Danir kjósa um ESB: Stefnir í að Danir hafni breytingum um aukna þátttöku Atli Ísleifsson skrifar 2. desember 2015 15:00 Eiríkur Bergmann stjórnmálafræðiprófessor segir að samband Dana og Evrópusambandsins hafi alla tíð verið snúið. Vísir/EPA/Hörður Sveinsson Danir munu ganga að kjörborðinu á morgun þegar kosið verður um samband landsins við Evrópusambandið. Eiríkur Bergmann stjórnmálafræðiprófessor segir Danir kjósa um það hvort þeir eigi að hafa möguleika á því að velja sjálfir að vera hluti af ýmsu í yfirþjóðlegu samstarfi Evrópusambandsins. „Þetta er flókið og tæknilegt mál og snýr að innanríkismálum svo sem lögreglusamstarfi, landamærasamstarfi og fleiru en einkum virkni Evrópulöggjafarinnar í Danmörku.“ Hann segir nýjustu skoðanakannanir benda til þess að Nei-hliðin muni hafa betur, eftir að Já-hliðin hafi mælst stærri framan af í kosningabaráttunni. „Ég hugsa að þessi harða umræða sem hafi verið í flóttamannamálum og í kjölfar hryðjuverkaárásanna í París hafi flutt marga yfir á Nei-hliðina. Þjóðaratkvæðagreiðslur snúast sjaldnast aðeins um hið tæknilega úrlausnarefni.“ Snýst um þátttöku í EuropolEiríkur segir málið eiga sér sögulegar rætur og hafi komið til þegar Maastricht-samningurinn var gerður sem bjó til þetta yfirþjóðlega samband ESB sem við þekkjum í dag. Danir kusu þá gegn samningnum í þjóðaratkvæðagreiðslu árið 1992. „Þá var samið við Dani um fjórar undanþágur – meðal annars frá evrunni og hluta af Schengen-samstarfinu – og ein af þessum undanþágum er frá hinni yfirþjóðlegu réttarvirkni, því að Evrópulög séu beint bindandi fyrir Danmörku.“ Hann segir að efnislega snúist atkvæðagreiðslan að mestu um þátttökuna í Europol. „Danir vilja taka þátt í Europol og fleiru sem þeir geta ekki gert almennilega við núverandi aðstæður. Þeir eru farnir að finna fyrir því að þeir séu í raun aukaaðilar að ESB. Þeir eru ekki að hugsa um að fara alla leið inn heldur snýst þetta um tæknilega breytingu á undanþágunni.“Þverpólitísk samstaða um þjóðaratkvæðagreiðslunaRíkisstjórn Danmerkur boðaði til þjóðaratkvæðagreiðslunnar á sínum tíma eftir að þverpólitísk sátt náðist á þinginu. „Meginstraumsflokkarnir á danska þinginu hafa talað fyrir Já-hliðinni í kosningabaráttunni á meðan Danski þjóðarflokkurinn og sumir minni flokkar tala gegn breytingunni,“ segir Eiríkur. Hann segir að árið 1992 hafi þessar undanþágur ekki gert Danmörku svo ýkja erfitt fyrir í samstarfinu. „Þá voru færri lagareglur teknar með yfirþjóðlegri ákvörðun og fleiri sem voru á milliríkjagrunni, líkt og við þekkjum í Sameinuðu þjóðunum, NATO, EFTA og fleiri stofnunum. Tólf ríki voru í bandalaginu og því var einfalt að eiga við þetta. Síðan hefur stöðugt gliðnað í sundur milli Danmörku og annarra aðildarríkja ESB, þar sem sífellt fleiri mál á könnu sambandsins eru orðin yfirþjóðleg.