Verðmæti úr auðlind Jens Garðar Helgason skrifar 2. ágúst 2016 07:00 Mannkynssagan geymir margar sögur af því hvernig þjóðir hafa sóað auðlindum sínum með óábyrgum og ósjálfbærum hætti. Það er nefnilega ekki sjálfgefið að þjóðum lánist að nýta auðlindir sínar með þeim hætti að þjóðin njóti afrakstursins. Okkur Íslendingum hefur hlotnast að byggja upp fiskveiðistjórnunarkerfi þar sem helst í hendur sjálfbær og ábyrg nýting auðlindarinnar sem um leið skilar íslensku þjóðinni miklum tekjum en til dæmis um það hefur greinin borgað um 100 milljarða í opinber gjöld á tímabilinu 2009-2014. Þar með er greinin einn af máttarstólpum velferðarsamfélagsins á Íslandi. Íslendingum hefur tekist að skapa umhverfi þar sem byggst hafa upp öflug fyrirtæki um land allt sem eru burðarásar sinna byggða og tryggja starfsfólki sínu til sjós og lands öruggt og gott vinnuumhverfi allt árið – í stað þeirrar óvissu og vertíðarbundnu starfa sem áður einkenndu starfsumhverfi sjómanna og landverkafólks. Í fréttum undanfarna daga hefur verið þó nokkuð fjallað um tilraunir með uppboð á aflaheimildum í Færeyjum. Þeim sjónarmiðum hefur verið haldið á loft að þessa aðferð eigi Íslendingar að taka upp þar sem þjóðin muni hagnast mun meira með þeim hætti. Íslensk útgerðarfélög borga í dag veiðigjald fyrir aðgang að auðlindinni. Uppboð er einungis önnur útfærsla á að rukka fyrir aðgengi. Hins vegar er innbyggður í uppboðsleiðina stór galli sem felur í sér að sjávarútvegsfyrirtækin geta ekki skipulagt rekstur sinn nema eitt ár fram í tímann sökum óvissu við uppboð. Uppboðsleiðin vinnur gegn langtímahugsun, dregur úr nýfjárfestingu, setur viðskiptasambönd við erlenda kaupendur sjávarafurða í uppnám og óvissa skapast fyrir sjómenn, landverkafólk og annað starfsfólk sem hefur beina og óbeina afkomu af rekstri viðkomandi fyrirtækja. Er t.d. hægt að halda því fram með sannfærandi hætti að eigendur Bláa lónsins hefðu fjárfest eins og raun ber vitni ef þeir þyrftu að bjóða í aðgang að lóninu á hverju ári? Þá yrði það líklega vannýtt auðlind eins og dæmin sanna í þeim tilvikum þar sem deilur og ósætti við auðlindastjórnun hafa einkennt rekstur og umhverfi og tækifærum til verðmætasköpunar hefur verið sóað. Mun innleiðing skammtímahugsunar tryggja að við skilum auðlindinni af okkur í betra horfi til komandi kynslóða? Mín skoðun er sú að langtímahugsun og ábyrg auðlindastjórnun sé nauðsynlegur grundvöllur til að tryggja íslensku þjóðinni áframhaldandi verðmætasköpun til framtíðar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Hallgrímur, málið snýst því miður ekki bara um kebab Snorri Másson Skoðun Óhæfur leiðtogi? Franklín Ernir Kristjánsson Skoðun 300 milljónir á dag Aðalsteinn Leifsson Skoðun Loksins, Gunnar Bragi! Einar G. Harðarson Skoðun Innflytjendalandið Ísland – nokkrar staðreyndir Hallfríður Þórarinsdóttir Skoðun Þau eru við, við erum þau Arnar Eggert Thoroddsen Skoðun Hvorki útlendingahatur né gestrisni Hildur Þórðardóttir Skoðun Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun Ofboðslega frægur Sara Oskarsson Skoðun Kílómetragjald: Gjöf fyrir marga, refsiskattur fyrir aðra Ágústa Ágústsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Sjálfbær kvikmyndagerð á Íslandi Lára Portal skrifar Skoðun Kennarar óskast Helga Charlotta Reynisdóttir skrifar Skoðun 300 milljónir á dag Aðalsteinn Leifsson skrifar Skoðun Hallgrímur, málið snýst því miður ekki bara um kebab Snorri Másson skrifar Skoðun Samfylkingin er Evrópuflokkur Hörður Filippusson skrifar Skoðun Ofboðslega frægur Sara Oskarsson skrifar Skoðun Fínmalað móberg til að lækka kolefnisspor sements á Íslandi og í Evrópu. Børge Johannes Wigum ,Sigríður Ósk Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfun fyrir öll! Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Ungt fólk mótar framtíð Norðurlanda Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Komum í veg fyrir menningarslys í fjárlögum Snæbjörn Brynjarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta síðustu áratuga og virðing fyrir starfi kennara Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun Við lifum lengur – Jákvæð áskorun fyrir lífeyrissjóði Magnús Helgason skrifar Skoðun Krabbameinsgreining og andleg líðan Helga Jóna Ósmann Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um „orðskrípið“ inngildingu Kjartan Þór Ingason skrifar Skoðun Öryggi og sjálfbærni í ferðaþjónustu: Hvað segir ný könnun? Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun Innflytjendalandið Ísland – nokkrar staðreyndir Hallfríður Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Akademískt frelsi er í hættu – Tími til aðgerða Sigrún Ólafsdóttir,Baldvin Zarioh,Hjördís Sigursteinsdóttir skrifar Skoðun Óljós viðurkenning þrátt fyrir stefnu stjórnvalda Sandra B. Franks skrifar Skoðun Sömu rök og styðja rétt kvenna til þungunarrofs eiga við um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Steinar Harðarson skrifar Skoðun Vaxandi stríðsátök, en með íslenskum vopnum? Eldur Smári Kristinsson skrifar Skoðun Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þau eru við, við erum þau Arnar Eggert Thoroddsen skrifar Skoðun Óhæfur leiðtogi? Franklín Ernir Kristjánsson skrifar Skoðun Loksins, Gunnar Bragi! Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Skynsemi Sigmundar Davíðs rýnd – Er ESB aðild/Evra tóm tjara? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Hvorki útlendingahatur né gestrisni Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson skrifar Skoðun Er ekki einokun Háskóla Íslands óviðunandi? Helga Dögg Sverrisdóttir skrifar Skoðun Kílómetragjald: Gjöf fyrir marga, refsiskattur fyrir aðra Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Róttækar og tafarlausar umbætur Arnar þór Jónsson,Kári Allansson skrifar Sjá meira
Mannkynssagan geymir margar sögur af því hvernig þjóðir hafa sóað auðlindum sínum með óábyrgum og ósjálfbærum hætti. Það er nefnilega ekki sjálfgefið að þjóðum lánist að nýta auðlindir sínar með þeim hætti að þjóðin njóti afrakstursins. Okkur Íslendingum hefur hlotnast að byggja upp fiskveiðistjórnunarkerfi þar sem helst í hendur sjálfbær og ábyrg nýting auðlindarinnar sem um leið skilar íslensku þjóðinni miklum tekjum en til dæmis um það hefur greinin borgað um 100 milljarða í opinber gjöld á tímabilinu 2009-2014. Þar með er greinin einn af máttarstólpum velferðarsamfélagsins á Íslandi. Íslendingum hefur tekist að skapa umhverfi þar sem byggst hafa upp öflug fyrirtæki um land allt sem eru burðarásar sinna byggða og tryggja starfsfólki sínu til sjós og lands öruggt og gott vinnuumhverfi allt árið – í stað þeirrar óvissu og vertíðarbundnu starfa sem áður einkenndu starfsumhverfi sjómanna og landverkafólks. Í fréttum undanfarna daga hefur verið þó nokkuð fjallað um tilraunir með uppboð á aflaheimildum í Færeyjum. Þeim sjónarmiðum hefur verið haldið á loft að þessa aðferð eigi Íslendingar að taka upp þar sem þjóðin muni hagnast mun meira með þeim hætti. Íslensk útgerðarfélög borga í dag veiðigjald fyrir aðgang að auðlindinni. Uppboð er einungis önnur útfærsla á að rukka fyrir aðgengi. Hins vegar er innbyggður í uppboðsleiðina stór galli sem felur í sér að sjávarútvegsfyrirtækin geta ekki skipulagt rekstur sinn nema eitt ár fram í tímann sökum óvissu við uppboð. Uppboðsleiðin vinnur gegn langtímahugsun, dregur úr nýfjárfestingu, setur viðskiptasambönd við erlenda kaupendur sjávarafurða í uppnám og óvissa skapast fyrir sjómenn, landverkafólk og annað starfsfólk sem hefur beina og óbeina afkomu af rekstri viðkomandi fyrirtækja. Er t.d. hægt að halda því fram með sannfærandi hætti að eigendur Bláa lónsins hefðu fjárfest eins og raun ber vitni ef þeir þyrftu að bjóða í aðgang að lóninu á hverju ári? Þá yrði það líklega vannýtt auðlind eins og dæmin sanna í þeim tilvikum þar sem deilur og ósætti við auðlindastjórnun hafa einkennt rekstur og umhverfi og tækifærum til verðmætasköpunar hefur verið sóað. Mun innleiðing skammtímahugsunar tryggja að við skilum auðlindinni af okkur í betra horfi til komandi kynslóða? Mín skoðun er sú að langtímahugsun og ábyrg auðlindastjórnun sé nauðsynlegur grundvöllur til að tryggja íslensku þjóðinni áframhaldandi verðmætasköpun til framtíðar.
Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun
Skoðun Fínmalað móberg til að lækka kolefnisspor sements á Íslandi og í Evrópu. Børge Johannes Wigum ,Sigríður Ósk Bjarnadóttir skrifar
Skoðun Kvennabarátta síðustu áratuga og virðing fyrir starfi kennara Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar
Skoðun Akademískt frelsi er í hættu – Tími til aðgerða Sigrún Ólafsdóttir,Baldvin Zarioh,Hjördís Sigursteinsdóttir skrifar
Skoðun Sömu rök og styðja rétt kvenna til þungunarrofs eiga við um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Steinar Harðarson skrifar
Skoðun Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson skrifar
Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun