Afbrotafræðingur ósáttur við „glamúrvæðingu“ ofbeldis 30. janúar 2011 13:45 Afbrotafræðingurinn Helgi Gunnlaugsson segir að tölfræði gefi ekki til kynna aukið ofbeldi í íslensku samfélagi, en greina má meira óþol gegn ofbeldisbrotum og ofbeldismönnum. Hins vegar þrífist ofbeldismenning hjá ákveðnum hópum í samfélaginu. Mynd/GVA Helgi Gunnlaugsson, prófessor í félagsfræði við HÍ, segir það fyllilega eðlilegt að ofbeldisumræða komi upp með jöfnu millibili, sérstaklega eftir mjög alvarleg tilfelli líkt og hafa sést að undanförnu. Það beri því vitni að almenningur á Íslandi sættir sig ekki við að ofbeldi sé beitt, og vilji sjá breytingar þar á. Hann gagnrýnir það sem hann kallar „glamúrvæðingu" ofbeldis. Eftir nokkur hryggileg dæmi um alvarlega ofbeldisglæpi hér á landi á undanförnum vikum og mánuðum er samfélagsumræðan enn á ný farin að snúast um það hvort ofbeldi sé að færast í vöxt eða breytast. Helgi segir í viðtali í helgarblaði Fréttablaðsins að svo sé ekki, en hins vegar sé annars konar þróun í gangi, sem gjalda þurfi varhug við. Helgi segir ljóst að umburðarlyndi almennings fyrir hvers konar ofbeldi hafi minnkað sífellt og jafnvel minniháttar pústrar sem hafi lengi verið talinn órjúfanlegur hluti skemmtanahalds séu nú óásættanlegir. Þá segir Helgi: „Ofbeldi var að einhverju leyti viðurkennt sem hluti af skemmtanalífi eða hluti af því að vera maður með mönnum. Í dag er annar samfélagslegur tónn þar sem brugðist er hart við ofbeldisverkum. Umburðarlyndi gagnvart ofbeldi er miklu minna í dag en það var fyrir 20, 30 eða 40 árum og á það einnig við um kynferðisbrot. Þetta er eitthvað sem er ekki liðið, hvort sem það er í skólanum, á böllum, innan heimilisins eða einelti af ýmsu tagi. Samfélagið er að þessu leyti orðið siðvæddara, brot af þessu tagi tíðkuðust eins og nú en voru okkur ósýnileg fyrir ekki svo mörgum árum."Hlutverk fjölmiðla Alvarlegri ofbeldismál fanga jafnan athygli fjölmiðla sem fjalla um atvikin hverjir á sinn hátt með mismunandi efnistökum. Helgi segir ekki óeðlilegt að fjölmiðlar haldi þessum málum á lofti. Fjölmiðlaumfjöllun geti þó verið tvíbent og skapað óþarfa ótta sem er bagalegt, en getur einnig verið til góðs og skapað varkárni. Nýlega hefur þó borið á því að nokkrir einstaklingar úr ýmsum jaðarhópum samfélagsins séu til umfjöllunar á léttum nótum án þess að framferði þeirra sé kynnt í gagnrýnu ljósi. „Ég set ákveðið spurningarmerki við þessa glamúrvæðingu," segir Helgi „Þetta getur verið varasamt því að stundum eru dregnar upp ýktar myndir af viðkomandi sem eiga jafnvel ekki við rök að styðjast. Ákveðinn lífsstíll á mörkum þess ólöglega eða jafnvel ólöglegur er settur fram á jákvæðan og spennandi hátt. Það er hætta á því að slík framsetning verði til þess að viðurkenna og réttlæta slíkan lífsmáta og verði öðrum fyrirmynd," segir Helgi. Það gæti ýtt undir frekari hópamyndun eins og áður var greint frá, einkum meðal þeirra sem eiga erfitt uppdráttar í samfélaginu. Þeir leita gjarna í ýmis konar fyrirmyndir úr dægurmenningunni, til dæmis kvikmyndum og tölvuleikjum. „Þetta er þó alltaf spurning um það hvernig við, sem borgarar, lesum úr því áreiti sem er allt í kringum okkur. Ég hef engar áhyggjur af því hvernig þorri fólks bregst við, en fyrir tiltekna þjóðfélagshópa og óharðnaða unglinga gæti þessi lífsstíll virst eftirsóknarverður. Ef þessi hegðun verður viðurkennd frekar er hætta á því að viðkvæmari hópar samfélagsins dragist inn í þennan lífsstíl," segir