“Ísland tengdara sambandinu en DanmörkEiríkur bendir á að helsti sérfræðingur Dana í þessum málum, Rebecca Adler-Nissen við Kaupmannahafnarháskóla, hafi reiknað út að út frá ákveðnu sjónarhorni sé Ísland tengdara Evrópusambandinu en Danmörk í gegnum EES. „Það sem menn eru að kjósa um núna er að breyta þessum undanþágum í það sem kallað er „valrétt“, sem er þá þannig að danska þjóðþingið getur valið í hverju máli fyrir sig að undirgangast einhverja þætti samstarfsins þótt þeir séu yfirþjóðlegir. Danir eru með aðra útfærslu nú sem lýsir sér í að í staðinn fyrir valrétt þá eru þeir með viðbótar milliríkjasamninga sem þeir hafa gert um ýmsa þætti. Þeir eru hins vegar erfiðir viðfangs og sambandið hefur lítinn áhuga á að viðhalda þeim.“Snúið samband Danmerkur og ESBEiríkur segir að samband Dana og Evrópusambandsins hafi alla tíð verið snúið. „Danir fóru inn í sambandið 1973 þar sem þeir vildu halda áfram að selja Bretum beikon sem þá voru á leiðinni inn. Þeir fóru því aldrei inn á grunni mikillar Evrópuhugsjónar. Þeir hafa allar götur síðan verið það land í Evrópu sem hefur verið órólegast inni í ESB og verið með flestar undanþágur frá sambandinu.“ Mest lesið Sprautan umdeilda sem fólk er tilbúið að borga fyrir út ævina Innlent Engu um að kenna nema „handónýtu kerfi“ Innlent Verður kominn í rafrænt eftirlit þremur árum eftir manndrápið Innlent Ákærður fyrir að nauðga barnungri frænku sinni Innlent „Ekki næstum því allir íbúar með þetta app“ Innlent Kennarar greiða atkvæði um verkfall Innlent Varaþingmaður Miðflokksins vill skoða að stofna íslenskt varnarlið Innlent Skorti langtímarannsóknir á áhrifum Ozempic og Wegovy Innlent Ýmsar áhyggjur varðandi flóttamenn í JL-húsinu Innlent Snjóþekja á Hellisheiði Innlent Fleiri fréttir Afhöfðaður sex dögum eftir embættistöku Segja hermenn Kim líklega á leið til liðs við Rússa Segja Hezbollah höfuðlaus eftir dauða arftaka Nasrallah Trump sendi Pútín kóvidpróf á laun Lögregla upplýsir ekki um notkun andlitsgreiningarhugbúnaðar Koma sér í skjól undan fellibylnum Milton Sjúkrahús í Kaliforníu ákært fyrir að neita óléttri konu um neyðaraðstoð Hlutu Nóbelinn fyrir framlag til vélræns náms Bein útsending: Hver fær Nóbelsverðlaunin í eðlisfræði? Grunaði í máli Madeleine McCann sýknaður af öðrum brotum Svaraði spurningum um Netanyahu, Pútín og reynslu af skotvopnum „Þú hugsar bara: Hver var skotinn?” Ekkert lát á aðgerðum Ísraelshers gegn Hamas og Hezbollah „Mikið af slæmum genum í landinu okkar“ Skutu niður eigin dróna yfir Úkraínu „Sölumaður dauðans“ aftur í vopnasölu Úr óveðri í kröftugasta fellibyl ársins á sólarhring Segjast hafa ráðist á rússneskt ríkisútvarp á afmælisdegi Pútín Deila Nóbelnum fyrir uppgötvun á miRNA Bein útsending: Hver fær Nóbelsverðlaunin í læknisfræði? Fjórtán ára ráðinn til að hefna fyrir morðið á fimmtán ára Eitt ár frá upphafi stríðsins á Gasa Íranskur herforingi sagður hafa látist í loftárásum Ísraela Lýsa nóttinni sem skelfilegri Minnkandi virðing fyrir heilbrigðisstarfsfólki á Gasa Ung kona látin eftir skotárás í Ísrael Huldukona í lykilhlutverki í lygilegu ráðabruggi um símboðana „Ein versta nóttin“ í Beirút frá upphafi átaka Sneri aftur á vettvang banatilræðisins Engum verði vísað út við myndbirtingu Sjá meira
Danir munu ganga að kjörborðinu á morgun þegar kosið verður um samband landsins við Evrópusambandið. Eiríkur Bergmann stjórnmálafræðiprófessor segir Danir kjósa um það hvort þeir eigi að hafa möguleika á því að velja sjálfir að vera hluti af ýmsu í yfirþjóðlegu samstarfi Evrópusambandsins. „Þetta er flókið og tæknilegt mál og snýr að innanríkismálum svo sem lögreglusamstarfi, landamærasamstarfi og fleiru en einkum virkni Evrópulöggjafarinnar í Danmörku.“ Hann segir nýjustu skoðanakannanir benda til þess að Nei-hliðin muni hafa betur, eftir að Já-hliðin hafi mælst stærri framan af í kosningabaráttunni. „Ég hugsa að þessi harða umræða sem hafi verið í flóttamannamálum og í kjölfar hryðjuverkaárásanna í París hafi flutt marga yfir á Nei-hliðina. Þjóðaratkvæðagreiðslur snúast sjaldnast aðeins um hið tæknilega úrlausnarefni.“ Snýst um þátttöku í EuropolEiríkur segir málið eiga sér sögulegar rætur og hafi komið til þegar Maastricht-samningurinn var gerður sem bjó til þetta yfirþjóðlega samband ESB sem við þekkjum í dag. Danir kusu þá gegn samningnum í þjóðaratkvæðagreiðslu árið 1992. „Þá var samið við Dani um fjórar undanþágur – meðal annars frá evrunni og hluta af Schengen-samstarfinu – og ein af þessum undanþágum er frá hinni yfirþjóðlegu réttarvirkni, því að Evrópulög séu beint bindandi fyrir Danmörku.“ Hann segir að efnislega snúist atkvæðagreiðslan að mestu um þátttökuna í Europol. „Danir vilja taka þátt í Europol og fleiru sem þeir geta ekki gert almennilega við núverandi aðstæður. Þeir eru farnir að finna fyrir því að þeir séu í raun aukaaðilar að ESB. Þeir eru ekki að hugsa um að fara alla leið inn heldur snýst þetta um tæknilega breytingu á undanþágunni.“Þverpólitísk samstaða um þjóðaratkvæðagreiðslunaRíkisstjórn Danmerkur boðaði til þjóðaratkvæðagreiðslunnar á sínum tíma eftir að þverpólitísk sátt náðist á þinginu. „Meginstraumsflokkarnir á danska þinginu hafa talað fyrir Já-hliðinni í kosningabaráttunni á meðan Danski þjóðarflokkurinn og sumir minni flokkar tala gegn breytingunni,“ segir Eiríkur. Hann segir að árið 1992 hafi þessar undanþágur ekki gert Danmörku svo ýkja erfitt fyrir í samstarfinu. „Þá voru færri lagareglur teknar með yfirþjóðlegri ákvörðun og fleiri sem voru á milliríkjagrunni, líkt og við þekkjum í Sameinuðu þjóðunum, NATO, EFTA og fleiri stofnunum. Tólf ríki voru í bandalaginu og því var einfalt að eiga við þetta. Síðan hefur stöðugt gliðnað í sundur milli Danmörku og annarra aðildarríkja ESB, þar sem sífellt fleiri mál á könnu sambandsins eru orðin yfirþjóðleg.