendingalögum voru lagðar fram, í fyrsta skipti af fimm. Í fimmta skiptið árið 2023 varð frumvarpið samþykkt þó að undanskilinni stórri breytingu til að fækka þeim sem hingað koma til að sækja um alþjóðlega vernd sem eru þegar með slíka vernd í öðru Evrópuríki. Slík breyting hefur nú verið lögð fram enn einu sinni ásamt fleiri mikilvægum breytingum á lögunum og fer sú umræða fram á Alþingi í dag. Það er rétt hjá þáverandi formanni Samfylkingarinnar að flokkslína Sjálfstæðisflokksins hefur verið afar skýr um stöðu þessa málaflokks í lengri tíma. Forysta um breytingar Dómsmálaráðherra Sjálfstæðisflokksins lagði árið 2019 fram frumvarp til breytinga á lögum um útlendinga. Tilgangur frumvarpsins var að herða reglur sem gilda um þá sem fá hér á landi alþjóðlega vernd. Það var gert til að bregðast við því að umsóknum var farið að fjölga, þá sérstaklega frá umsækjendum sem höfðu þegar fengið vernd í öðru ríki. Markmiðið var skýrt, að stytta málsmeðferðartíma og draga úr bið sem og kostnaði ríkissjóðs. Þá var líka lagt upp með að uppfylla betur alþjóðlegar skuldbindingar okkar varðandi brottvísanir á þeim sem dvöldu ólöglega í landinu. Frumvarpið var lagt fram í þinginu af næstu þremur dómsmálaráðherrum með einhverjum breytingum. Með hverju árinu stækkaði hópurinn sem hingað leitaði sem áður hafði fengið alþjóðlega vernd í öðru landi og enn var bætt í frumvarpið mikilvægum breytingum til að auka skilvirkni og draga úr séríslenskum reglum. Frumvarpið var loks samþykkt í fyrra. Varað við þróun Í tíð minni sem dómsmálaráðherra benti ég meðal annars á stóraukinn kostnað við málaflokkinn, sem þá var orðinn um 4 milljarðar árið 2021 en voru 220 milljónir fyrir áratug. Við vöruðum við þróuninni þá, þegar undir þúsund einstaklingar sem þegar höfðu hlotið vernd í öðru ríki komu til landsins í leit að alþjóðlegri vernd. Engann óraði fyrir því að brátt myndi öll Evrópa standa frammi fyrir því að takast á við fjöldaflótta frá Úkraínu ásamt því hvernig kerfið myndi bregðast við umsóknum frá Venesúela. Málaflokkurinn er kvikur og krefst þess að löggjafarvaldið geti brugðist við breytingum og þróun. Það hefur Alþingi ekki gert. Kostnaðurinn í dag hleypur á að minnsta kosti 20 milljörðum. Séríslenskar reglur Það á enn við það sem ég skrifaði í grein í Morgunblaðið 19. nóvember 2021: ,,Að undanförnu hefur þróunin hér á landi einkennst af mikilli aukningu umsókna um alþjóðlega vernd frá fólki sem þegar hefur hlotið vernd í öðru Evrópuríki. Á síðustu tveimur árum hefur hlutfallið farið úr 20% í 55% af þeim sem hingað leita eftir vernd. Verndarkerfið þarf að ráða við málafjöldann og geta sinnt þeim sem virkilega þurfa á vernd að halda. Þessi staða er ólík þeirri sem þekkist í hinum norrænu ríkjunum. Skýringin felst í ólíku lagaumhverfi hér á landi í samanburði við önnur Evrópuríki. Mikil sérstaða og frávik varðandi málsmeðferð einstakra hópa, ásamt frjálsri för um Schengen-svæðið, hefur leitt til þess að hingað kemur tiltölulega mikill fjöldi einstaklinga sem þegar hefur sótt um vernd í öðrum ríkjum Evrópu og það í meira mæli en stjórnsýslan ræður við.” Hvergi á Norðurlöndunum er svo hátt hlutfall af þeim sem koma þegar með alþjóðlega vernd í öðru ríki. Nú reynir enn og aftur á Alþingi að samþykkja breytingar á séríslenskum reglum. Ráðum við verkefnið Enn á ný hefur dómsmálaráðherra Sjálfstæðisflokksins lagt fram frumvarp með breytingum til að fækka umsóknum um alþjóðlega vernd og stytta málsmeðferðartíma. Það er engin ástæða til að hafa hér séríslenskar reglur. Stefnan er því að samræma löggjöfina okkar Norðurlöndunum. Ísland á ekki að vera meira aðlaðandi kostur en önnur lönd. Við þurfum að ráða við verkefnið inna því vel úr hendi. Við erum farin að ganga of nærri samfélaginu okkar, skólum og öðrum innviðum samfélagsins. Við ætlum að ná stjórn á málaflokknum og núna virðist loksins vera tækifæri til að sammælast um það því enginn vill samfélag sem hrekkur úr jafnvægi. Á þau varnaðarorð hefur ekki verið hlustað áður en við höfum nú tækifæri til að læra af reynslunni og gera þetta vel. Við erum flest sammála um það að vilja taka vel á móti fólki, þá sérstaklega fólki sem þarf á alþjóðlegri vernd að halda og við ráðum við að taka á móti. Á þeim grundvelli getum við náð samstöðu um þennan viðkvæma málaflokk. Það hvernig málin hafa þróast, þá sérstaklega mikil fjölgun í hópi umsækjenda sem þegar hafa hlotið vernd í öðru ríki, bitnar mest á þeim sem þurfa raunverulega á vernd að halda en fá ekki afgreiðslu sinna mála og þar af leiðandi ekki þann stuðning sem flest okkar eru sammála um að veita þeim. Árangur fyrir Ísland Það er ánægjulegt að við virðumst vera að komast á þann stað að geta rætt um málefni útlendinga án upphrópana og gífuryrða. Það skiptir máli fyrir Ísland hvernig við ætlum að takast á við áskoranir samfélagsins, meðal annars fjölgun fólks og öldrun. Ríkisstjórnin hefur komið sér saman um heildarsýn málaflokksins þar sem mörg framfaramál eru nefnd. Ég hef og mun áfram vinna í því að auðvelda alþjóðlegum sérfræðingum að koma hingað svo atvinnulífinu vanti ekki mannauð til að auka verðmætasköpun hérlendis, tryggja að við bjóðum upp á öfluga íslenskukennslu, auðvelda viðurkenningu á menntun innflytjenda og taka þátt í umræðu um innflytjendamál og þróun samfélagsins. Um þetta er þó minni ágreiningur en ekki eru þetta síður stór verkefni til að ná utanum. Það er þó ekki hægt að fela sig á bakvið þá stóru umræðu og forðast með því að taka afstöðu til mikilvægara breytinga á málefnum fólks sem hingað kemur í leit að alþjóðlegri vernd þó það hafi reynst mörgum stjórnmálaflokkum erfitt til þessa. Höfundur er háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðherra.
Örugg skref Samfylkingar í geðheilbrigðismálum Alma Möller,Elín Anna Baldursdóttir,Sævar Már Gústavsson Skoðun
Skoðun ESB aðild eða fylki í USA, eða bara gamla Ísland og blessuð krónan? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar
Skoðun Stórveldi eiga hagsmuni en ekki vini: Deilur tveggja NATO ríkja um Grænland Hilmar Þór Hilmarsson skrifar
Skoðun Vinnulag í rannsóknaverkefnum er ekki vísbending um stjórnarhætti þess sem borgar Haraldur Ólafsson skrifar
Skoðun Hugum að loftgæðum, heilsu og sjálfbærni um jólin – eigum loftgæða jól! Heiða Mjöll Stefánsdóttir,Sylgja Dögg Sigurjónsdóttir skrifar
Örugg skref Samfylkingar í geðheilbrigðismálum Alma Möller,Elín Anna Baldursdóttir,Sævar Már Gústavsson Skoðun