Helgi. Mest lesið Stal gaskúti og stakk honum í Wolt-tösku Innlent Halldór Bragason lést í eldsvoðanum Innlent Þakklát fyrir þrjósku hundsins Innlent Greiddu 47 milljónir fyrir 175 hjálma fyrir leiðtogafundinn Innlent „Hélt ég væri að fara að drepast. Þú heyrir i sprengjunni koma“ Erlent Gætu þurft að loka Fjölskyldulandi Innlent Kynhlutlaus klósett orðin að lögum Innlent Gísla Pálma refsað fyrir akstur undir áhrifum Innlent Ósammála um hvort árekstur hefði orðið Innlent Orsök veikindanna enn á huldu Innlent Fleiri fréttir Á annað hundrað kvenna bíða eftir minni brjóstum Setti hraðamet í heiðurssundi fyrir syni Eddu Bjarkar Ósammála um hvort árekstur hefði orðið Gripin með óhrein peningabúnt í Leifsstöð Stíga annað stórt skref að virkjun við Búrfell Óvenjulegur grafreitur reistur á Seltjarnarnesi Eyddu sprengju úr seinni heimsstyrjöldinni í Hlíðarfjalli Halldór Bragason lést í eldsvoðanum Enginn vindmyllugarður án bættra vega Orsök veikindanna enn á huldu Gísla Pálma refsað fyrir akstur undir áhrifum Kynhlutlaus klósett orðin að lögum Á hlaupum yfir hraunið með hræ í kjaftinum Vindorka í Dölunum og iðrakveisa á Rjúpnavöllum Stal gaskúti og stakk honum í Wolt-tösku Skoða að kæra útgáfu virkjanaleyfis fyrir Búrfellslund Heilsugæslan skipuleggur sýnatökur vegna e. coli mengunar Greiddu 47 milljónir fyrir 175 hjálma fyrir leiðtogafundinn Heildarakstur í þjóðvegakerfi nærri tvöfaldast á tuttugu árum „Ég held að það þurfi að koma böndum á þetta“ Þakklát fyrir þrjósku hundsins Gætu þurft að loka Fjölskyldulandi „Þetta gæti bara byrjað hvenær sem er“ Einbeitti sér alfarið að Svedda Tönn Finnst líklegt að vindorka verði þriðja stoðin í orkukerfi landsins Íbúi á sjötugsaldri lést í brunanum við Amtmannsstíg Milla hætt hjá Willum Fimm milljarðar í húsnæðisúrræði fyrir hælisleitendur Lögreglan leitar að stolnum Volvo Svipaður hlátur á öllum upptökunum Sjá meira
Helgi Gunnlaugsson, prófessor í félagsfræði við HÍ, segir það fyllilega eðlilegt að ofbeldisumræða komi upp með jöfnu millibili, sérstaklega eftir mjög alvarleg tilfelli líkt og hafa sést að undanförnu. Það beri því vitni að almenningur á Íslandi sættir sig ekki við að ofbeldi sé beitt, og vilji sjá breytingar þar á. Hann gagnrýnir það sem hann kallar „glamúrvæðingu" ofbeldis. Eftir nokkur hryggileg dæmi um alvarlega ofbeldisglæpi hér á landi á undanförnum vikum og mánuðum er samfélagsumræðan enn á ný farin að snúast um það hvort ofbeldi sé að færast í vöxt eða breytast. Helgi segir í viðtali í helgarblaði Fréttablaðsins að svo sé ekki, en hins vegar sé annars konar þróun í gangi, sem gjalda þurfi varhug við. Helgi segir ljóst að umburðarlyndi almennings fyrir hvers konar ofbeldi hafi minnkað sífellt og jafnvel minniháttar pústrar sem hafi lengi verið talinn órjúfanlegur hluti skemmtanahalds séu nú óásættanlegir. Þá segir Helgi: „Ofbeldi var að einhverju leyti viðurkennt sem hluti af skemmtanalífi eða hluti af því að vera maður með mönnum. Í dag er annar samfélagslegur tónn þar sem brugðist er hart við ofbeldisverkum. Umburðarlyndi gagnvart ofbeldi er miklu minna í dag en það var fyrir 20, 30 eða 40 árum og á það einnig við um kynferðisbrot. Þetta er eitthvað sem er ekki liðið, hvort sem það er í skólanum, á böllum, innan heimilisins eða einelti af ýmsu tagi. Samfélagið er að þessu leyti orðið siðvæddara, brot af þessu tagi tíðkuðust eins og nú en voru okkur ósýnileg fyrir ekki svo mörgum árum."Hlutverk fjölmiðla Alvarlegri