Innlent

Aukaþingmaður leikur enn lausum hala

Heimir Már Pétursson skrifar
Næst þegar Alþingi kemur saman eftir kosningar eru allar líkur á að í röðum alþingismanna verði þingmaður sem ekki hefði átt að ná kjöri, miðað við heildarfylgi flokkanna.
Næst þegar Alþingi kemur saman eftir kosningar eru allar líkur á að í röðum alþingismanna verði þingmaður sem ekki hefði átt að ná kjöri, miðað við heildarfylgi flokkanna. Vísir/Vilhelm

Prófessor í stjórnmálafræði segir hneyksli að enn einu sinni hafi Alþingi trassað að gera augljósar breytingar á kosningalögum til að tryggja að flokkar fái þingmenn í samræmi við atkvæðafjölda. Starfandi forsætisráðherra segir ekki hægt að gera þessar breytingar svo skömmu fyrir kosningar.

Ólafur Þ. Harðarson prófessor emeritus í stjórnmálafræði hefur ítrekað bent á allt frá alþingiskosningunum 2013 að gera þurfi breytingar á kosningalögum vegna þess að fjölgun stjórnmálaflokka virki þannig að einn flokkur hafi fengið einum þingmanni fleiri en atkvæðamagn hans segði til um.

Þetta hafi gerst í fernum síðustu kosningum. Framsóknarflokkurinn hafi fengið aukamanninn 2013, 2017 og 2021 en Sjálfstæðisflokkurinn fengið aukaþingmann í kosningunum 2016.

Ólafur Þ. Harðarson prófessor emeratus hefur ítrekað bent á allt frá árinu 2013, að leiðrétta þurfi skekkju í kosningalögum.Stöð 2/Einar

„Og þessi aukamaður varð til þess þá að Sjálfstæðisflokkurinn gat myndað ríkisstjórn með Viðreisn og Bjartri framtíð. Sá meirihluti hafði nákvæmlega 32 þingmenn á bakvið sig. Þannig að það var í skjóli aukamannsins sem Sjálfstæðisflokkurinn átti aldrei að fá sem þeir gátu myndað þessa ríkisstjórn,“ segir Ólafur.

Alþingi hafi algerlega trassað að gera nauðsynlegar breytingar á kosningalögunum í ellefu ár. Það væri hins vegar óheppilegt að rjúka í þessar breytingar nú þegar örfáar vikur væru til kosninga og búið að birta framboðslista.

Það er nokkurn veginn það sem Bjarni Benediktsson starfandi forsætisráðherra sagði að loknum ríkisstjórnarfundi á föstudag. Þetta hafi þó verið rætt á milli flokkanna.

Bjarni Benediktsson starfandi forsætisráðherra.Vísir/Vilhelm

„Sú breyting hefur ekki verið samþykkt ennþá. Ég tel að það verði ólíklega afgreitt núna. Enda er oft mælt mjög gegn því að verið sé að gera breytingar svona skömmu fyrir kosningar,“ sagði Bjarni að loknum síðasta ríkisstjórnarfundi. Þótt stjórnarskrá hafi einmitt verið breytt á sínum tíma til að auðvelda þinginu að gera breytingar sem þessar. 

Samkæmt nýlegum könnunum gæti aukaþingmaðurinn fallið í skaut Samfylkingarinnar, Miðflokksins eða Viðreisnar í næstu kosningum, að sögn Ólafs.

Í breytingum árið 1999 var jöfnunarþingmönnum fækkað úr 13 í 9 og það talið duga til að tryggja jöfnuð milli flokka.  Síðan þá hefur flokkum í framboði hins vegar fjölgað mikið. Ólafur telur einfaldast að fjölga þeim aftur í 13 til að tryggja að flokkar fái fjölda þingmanna í samræmi við fylgi. 

Hann segir Viðreisn hafa lagt frumvarp í þessa átt en þar hafi einnig verið gert ráð fyrir jöfnun atkvæða á milli kjördæma. Þingið hafi hins vegar ekki sýnt þessu nokkurn áhuga.

„Þannig að það má segja að þingið sé ekki að framkvæma þá skyldu sína að laga kosningalögin í samræmi við skýr markmið stjórnarskrárinnar,“ segir Ólafur Þ. Harðarson.


Tengdar fréttir

Vill fjölga jöfnunar­þing­sætum sem Katrín segir til skoðunar

Ólafur Þ. Harðarson, prófessor í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands, birti í morgun Facebook-færslu þar sem hann gagnrýnir að Alþingi ætli ekki að leiðrétta kosningalög og fjölga þar með jöfnunarþingsætum fyrir næstu Alþingiskosningar. Katrín Jakobsdóttir, forsætisráðherra, segir að taka þurfi málið til skoðunar.

Bjarni vill minni kjördæmi út um landið

Bjarni Benediktsson, fjármála- og efnahagsráðherra segir tíma til kominn að gerð verði grundvallarendurskoðun á kosningalöggjöfinni og kjördæmaskipan landsins. Hann segir óheppilegt að jöfnunarþingsæti kallist ekki á við fjölda flokka á þingi.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×