“Ísland tengdara sambandinu en DanmörkEiríkur bendir á að helsti sérfræðingur Dana í þessum málum, Rebecca Adler-Nissen við Kaupmannahafnarháskóla, hafi reiknað út að út frá ákveðnu sjónarhorni sé Ísland tengdara Evrópusambandinu en Danmörk í gegnum EES. „Það sem menn eru að kjósa um núna er að breyta þessum undanþágum í það sem kallað er „valrétt“, sem er þá þannig að danska þjóðþingið getur valið í hverju máli fyrir sig að undirgangast einhverja þætti samstarfsins þótt þeir séu yfirþjóðlegir. Danir eru með aðra útfærslu nú sem lýsir sér í að í staðinn fyrir valrétt þá eru þeir með viðbótar milliríkjasamninga sem þeir hafa gert um ýmsa þætti. Þeir eru hins vegar erfiðir viðfangs og sambandið hefur lítinn áhuga á að viðhalda þeim.“Snúið samband Danmerkur og ESBEiríkur segir að samband Dana og Evrópusambandsins hafi alla tíð verið snúið. „Danir fóru inn í sambandið 1973 þar sem þeir vildu halda áfram að selja Bretum beikon sem þá voru á leiðinni inn. Þeir fóru því aldrei inn á grunni mikillar Evrópuhugsjónar. Þeir hafa allar götur síðan verið það land í Evrópu sem hefur verið órólegast inni í ESB og verið með flestar undanþágur frá sambandinu.“
Mest lesið Sprautan umdeilda sem fólk er tilbúið að borga fyrir út ævina Innlent Engu um að kenna nema „handónýtu kerfi“ Innlent Verður kominn í rafrænt eftirlit þremur árum eftir manndrápið Innlent Ákærður fyrir að nauðga barnungri frænku sinni Innlent „Ekki næstum því allir íbúar með þetta app“ Innlent Kennarar greiða atkvæði um verkfall Innlent Varaþingmaður Miðflokksins vill skoða að stofna íslenskt varnarlið Innlent Skorti langtímarannsóknir á áhrifum Ozempic og Wegovy Innlent Ýmsar áhyggjur varðandi flóttamenn í JL-húsinu Innlent Snjóþekja á Hellisheiði Innlent Fleiri fréttir Afhöfðaður sex dögum eftir embættistöku Segja hermenn Kim líklega á leið til liðs við Rússa Segja Hezbollah höfuðlaus eftir dauða arftaka Nasrallah Trump sendi Pútín kóvidpróf á laun Lögregla upplýsir ekki um notkun andlitsgreiningarhugbúnaðar Koma sér í skjól undan fellibylnum Milton Sjúkrahús í Kaliforníu ákært fyrir að neita óléttri konu um neyðaraðstoð Hlutu Nóbelinn fyrir framlag til vélræns náms Bein útsending: Hver fær Nóbelsverðlaunin í eðlisfræði? Grunaði í máli Madeleine McCann sýknaður af öðrum brotum Svaraði spurningum um Netanyahu, Pútín og reynslu af skotvopnum „Þú hugsar bara: Hver var skotinn?” Ekkert lát á aðgerðum Ísraelshers gegn Hamas og Hezbollah „Mikið af slæmum genum í landinu okkar“ Skutu niður eigin dróna yfir Úkraínu „Sölumaður dauðans“ aftur í vopnasölu Úr óveðri í kröftugasta fellibyl ársins á sólarhring Segjast hafa ráðist á rússneskt ríkisútvarp á afmælisdegi Pútín Deila Nóbelnum fyrir uppgötvun á miRNA Bein útsending: Hver fær Nóbelsverðlaunin í læknisfræði? Fjórtán ára ráðinn til að hefna fyrir morðið á fimmtán ára Eitt ár frá upphafi stríðsins á Gasa Íranskur herforingi sagður hafa látist í loftárásum Ísraela Lýsa nóttinni sem skelfilegri Minnkandi virðing fyrir heilbrigðisstarfsfólki á Gasa Ung kona látin eftir skotárás í Ísrael Huldukona í lykilhlutverki í lygilegu ráðabruggi um símboðana „Ein versta nóttin“ í Beirút frá upphafi átaka Sneri aftur á vettvang banatilræðisins Engum verði vísað út við myndbirtingu Sjá meira