ofbeldismál fanga jafnan athygli fjölmiðla sem fjalla um atvikin hverjir á sinn hátt með mismunandi efnistökum. Helgi segir ekki óeðlilegt að fjölmiðlar haldi þessum málum á lofti. Fjölmiðlaumfjöllun geti þó verið tvíbent og skapað óþarfa ótta sem er bagalegt, en getur einnig verið til góðs og skapað varkárni. Nýlega hefur þó borið á því að nokkrir einstaklingar úr ýmsum jaðarhópum samfélagsins séu til umfjöllunar á léttum nótum án þess að framferði þeirra sé kynnt í gagnrýnu ljósi. „Ég set ákveðið spurningarmerki við þessa glamúrvæðingu," segir Helgi „Þetta getur verið varasamt því að stundum eru dregnar upp ýktar myndir af viðkomandi sem eiga jafnvel ekki við rök að styðjast. Ákveðinn lífsstíll á mörkum þess ólöglega eða jafnvel ólöglegur er settur fram á jákvæðan og spennandi hátt. Það er hætta á því að slík framsetning verði til þess að viðurkenna og réttlæta slíkan lífsmáta og verði öðrum fyrirmynd," segir Helgi. Það gæti ýtt undir frekari hópamyndun eins og áður var greint frá, einkum meðal þeirra sem eiga erfitt uppdráttar í samfélaginu. Þeir leita gjarna í ýmis konar fyrirmyndir úr dægurmenningunni, til dæmis kvikmyndum og tölvuleikjum. „Þetta er þó alltaf spurning um það hvernig við, sem borgarar, lesum úr því áreiti sem er allt í kringum okkur. Ég hef engar áhyggjur af því hvernig þorri fólks bregst við, en fyrir tiltekna þjóðfélagshópa og óharðnaða unglinga gæti þessi lífsstíll virst eftirsóknarverður. Ef þessi hegðun verður viðurkennd frekar er hætta á því að viðkvæmari hópar samfélagsins dragist inn í þennan lífsstíl," segir Helgi.
Mest lesið Stal gaskúti og stakk honum í Wolt-tösku Innlent Halldór Bragason lést í eldsvoðanum Innlent Þakklát fyrir þrjósku hundsins Innlent Greiddu 47 milljónir fyrir 175 hjálma fyrir leiðtogafundinn Innlent „Hélt ég væri að fara að drepast. Þú heyrir i sprengjunni koma“ Erlent Gætu þurft að loka Fjölskyldulandi Innlent Kynhlutlaus klósett orðin að lögum Innlent Gísla Pálma refsað fyrir akstur undir áhrifum Innlent Ósammála um hvort árekstur hefði orðið Innlent Orsök veikindanna enn á huldu Innlent Fleiri fréttir Á annað hundrað kvenna bíða eftir minni brjóstum Setti hraðamet í heiðurssundi fyrir syni Eddu Bjarkar Ósammála um hvort árekstur hefði orðið Gripin með óhrein peningabúnt í Leifsstöð Stíga annað stórt skref að virkjun við Búrfell Óvenjulegur grafreitur reistur á Seltjarnarnesi Eyddu sprengju úr seinni heimsstyrjöldinni í Hlíðarfjalli Halldór Bragason lést í eldsvoðanum Enginn vindmyllugarður án bættra vega Orsök veikindanna enn á huldu Gísla Pálma refsað fyrir akstur undir áhrifum Kynhlutlaus klósett orðin að lögum Á hlaupum yfir hraunið með hræ í kjaftinum Vindorka í Dölunum og iðrakveisa á Rjúpnavöllum Stal gaskúti og stakk honum í Wolt-tösku Skoða að kæra útgáfu virkjanaleyfis fyrir Búrfellslund Heilsugæslan skipuleggur sýnatökur vegna e. coli mengunar Greiddu 47 milljónir fyrir 175 hjálma fyrir leiðtogafundinn Heildarakstur í þjóðvegakerfi nærri tvöfaldast á tuttugu árum „Ég held að það þurfi að koma böndum á þetta“ Þakklát fyrir þrjósku hundsins Gætu þurft að loka Fjölskyldulandi „Þetta gæti bara byrjað hvenær sem er“ Einbeitti sér alfarið að Svedda Tönn Finnst líklegt að vindorka verði þriðja stoðin í orkukerfi landsins Íbúi á sjötugsaldri lést í brunanum við Amtmannsstíg Milla hætt hjá Willum Fimm milljarðar í húsnæðisúrræði fyrir hælisleitendur Lögreglan leitar að stolnum Volvo Svipaður hlátur á öllum upptökunum Sjá meira