Skoðun

Hugleiðing um lýðræði augliti til auglitis

Steven Keeler skrifar
Ef lýðræðið á að vera virkt krefst það þess að ríkisborgararnir taki þátt í að stjórna sér. Að mínu mati þarf slík stjórnun að hefjast á mjög staðbundnu stigi, þar sem þátttakendur þurfa að hittast augliti til auglitis. Nánast ævilangt hef ég fylgst með því hvernig þetta ferli virkar.

Íslenska þjóðin gerði merkilega tilraun til þess að semja nýja stjórnarskrá út frá grasrótinni, og það er eitthver magnaðasti viðburður sem hefur orðið í stjórnmálasögu tuttugustu og fyrstu aldar. Tuttugu og fimm íslenskir ríkisborgarar, sem ekki tilheyrðu neinu hefðbundnu stjórnmálaafli, hittust, ræddu saman, miðluðu málum, hlustuðu á aðra, unnu úr ágreiningi sín á milli og loks sömdu þeir undursamlega, nýja stjórnarskrá. Þetta ferli er sannkallað „lýðræði augliti til auglitis“ og þar er að finna bestu hugsanlegu beitingu lýðræðis við stjórn ríkis.

Ég tek strax fram að ég er Bandaríkjamaður og mjög hallur undir bandaríska útgáfu lýðræðisins, og stjórnarskrá Bandaríkjanna sem þar er til grundvallar. Mér er ljóst að bandarískt lýðræði er óreiðukennt, ófullkomið og ófullnægjandi. Þegar best lætur veitir það mér sem ríkisborgara möguleika á að velja mér stjórn. Í versta falli getur það leitt til pattstöðu sem virðist nú um stundir einkenna stjórn ríkjasambandsins. Stjórnarskrá Bandaríkjanna kann að virðast úrelt, og orðalagið sem þar er notað ansi óljóst. Þar eru túlkunarmöguleikarnir í senn ótrúlega margir og þvingandi. Þó vildi ég síst af öllu afsala mér þeim réttindum sem þessi stjórnarskrá veitir mér sem einstaklingi.

Staðbundin lýðræðispólítík

Ungur að árum lærði ég að meta staðbundna lýðræðispólitík. Þegar ég var sex ára fylgdi ég föður mínum (sem var formaður bæjarráðs) um götur bæjarins Newark í New Jersey, þar sem hann knúði dyra og reyndi að fá granna sína til þess að skrifa undir stuðningslista við pólitíska frambjóðendur. Hann var fulltrúi stórrar pólitískrar „vélar“, en fyrir honum voru öll stjórnmál persónubundin. Hann gaf sig á tal við hvern og einn, kynntist mönnum og taldi þá á að veita sér stuðning. Í tímans rás vann ég oft við kosningaherferðir, bæði fyrir frambjóðendur og veitti því athygli að velgengni (og ósigur) leiddi alltaf af persónulegum samskiptum við hugsanlega kjósendur.

Ég bý norðarlega í New York-fylki, í litlu þorpi. Í New York er þorpið minnsta stjórnsýslueiningin. Með stjórn þorpsins fer þorpsráð, sem er skipað bæjarstjóra og tveimur bæjarráðsmönnum Oft nægja 200 atkvæði til setu í ráðinu. Ráðið tekur ákvarðanir um útsvar í þorpinu, snjómokstur, sorphirðu, frárennslismál og vatnsveitu. Öll þessi málefni eru mjög áþreifanleg og varða þorpsbúa persónulega. Vilji frambjóðandi til bæjarráðs ná kjöri verður hann að knýja dyra (líka hjá mér) og kynnast þeim sem viðkomandi verður fulltrúi fyrir. Með þessu kerfi lýðræðis augliti til auglitis verður stjórnin mjög persónuleg og áþreifanleg.

Kvöldið áður en ég setti þessar vangaveltur á blað skrifaði ég á undirskriftalista fyrir pólitískan frambjóðanda Við ræddum málin vítt og breitt fyrir utan húsið, um hæfi frambjóðendanna á staðnum og um nágranna minn sem var að elda súpu til þess að verjast kuldakastinu. Allt tilheyrði þetta lýðræði augliti til auglitis.

Allt það sem ég hef lýst veldur því að mér finnst ég vera með í ráðum í lýðræðislegu ferli. Ég finn að ég gæti eigin hagsmuna og að rödd mín heyrist í lýðræðisferlinu í þorpinu heima, í fylkinu og meðal þjóðarinnar.

Það er greinilegt að Íslendingar bjuggu yfir djúpum skilningi á opinberri leit sinni að nýrri stjórnarskrá sem krafðist þess að ríkisborgararnir ættu hana sjálfir. Þeir beittu nýrri tækni samfélagsmiðla, og er það byltingarkennd aðferð til þess að rödd hvers ríkisborgara fái að njóta sín og að allir eigi persónulegra hagsmuna að gæta í nýju lýðræðiskerfi.

Íslenska þjóðin á það skilið að við veitum henni stuðning, og hún verðskuldar skilyrðislausa virðingu okkar fyrir að hafa samið nýja stjórnarskrá og nýja tegund af lýðræði augliti til auglitis. Frumleg hugsun þeirra, eftirfylgni og þrotlaust starf ætti að vera til fyrirmyndar fyrir heimsbyggð alla.

Ólöf Pétursdóttir þýddi.






Skoðun

Sjá meira


×